29 مارس 2024 - 13:52

ترکیه چگونه سرمایه گذاران را به بخش گردشگری می كشاند؟

24 سپتامبر 2016 - 10:30 dsfr.ir/kw1fr

ترکیه چگونه سرمایه گذاران را به بخش گردشگری می كشاند؟
آرمان سفر
هتل تایتانیک بیچ لارا ترکیه

تركیه در راه سرمایه گذاری بخش خصوصی در گردشگری، مشوق ها و راهکارهایی را در نظر گرفته كه برای جذب سرمایه گذاران به ویژه سرمایه گذاران داخلی كارگر بوده است.

امروزه دولت ها در سراسر جهان از ارزش اقتصادی بالقوه صنعت سفر و گردشگری آگاه شده اند. مشارکت بخش سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی جهان در سال 2015 به طور کلی 7.2 تریلیون دلار بوده که معادل با 9.8 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی است. این سهم مستقیم در تولید ناخالص داخلی یک کشور از طریق کسب و کارها صورت می گیرد. ترکیه که همچون پلی میان آسیا و اروپا است و از این لحاظ شباهت بسیاری به ایران دارد، در ارائه و معرفی خود به عنوان یک مقصد اصلی در بسیاری از کشورهای اروپایی تلاش زیادی كرده؛ گرچه حالا تروریسم و چالش های سیاسی داخلی همه این تلاش ها را تحت الشعاع قرار داده است.

طبق آمارهای موجود، سهم صنعت گردشگری (به طور مستقیم و بدون در نظر گرفتن اثرات غیرمستقیم و القایی) در کل تولید ناخالص داخلی ترکیه در سال 2015 به 5 درصد می رسید. پیش بینی ها بر این است که تا سال 2026 مشارکت مستقیم بخش سفر و گردشگری در اقتصاد این کشور از 143 میلیارد لیره خواهد گذشت و تقریبا 5.2 درصد از اقتصاد ترکیه را تحت پوشش قرار خواهد داد؛ البته اگر توریسم این كشور بتواند از چنگ تروریسم رهایی یابد.

با این همه در سال های اخیر به دلیل توانایی رقابت پذیری ترکیه با مقاصد عمده جهان، این کشور تبدیل به یک بازیگر عمده در صنعت سفر و گردشگری شده و موفق شده است رقمی در حدود 40 میلیون گردشگر خارجی را سالانه به کشور خود بکشاند. از نظر کسب درآمد از طریق گردشگری نیز ترکیه در میان برترین کشورها قرار دارد. به واسطه این رشد روزافزون که تا پیش از امسال و عملیات تروریستی و کودتا موجب ترقی ترکیه شده بود و همچنین نیاز به توسعه زیرساخت ها و امکانات به تناسب ظرفیت ایجاد شده برای این کشور، سرمایه گذاری اهمیت ویژه ای داشته و دارد؛ سرمایه گذاری ای كه در دو بخش سرمایه گذاری مستقیم خارجی و سرمایه گذاری داخلی خود را نشان داده است. تركیه در این راه مشوق ها و راهکارهایی را در نظر گرفته كه برای جذب سرمایه گذاران به ویژه سرمایه گذاران داخلی كارگر بوده است.

انگیزه های سرمایه گذاری

الگوهای ایجاد انگیزه برای سرمایه گذاری در ترکیه به گونه ای طراحی شده اند تا سرمایه گذاران را با توجه به شرایط بالقوه این کشور تشویق کنند و وابستگی این کشور به واردات کالاهای واسطه ای حیاتی برای بخش های استراتژیک کشور کاهش پیدا کند. از این نظر ایران نیز به ترکیه شباهت هایی دارد. ایران سرزمینی نفت خیز است که به دلیل وابستگی به نفت در زمان کاهش قیمت، این محصول با مشکلات اقتصادی روبه رو می شود. از جهات بسیاری الگوهای به کار گرفته شده در ترکیه می تواند به ایران در ایجاد چارچوبی مناسب برای تشویق سرمایه گذاران برای ورود به بخش گردشگری كمك کند. در میان اهداف نخست و اصلی انگیزه های سرمایه گذاری جدید کاهش کسری بودجه کشور؛ تقویت حمایت از سرمایه گذاری برای مناطق کمتر توسعه یافته؛ افزایش سطح ابزارهای حمایتی و سرمایه گذاری های حمایتی که تبادل و انتقال فناوری را ممکن می سازند، قرار دارند.

انگیزه های سرمایه گذاری در این کشور از 4 الگوی متفاوت تشکیل شده است: الگوی انگیزه های سرمایه گذاری کلی، الگوی انگیزه های سرمایه گذاری منطقه ای، الگوی انگیزه های سرمایه گذاری کلان مقیاس و الگوی انگیزه های سرمایه گذاری استراتژیک. حمایت از سرمایه گذاری های فوق ابزارهایی را ایجاد می کند که از مهم ترین آنها می توان به ابزارهای حمایتی، الگوی انگیزه های سرمایه گذاری کلی، الگوی انگیزه های سرمایه گذاری منطقه ای، الگوی انگیزه های سرمایه گذاری کلان مقیاس، الگوی انگیزه های سرمایه گذاری استراتژیک، تخفیف در مالیات بر ارزش افزوده، کاهش مالیات، حمایت در مورد نرخ بهره و تخصیص زمین اشاره کرد.

همچنین برای بهبود توسعه منطقه ای و توجه به مناطق محروم تر، مناطق به 6 دسته تقسیم شده اند که دسته نخست پیشرفته تر و دسته ششم از سایر مناطق کمتر توسعه یافته تر هستند. میزان ارائه تسهیلات به سرمایه گذاری های انجام شده برحسب مناطق متفاوت است. منطقه نخست شامل پایتخت این کشور آنکارا، آنتالیا، استانبول، ازمیر و برخی مناطق و شهرهای بزرگ دیگر است. منطقه دوم آدانا، آیدین، بولو، دنیزلی، چناق قلعه و برخی مناطق دیگر بوده و منطقه سوم شامل منطقه های مانیزا، ترابوزان، بوردور، غازیان تپ و برخی مناطق دیگر می شود. منطقه چهارم نیز شهرهایی چون آماسیا، ریزه، مالاتیا و چند شهر و منطقه دیگر را در بر می گیرد. منطقه پنجم شهرهای عثمانیه، ارزروم، یوزگات، توکات و برخی مناطق دیگر را تحت پوشش قرار داده و منطقه ششم نیز شهرهای وان، دیاربکر، ماردین و برخی مناطق را در بر گرفته است.

الگوی انگیزه های سرمایه گذاری کلی

در مورد نخست که سرمایه گذاری های کلی و عمومی است، صرف نظر از اینکه این سرمایه گذاری در کجا انجام می شود، تمام پروژه هایی که حداقل سرمایه گذاری ثابتی داشته باشند و از برخی شرایط بهره مند باشند، تحت حمایت الگوی انگیزه های سرمایه گذاری کلی قرار می گیرند. برخی انواع سرمایه گذاری در این نوع دسته جای نمی گیرند و مزیتی از برنامه حمایتی آن دریافت نمی کنند. علاوه بر این ترکیه کشور خود را به چند منطقه تقسیم کرده است و برای بهره مند شدن تمام مناطق از سرمایه گذاری و توسعه با مقادیر سرمایه گذاری مختلف در این مناطق تسهیلات یکسانی ارائه می کند. برای مثال، حداقل سرمایه ثابت در مناطق 1 و 2 باید یک میلیون لیره ترکیه و در ناحیه 3، 4، 5 و 6 باید 500 هزار لیره باشد. مهم ترین ابزارهای مشوق سرمایه گذاری در این مورد، معافیت از پرداخت تعرفه های گمرکی در مورد ماشین آلات و تجهیزات وارداتی برای پروژه هایی است که گواهی نامه مربوط به این نوع سرمایه گذاری را اخذ کرده باشند و مورد دوم نیز معافیت از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده برای ماشین آلات یا تجهیزات وارداتی یا داخلی خریداری شده برای پروژه هایی است که گواهی نامه مربوطه را داشته باشند.

الگوی انگیزه های سرمایه گذاری منطقه ای

بخش هایی که در این حیطه مورد حمایت قرار می گیرند در تطابق با پتانسیل منطقه و اندازه اقتصاد محلی تعیین می شوند؛ در حالی که شدت حمایت بسته نسبت به سطح توسعه در منطقه مورد نظر متفاوت است. حداقل میزان سرمایه گذاری ثابت برای هر بخش و منطقه به طور جداگانه تعریف می شود و کمترین مقدار آن یک میلیون لیره برای مناطق 1 و 2 و 500 هزار لیره برای سایر مناطق است. دوره ها و نرخ های مورد حمایت در چارچوب الگوی انگیزه های سرمایه گذاری منطقه ای از این قرار هستند: معافیت از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده و واردات گمرکی در منطقه یک، کاهش نرخ مالیات بین 50 تا 90 درصد در مناطق یک تا 6 که کمترین مورد مربوط به منطقه یک و بیش ترین مورد مربوط به منطقه 6 است و به ترتیب افزایش منطقه بهره مندی از تخفیف مالیاتی کاهش می یابد. علاوه بر این تخصیص زمین، تخفیف در نرخ بهره وام های پرداختی برای مناطق 3 تا 6 و ایجاد حمایت اجتماعی برای سهم کارفرمایان پروژه ها به مدت 10 سال برای منطقه 6 از این جمله است.

در این الگوهای سرمایه گذاری اولویت های جدیدی برای سرمایه گذاری تعیین شده و در مورد منطقه 5 این کشور حمایت های منطقه ای پیشنهاد شده است تا مزایایی برای این منطقه به وجود بیاورد و توسعه پیدا کند. این اولویت ها بیش از سایر سرمایه گذاری ها مورد توجه قرار گرفته و به آنها تسهیلات اعطا می شود. در مورد منطقه 6 هم تدابیر و تمهیدات خاصی اندیشیده شده که به آن اشاره شد. اگر میزان سرمایه گذاری ثابت در اولویت های سرمایه گذاری در این کشور یک میلیارد لیره یا بیشتر باشد، کاهش مالیات در مورد منطقه 5 با شدت مضاعفی برای سرمایه گذار همراه خواهد بود. از جمله مهم ترین اولویت های خاصی که برای حمایت در منطقه 5 ترکیه در دستور کار قرار دارد، سرمایه گذاری در مراکز اقامتی گردشگری در حفظ و نگهداری از منابع فرهنگی و گردشگری و توسعه مناطق است و سرمایه گذاری هایی که در حوزه گردشگری به این منطقه کمک کنند نیز اولویت محسوب می شوند.

از جمله سایر موارد اولویت می توان به بهره برداری از معادن، بهبود وضعیت و سرمایه گذاری در بخش حمل ونقل و مسافر در بخش های ریلی و دریایی، مدارس، ساخت و تولید کالا و برخی دیگر از فعالیت ها اشاره کرد. البته سرمایه گذاری هایی که در حوزه گردشگری انجام می شوند را نمی توان در حوزه سرمایه گذاری های کلان مقیاس که دسته سوم سرمایه گذاری ها را به خود اختصاص می دهند، دانست. دسته سوم بیشتر به مواردی همچون مواد شیمیایی و تولید، تصفیه و پالایش آنها، سرمایه گذاری در بنادر و فرودگاه ها، صنعت خودرو، راه آهن، صنایع الکترونیک و دارویی و برخی موارد دیگر مربوط است که به حداقل سرمایه گذاری ثابت کلانی نیاز دارند. الگوی چهارم سرمایه گذاری در ترکیه برای افزایش ظرفیت تولید و در راستای کمک به ساخت محصولاتی باشند که کمتر از بهای وارداتی همان محصول تمام شود که بیشتر به فعالیت های صنعتی غیرگردشگری مرتبط است.

« دنیای سفر » این نوشته را از « روزنامه دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
1