28 مارس 2024 - 23:37

چگونه در یک مکان تاریخی سرمایه گذاری اقتصادی کنیم؟

6 سپتامبر 2016 - 15:00 dsfr.ir/yt5z4

چگونه در یک مکان تاریخی سرمایه گذاری اقتصادی کنیم؟
میثم رودکی
بناهای اطراف میدان امام همدان که به سبک باروک ساخته شده اند.

در بسیاری از اماکن تاریخی، دولت نه تنها اجازه سرمایه گذاری را می دهد بلکه سرمایه گذار می تواند به درآمد قابل توجهی نیز از قبل آن دست یابد.

آثار تاریخی، اگرچه قرار نیست در آنها دخل و تصرف شود و آماج تصرفات افراد و دولت ها قرار گیرند اما از طرفی هم نباید تبدیل به مکانی متروکه شوند؛ چه اینکه در صورت متروکه شدن نه بازدیدی از آنها صورت خواهد گرفت و نه علاقه مندان (به ویژه در بخش غیردولتی) تمایل به سرمایه گذاری در خصوص احیای آنها خواهند داشت.

اماکن تاریخی و فرهنگی ایران، مطابق با یک دیدگاه بیش از یک میلیون مورد است و با توجه به پراکندگی زایدالوصف، امکان مداخله سازمان میراث فرهنگی در همگی آنان به طور مستمر ضعیف خواهد بود. از این رو در بسیاری از اماکن تاریخی، دولت نه تنها اجازه سرمایه گذاری را می دهد بلکه سرمایه گذار می تواند به درآمد قابل توجهی نیز از قبل آن دست یابد. با این وصف، هم مکان تاریخی و هم بخش خصوصی هر دو به منفعت می رسند.

در این خصوص هیات وزیران در سال 84 بنا به پیشنهاد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و مستند به ماده 114 قانون برنامه چهارم توسعه، صندوقی با نام «صندوق احیا و بهره برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی» تاسیس کرد. ماده 114 این قانون، از دولت می خواست به منظور اهتمام ملی در شناسایی، حفاظت، پژوهش، مرمت، احیا، بهره برداری و معرفی میراث فرهنگی در کشور و ارتقای توان گردشگری، تولید، ثروت، اشتغال زایی و مبادلات فرهنگی اقداماتی را انجام دهد؛ از جمله اینکه به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اجازه داده شد، به منظور اعطای مجوز کاربری و بهره برداری مناسب از بناها و اماکن تاریخی قابل احیا با هدف سرمایه گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی صندوق احیا و بهره برداری از بناها و اماکن تاریخی- فرهنگی را ایجاد کند. به این ترتیب صندوق احیا و بهره برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی پایه گذاری شد. وظایف این صندوق به شرح زیر است:

  • تشویق و هدایت و حمایت از فعالیت های قانونی سرمایه گذاران؛
  • تعیین کاربری و اعطای مجوز بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی کشور با رعایت قوانین و مقررات مربوط؛
  • حمایت از اشخاص حقیقی و حقوقی مرتبط با احیای بناهای تاریخی برای توسعه ظرفیت های فنی و مهندسی در این زمینه؛
  • اعطای تسهیلات حمایتی به بهره برداران؛
  • انجام سایر امور مرتبط با توسعه و تقویت احیا و بهره برداری اماکن تاریخی با رعایت قوانین و مقررات مربوط.

اعضای هیات مدیره صندوق نیز عبارتند از رئیس سازمان میراث فرهنگی، وزیر امور اقتصادی، وزیر مسکن، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی و سه نفر کارشناس خبره در امر مرمت و احیای آثار تاریخی. طبق اساسنامه صندوق عوامل حفظ و احیای اماکن تاریخی عبارتند از:

  1. کالبدی (آنچه به موازین و مبانی میراث فرهنگی مربوط می شود)؛
  2. اجتماعی (آنچه به موازین اجتماعی، ارگان های نظارتی و شئونات و نظام جمهوری اسلامی مربوط است)؛
  3. اقتصادی (آنچه به موازین اقتصادی، ارگان های صنفی و مسائل اقتصادی ارتباط دارد. با عنایت به موارد فوق است که صندوق اجازه سرمایه گذاری و احیای اماکن تاریخی را به افراد و اشخاص می دهد).

از سوی دیگر مطابق مصوبه هیات مدیره صندوق در سال 94، بخش غیردولتی اعم از مالک یا متصرف قانونی مشروط به رعایت کلیه ضوابط و شرایط کاربری، طرح های حفظ و احیا و بهره برداری متناسب، ضمن دریافت مجوز کاربری، احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی خود توسط خود صندوق احیا، امکان بهره مندی از معافیت ها و مشوق های حمایتی را دارا خواهد بود که به واسطه تاییدیه سازمان میراث فرهنگی محقق و از مجاری قانونی خود پیگیری خواهد شد. براساس همین صورت جلسه، در صورت عدم رعایت شرایط قانونی و ایجاد شرایط مخرب کالبدی، اجتماعی و اقتصادی در اماکن تاریخی و بافت پیرامون آن توسط متولیان قانونی آن، ضمن لغو مجوز کاربری، احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی خود توسط صندوق احیا، معافیت ها و مشوق های مالی، اعتباری و قانونی اعطا می شود و طی شرایط مشخص به طور کامل از مالک یا متصرف مسترد و به نفع دولت ضبط خواهد شد. همچنین نکته قابل توجه این است که اماکن تاریخی - فرهنگی قابل احیا که صندوق می تواند نسبت به آنها اقدام کند، محدود به آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی نیست و تعریفی عام الشمول دارد.

اما بخش خصوصی یا دولتی که مالک یا متصرف اماکن تاریخی است، مکلف خواهد بود کلیه فرآیندها و شرایط و ضوابط تهیه و طرح های حفاظت و احیای این گونه اماکن را در جهت تعیین و تغییر کاربری، احیا و بهره برداری متناسب و پایدار را تحت نظارت متولیان قانونی به سرانجام برساند و گرنه مجوز کاربری و بهره برداری بنای تاریخی لغو می شود. صندوق لیستی از اماکن قابل واگذاری در همه استان ها را ارائه داده است. متقاضیان سرمایه گذاری باید در مزایده های واگذاری شرکت کنند و پس از پذیرش درخواست و انعقاد قرارداد، در همان ابتدا نسبت به مرمت مکان تاریخی اقدام و سپس از آن بهره برداری کنند. در قراردادهای فی مابین مدت واگذاری کاملا مشخص و تعهدات سرمایه گذار به طور کامل بیان می شود که باید مورد پذیرش او نیز قرار گیرد. البته واضح و مبرهن است که در صورت تخطی در انجام وظایف یا آسیب و زیان به مکان تاریخی، صندوق حق فسخ قرارداد و اخذ خسارات وارده و انجام اقدامات حقوقی و قضایی را دارد.

1