28 مارس 2024 - 13:54
در پی بی توجهی سازمان اوقاف و امور خيريه، دیده بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران خواستار شد:

مقام معظم رهبری در بحثِ حفظ میراث کهنِ مذهبی ورود کند

24 ژوئیه 2016 - 17:00 dsfr.ir/wy0r3

مقام معظم رهبری در بحثِ حفظ میراث کهنِ مذهبی ورود کند
emamzadegan.ir
آستان مقدس امامزاده یحیی (علیه السلام) زواره

در پیِ بی توجهی سرپرست سازمان اوقاف و امور خيريه به نامه ی «دیده بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران»، این شبکه از مقام معظم رهبری خواستار ورود به بحثِ حفظ میراث کهنِ مذهبی شد.

در پیِ بی توجهی سرپرست سازمان اوقاف و امور خیریه به نامه ای که شبکه ی «دیده بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران» برای توقف روندِ تخریبِ بنای امامزاده های قدیمی در تیرماه 1391 به آن سازمان ارائه کرده بود و این روندِ تخریب با شدتی بیشتر ادامه یافته و، حتی در مواردی مشابه، بافت های تاریخیِ پیرامونِ مکان های مذهبی هم چون موارد اخیر در شیراز و مشهد را نیز در بر گرفته است این شبکه با فرستادن همان درخواست برای مقام معظم رهبری از ایشان درخواست کرد تا آن مقام برای حفظ آنچه از میراث کهنِ مذهبی ما به جا مانده دستورات مقتضی را صادر کنند.

در بخش آغازین نامه ی یادشده، که خطاب به مقام معظم رهبریِ جمهوری اسلامی ایران، حضرت آیت الله علی خامنه ای، تنظیم و در دبیرخانه ی بیتِ ایشان (به شماره ی 1395031) به ثبت رسیده، آمده است: «دیده بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران، که شبکه ای از انجمن های مردمیِ همسو برای پاسداری از یادگارها و میراثِ گرانقدر تاریخی و محیط زیستِ کشورمان است، طی نامه ای به جناب آقای حجت الاسلام و المسلمین علی محمدی، نماینده ی محترم ولی فقیه و سرپرست سازمان اوقاف و امور خیریه، که به تاریخ بیست و چهارم تیرماه 1391 خورشیدی در دبیرخانه ی سازمان یادشده به ثبت رسید خواستار پایان دادن به روندی شد که آشکارا به تخریب امامزاده ها و یادمان های تاریخی مذهبی می انجامد. از آن جایی که سازمانِ یادشده به این دغدغه و نگرانی دوستدارانِ میراث فرهنگی کوچک ترین وقعی نگذارد و هم چنان فعالیتش را در راستای تخریبِ میراث فرهنگی مان دنبال می کند و بر فهرست تخریبِ بناهای قدیمی امامزاده ها بسیار افزوده شده است عین آن نامه را خدمت تان می فرستیم تا شاید دستورات مقتضیِ شما سببِ حفظ آنچه از میراث کهنِ مذهبی ما به جا مانده، شود. پیشاپیش از حُسن توجه آن مقام بزرگ سپاسگزاریم».

در نامه ی یاد شده به سرپرست سازمان اوقاف و امور خیریه چنین آمده است: «آنچه سبب نگارش این نامه به شما شده است نگرانی دوستداران میراث فرهنگی از روند حاکم بر نگاه داری بناهای تاریخی مذهبی، به ویژه تخریب بیش از ده امامزاده ی تاریخی یا آرامگاه و یادمان تاریخی مذهبی طی یک دهه ی اخیر، است. نمونه هایی هم چون: امامزاده یحیی (زواره)، امامزاده محمد (نوش آباد)، امامزاده ی روستای سین (اصفهان)، امامزاده حیدر کرار (بهبهان)، مسجد همت (تهران)، مسجد سلمان (تهران)، امامزاده مه زیار (خوزستان)،...».

در ادامه تصریح شده است که «شوربختیِ بیشتر آن است که این تخریب ها به دست غارتگران یادمان ها و تپه های باستانی صورت نگرفته است بلکه عمدتا به نام توسعه و نوسازی بناهای مذهبی انجام شده است».

در بخشی دیگر از نامه ی دیده بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران آمده است: «این گونه به نظر می رسد رویکردی که بر اساس آن، با برنامه ای هدفمند، اقدام به تخریب بناهای تاریخی مذهبی شده است قصد نوسازی و توسعه ی آن ها را دارد اما در عمل آنچه رخ می دهد تخریب بناهای قدیمی و ساختن بناهایی یک شکل و بزرگ است و به این ترتیب، چنین عملی به نابودی ارزش های معنوی، میراثی، معماری و در مجموع اصالت و هویت این میراث می انجامد. با این وضعیت، طبیعی است که از بیرون رویکردی پول محور و توجیهی صرفا مادی و سوداگرانه از چنین عملی استنباط شود که نگاه به بناهای مذهبی از سوی متولیان تنها به مثابه ی مکان هایی برای درآمدزایی است، هم چنان که شایعه های بسیاری از تلاش پیمان کارانِ چنین طرح هایی برای دستیابی به گنج های محتمل در زیر آثار کهن و قدیمی، میان مردم مناطق مختلف پخش شده است. به این ترتیب، هر چند این اقدامات کوششی است برای ساماندهی و رسیدگی به وضع مراکز مذهبی و ایجاد رفاه برای زوار و گردشگران، اما در عمل چنین محیط های روحانی که ارتباط مستقیمی با طبیعت و سرشت بشری دارند تبدیل می شوند به فضاهایی برای تجمل و دور شدن از معنویات، که پیوندشان از تاریخ و فرهنگ کهن ما به کل گسسته شده است».

در دنباله ی نامه، با ذکر مثالی، پیشنهاد شده است: «به نظر می رسد راه درستِ نوسازیِ چنین فضاهایی مرمت آنها بر پایه ی الگوی قدیمی هر بنا و قائل شدن به حریمی برای آنها جهت ساخت استراحت گاه ها و غیره است که اصل بنا هم چنان درخششِ معنوی خود را حفظ کند و در میان فضاهای خالی از روحِ مدرن مدفون نشود. ما هنوز قطع درخت چنار تاریخی امام زاده صالح تجریش و نوسازی و گسترش ناشیانه ی آن مجموعه ی مقدس را که به پاک شدن خاطره ی تاریخی همه ی زوارِ آن امام زاده منجر شد فراموش نکرده ایم، درختی که 130 سال پیش جهانگردی اروپایی دیالافوا در سفرنامه اش از آن چنین یاد کرده بود: در مسجد (بقعه ی امامزاده صالح) تجریش چنار عجیب و غریبی است که کمتر نظیر آن در دنیا پیدا می شود. قطر فوق العاده ی آن را نمی توان دقیقا با رقم معین کرد. تقریباً محیط آن به پانزده متر می رسد. هر یک از شاخه های آن مانند تنه ی درخت کهن سالی در بالای بنای مسجد و سایر اطراف سر به آسمان کشیده است. این درخت عده ی کثیری را در سایه ی خود پناه می دهد. مؤمنین در زیر آن نماز می خوانند. مکتب دار اطفال را در آنجا جمع کرده درس می دهد. قهوه چی سماور و استکان و لوازم خود را در درون آن قرار داده است. سقا هم کوزه های پُر آب خود را در گوشه ای از تنه گذارده است...».

در نامه هم چنین از قطع درختان کهن سال «به بهانه ی شگفتِ مبارزه با خرافات» یاد شده و خواسته شده است تا سازمان اوقاف به جدّ پی گیر و مانع آن باشد.

درباره علل چنین رویدادهای تلخی در نامه گفته شده است: «گویا تعدّد مراکز تصمیم گیری درباره ی رسیدگی به مراکز مذهبی از جمله عواملی است که حفاظت و صیانت از این سرمایه های فرهنگی و تاریخی کشور را دشوار کرده است. سازمان اوقاف یکی از مهم ترین مراکزی است که شماری زیادی از امامزاده های تاریخی را تحت تولیت خود دارد و قطعا مهم ترین و معتبرترین پاسخگو در این زمینه است. سازمان میراث فرهنگی دیگر متولی بناهای تاریخی است که برنامه ی نظام مندی برای حمایت از این آثار نداشته است و در برابر تخریب ها واکنش های مناسبی از خود نشان نداده است، هر چند مطابق قانون اساسی کشور وظیفه ی صیانت از میراث فرهنگی را بر عهده دارد. «موسسه ی عمران مساجد سازمان اوقاف و امور خیریه»، «سازمان تبلیغات اسلامی»، «ستاد اقامه ی نماز کشور»، «مرکز رسیدگی به امور مساجد کشور»، «شهرداری ها» و «هیأت امنای مساجد» از دیگر مراکزی هستند که در رسیدگی به امور مساجد و یادمان های تاریخی مذهبی دخیل هستند».

در پایان این نامه که به امضای دبیر «دیده بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران»، علیرضا افشاری، رسیده است اظهار امیدواری شده که با تشکیل کمیته ای تخصصی برای تحقیق درباره ی وضع بحرانی یادمان های تاریخی مذهبی کشور سروسامانی به وضعیت این بناهای ارجمند، که با روح ایرانی در پیوند هستند، داده شود و به ویژه روند نوسازی بنای امامزاده ها، بقاع، تکایا، مساجد و جم خانه های تاریخی، در این شکل ویران گر، متوقف شود.

1