غارهای ایران با خطر تخریب و مرگ تدریجی رو به رو شده اند.
این خبر از آن جهت تأسف بار است که غارها زیستگاه گونه های مختص به خود و تراز حجم آب های زیرزمینی ایران هستند. غارها جنبه مطالعاتی و زیست شناسی بسیاری دارند. غارها نشان می دهند که زمین در چه دوره هایی دچار نوسانات دما شده و وضعیت کنونی گرمای آن چگونه است.
با این حال غارهای ایران به دلیل بی توجهی به ارزش های زیست محیطی و مطالعاتی شان از خطر نابودی درامان نمانده اند. تاکنون 128 غار در ایران شناسایی شده و به ثبت رسیده اند که از این تعداد برخی از آنها به دلیل هجوم بی ضابطه گردشگران و فعالیت های معدنی مرده یا نیمه جان هستند.
12 غار از این تعداد که به مرگ کامل رسیده اند اکنون برای گردشگری هدفگذاری شده اند و برخی دیگر که هنوز نفس می کشند و در حال رشد هستند در فعالیت های بی ضابطه گردشگری و معدن کاوی قربانی می شوند.
غار جهنم در طبس یکی از همین غارهاست که به بهای برداشت سنگ مرمر از آن تخریب شد. این غار 20 سال پیش کشف شده بود و در زمان کشف حوضچه آب آن 15 متر عمق داشت.
جواد نظامدوست که می توان او را مرد غارهای ایران نامید، فهرستی از غارهای رو به مرگ و نابودی ایران را به بهانه توسعه گردشگری یا معدن کاوی در اختیار همشهری گذاشته است. او می گوید: تنها غار جهنم نیست که با بی توجهی و ندانم کاری مسئولان تخریب و رو به نابودی است. غارهای زیادی در ایران از جمله غار چال نخجیر در استان مرکزی، غار نباتی یزد و غار قوری قلعه در کرمانشاه نیز هر روز با طرح جدیدی در صف مرگ و نابودی قرار می گیرند.
به گفته نظامدوست، غار نباتی یزد بدون اطلاعات اولیه و پژوهشی مورد بهره برداری گردشگری قرار گرفته است و نمایندگان استانی انجمن غار و غارشناسی ایرانیان در استان یزد در تلاش هستند مسئولان کارگروه غارشناسی استان را متوجه خطرات تخریبی غار نباتی یزد کنند. همزمان متوجه شده ایم که غار کمربند و غار هوتو که جزو قدیمی ترین غارهای کشور و ازجمله غارهای ارزشمند باستانی ایران هستند، زیر عنوان گردشگری تخریب شده اند.
خطر در کمین غارهای ایران
غار هوتو در سال 1330 توسط باستان شناسان دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا بررسی و اطلاعات بسیار خوبی از این دو غار در جهان ثبت شده است. آن طور که جواد نظامدوست گفته است، غار هوتو کمربند 4 لایه عصرآهن، برنز، مس و سفال دارد که لایه به لایه بررسی شده است.
به گفته او، حتی اسکلت انسان های کهن نیز در این غارها یافت شده که برای کسب اطلاعات بیشتر از آنها به خارج از غار منتقل شده اند و اکنون خبری از این یافته های باستان شناسی نیست.رئیس سابق انجمن غار و غارشناسی ایرانیان به همشهری خبر داده است که غار هوتو اکنون قرار است با تصویب کارگروهی در آینده نزدیک تبدیل به رستوران یا کافه شود و برای همیشه از بین برود.
او به غار چال نخجیر در استان مرکزی نیز اشاره می کند و می گوید: جای تأسف است که مدیرکل میراث فرهنگی این استان اصرار دارد دهانه دیگری در سوی دیگر این غار بگشاید تا به گفته او، باعث توسعه گردشگری شود و گردشگران از یک در وارد و از در دیگر خارج شوند.
جواد نظامدوست از اعتراض کارشناسان و اعضای انجمن غار و غارشناسی ایرانیان به این اقدام مدیرکل میراث فرهنگی استان مرکزی خبر داد و گفت: در غار چال نخجیر فاجعه اتفاق افتاده و متأسفانه مدیران اصرار به ادامه کار خود در گشودن دهانه جدید برای غار دارند. آنها هم اکنون تونلی به طول 800 متر و عرض 6 و ارتفاع 10 متر در غار چال نخجیر حفر کرده اند و راه خروج از غار را گشوده اند. غارنوردها در حالی که کارگران در داخل غار مشغول حفر تونل بودند و نور این دالان را تعبیه می کردند از دهانه اصلی غار که بیش از 50 میلیون سال عمر دارد، وارد و از انتهای تونل حفر شده از دهانه جدید خارج شده اند.
رئیس سابق انجمن غار و غارشناسی ایرانیان با اعتراض نسبت به تخریب غارهای ایران تحت عنوان گردشگری یا فعالیت های معدن کاوی گفت: آیا سازمانی وجود ندارد که کلنگ تخریب غارها را از دست تخریب کنندگان غارها بگیرد و پس از پژوهش و بررسی های لازم محدودیت ایجاد کند تا افراد با سلیقه شخصی تونل و مسیرهای جدید در غارها ایجاد نکنند؟
شناسنامه چند میلیون ساله زمین
در حالی که غارهای باستانی و طبیعی ایران روند رو به مرگ را طی می کنند، دانشمندان 2 سال پیش، یافتن آثار بر جای مانده از جانوران کهن را در یکی از غارهای رایزینگ استار در آفریقای جنوبی آغاز کردند. آنها هنگام اکتشاف در این غار در کشفی بی سابقه یک هزار و 550 قطعه استخوان شبه انسان در محوطه ای یک متری در این غار کشف کردند. دانشمندانی از 22 کشور به این غار رفته اند و اکنون دو سال است که در این غار به فعالیت اکتشافی مشغول هستند. در ایران اما به راحتی و به گفته نظامدوست مجوز تخریب غارهای باستانی و طبیعی همچون غار هوتو و کمربند و چال نخجیر بدون درنظر گرفتن اطلاعات مهم داخل آنها صادر می شود و این غارها به عنوان یک بنگاه ظاهرا درآمدساز نابود می شوند.
آن طور که رئیس سابق انجمن غار و غارشناسی ایرانیان به همشهری می گوید: با تخریب تکتونیکی و جابه جایی و گشودن معبر جدید در غارها، اکوسیستم بکر و دست نخورده غار برهم زده می شود و نخستین لطمه ای که به غار وارد می شود از بین رفتن رطوبت داخل آن است که شمارش معکوس مرگ غار را آغاز می کند. با این اقدام غاری با قدمت 50 میلیون سال در کوتاه ترین زمان ممکن در 10 تا 20 سال به تونلی از خاک های خشک تبدیل می شود و مخزنی برای گردوخاک ایجاد می شود. در حالی که غارهای ایران برگه های شناسنامه میلیون ها سال سابقه زمین در این منطقه هستند و ذخیره گاه آب های زیرزمینی و کلکسیون متنوع از اکوسیستم ها و میکرو اکوسیستم های دست نخورده زیستی هستند.
« دنیای سفر » این نوشته را از « همشهری آنلاین » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
سلام با كليات موضوع موافقم ولی با حرفهای مرد غارهای ايران كه يک فرد كاملا منفعت طلب و اهل زد و بند هست مخالفم برای گزارشها از افراد صادق و سالم استفاده كنيد.