حمل و نقل از زیرساخت های اساسی توسعه صنعت گردشگری است و بدون حمل و نقل گردشگری ممکن نیست.
کمتر از دو هفته پس از آنکه نقص فنی یک فروند بوئینگ 777 هواپیمایی امارات منجر به فرود اضطراری و البته بدون چرخ هواپیما در فرودگاه دبی و آتش گرفتن بخشی از هواپیما شد، هواپیمای مسافربری اترک شامگاه شنبه 23 مردادماه و به هنگام برخاستن از زمین به علت شکستن چرخ هواپیما در فرودگاه مهرآباد از باند پرواز خارج و دچار سانحه شد.
سانحه روی داده در فرودگاه مهرآباد اگرچه هیچ خسارت جانی به دنبال نداشت، اما منجر به تعطیلی چند ساعته این فرودگاه شد. تاخیرهای موقتی پروازهای داخلی و بلاتکلیف ماندن مسافران در سایر فرودگاه های کشور پیامد دیگر این تعطیلی چند ساعته بود؛ تعطیلی که بسیاری از پروازهای ورودی به فرودگاه مهرآباد را بعد از دور زدن های مکرر بر فراز آسمان پایتخت روانه فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) و یا فرودگاه بین المللی اصفهان کرد تا مسافران خسته و پریشان ساعت هایی را نیز محبوس در هواپیما منتظر اجازه پرواز دوباره به پایتخت باشند. مسافرانی که بعضا برای سفر به خارج از کشور رهسپار پایتخت شده بودند، اما برخلاف تصور و در کمال تعجب نه تنها از پرواز خود بازماندند، بلکه هزینه های اضافی نیز دامن گیر آنان شد.
اما در شرایط مشابه و البته حادتری که فرودگاه دبی آن را از سر گذراند، شاهد آتش گرفتن یک فروند هواپیمای مسافربری بودیم که خوشبختانه و به دنبال مدیریت بحران صحیح و اصولی کوچک ترین آسیبی جانی به هیچ یک از مسافران این پرواز نرسید. در این سانحه نیز فرودگاه بین المللی دبی تعطیلی چند ساعته ای را تجربه کرد اما با توجه به شدت حادثه که منجر به آتش گرفتن هواپیما شد، این تعطیلی موقتی قابل توجیه است. شنیده ها نیز حاکی از این است که مسئولان هواپیمایی امارات اقدامات لازم را در راستای تامین امنیت جانی مسافران هواپیما و همین طور خدمات رسانی به سایر مسافرانی که به دلیل تعطیلی موقتی فرودگاه از پروازهای دیگر خود باز مانده بودند، به بهترین وجه ممکن انجام دادند.
این دو سانحه خوشبختانه هیچ خسارت جانی به دنبال نداشت، اما چنانچه در مقام قیاس برآییم تفاوت مدیریت بحران در دو اتفاق مشابه نکته مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
1. نخستین موضوعی که باید از نظر گذراند و پیش تر نیز به آن اشاره شده اینکه سانحه فرودگاه مهرآباد شکستن چرخ هواپیما و خروج آن از باند پرواز بود، این در حالی است که هواپیمای پرواز امارات به دنبال باز نشدن چرخ هنگام فرود دچار حریق شد؛ بنابراین سانحه رخ داده در فرودگاه مهرآباد در مقایسه با آنچه که فرودگاه دبی آن را تجربه کرد وسعت کمتری داشت.
2. نکته دیگر اینکه فرودگاه مهرآباد تهران به عنوان یک فرودگاه داخلی از نظر مساحت و همین طور ترافیک پروازی به هیچ عنوان با فرودگاه بین المللی دبی که عنوان یکی از پنج فرودگاه پر ترافیک دنیا را از آن خود کرده است و پروازهای آن در سطح بین المللی انجام می شود، قابل قیاس نیست؛ این در حالی است که زمان تعطیلی پروازهای فرودگاه مهرآباد نسبت به ابعاد سانحه نسبتا طولانی بود.
3. مورد سوم نیز به نحوه خدمات رسانی به مسافران مربوط می شود که عملکرد ایران در مقایسه با کشور امارات و سایر کشورهایی که در حوزه گردشگری و حمل و نقل هوایی حرفی برای گفتن دارند، عملکرد ضعیف تری بوده است، اگرچه تلاش مسئولان هواپیمایی برای خدمت رسانی به مسافران درگیر این رویداد قابل انکار نیست.
حال با آنچه گفته شد این سوال مطرح می شود که در شرایطی که قریب به 100 سال از حضور اولیه صنعت حمل و نقل هوایی در دنیا می گذرد، چرا کماکان مدیریت یک خط هوایی به عنوان یک معضل برای کشور در حال توسعه ای مانند ایران مطرح بوده و مدیریت بحران هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است؟ و دیگر اینکه آیا به پیامدهای عدم توجه به مشتری مداری که از شروط لازم برای توسعه گردشگری پایدار است، واقف هستیم؟ و آیا بهتر نیست که سیاست های اجرایی کشورهای موفق در این عرصه را الگویی برای خود قرار دهیم تا در موارد مشابه حداقل برای مدیریت زمان در خدمات رسانی با مشکل مواجه نشویم؟
