معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از آینده قنات های ایرانی و بیابان لوت و برنامه ریزی هایی که باید در آینده بر روی حفاظت و پایش این دو اثر جهانی انجام شوند، خبر داد.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، «محمدحسن طالبیان» در نشست خبری «قنات ایرانی» و «بیابان لوت» که صبح امروز (شنبه دوم مردادماه) در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد، در پاسخ به پرسش خبرنگار ایسنا درباره اقداماتی که باید برای حفاظت از این دو اثر تاریخی و طبیعی ایران انجام شوند، با تاکید بر وجود دو برنامه مدیریتی در این زمینه اظهار کرد: در پرونده بیابان لوت سازمان های میراث فرهنگی، محیط زیست، جهاد کشاورزی و منابع طبیعی هر کدام وظایف نوشته شده ای دارند، همچنین چهار پایگاه در نقاط مختلف بیابان ایجاد می شود و همچنین برنامه هایی برای توانمندسازی جامعه محلی و استقرارگاه های قابل احیاء در سطح مناطق مختلف بیابانی اجرایی می شوند.
او با تأکید بر اینکه این برنامه ریزی مانند قالبِ برنامه ریزیِ یک پایگاه دائمی برای ادامه کار، حفاظت، توانمندسازی جوامع و اقدامات مورد نیاز انجام می شود، تأکید کرد: دو پرونده «قنات ایرانی» و «بیابان لوت» نیازمند توجه و همبستگی و مشارکت مردم هستند، همچنین حرائم حفاظتی آن ها اعلام شده است و عرصه و حریم هر کدام از آن ها علاوه بر ابلاغ شدن در سطح ملی به یونسکو نیز اعلام شده است.
وی گفت: بیابان لوت دارای 17 کیلومتر مربع حریم است و قنات های ایرانی هر کدام دارای یک حریم و عرصه هستند. عرصه قنات ها زمین های کشاورزی و بستر آبی است که وجود دارد و در ادامه به بهانه ی حریم، همه منابع آبی یا بستر آبی در نظر گرفته شده اند. همچنین بخش ساختار فیزیکی یا کالبدی بنا مد نظر بود که آن در سطح ملی ابلاغ شده و عینا در پرونده جهانی نیز ابلاغ شده است.
مسئول تدوین پرونده ی قنات های ایرانی با اشاره به ایجاد دو قنات در شهر نخجوان با نظارت مرکز بین المللی قنات یزد گفت: با این اقدام نشان دادیم که دانش ایجاد قنات را داریم. بنابراین با کمک دستگاه ها می توانیم چنین کاری را انجام دهیم و برای آینده، این اتفاق یک مدل خوب برای توسعه پایدار است. در حال حاضر نیز بازخورد بسیار خوبی در این زمینه وجود دارد.
باید نسبت به آثار جهانی کشور غیرت داشته باشیم
«احمد جلالی»، نماینده ایران در یونسکو نیز درباره اقداماتی که بر مبنای آن ها می توان دو اثر جهانی جدید ایران را به خوبی حفاظت کرد، گفت: معتقدم کار اصلی را رسانه ها می کنند. در این کشور اولویت ها در اذهان وجود دارد. باید ببینیم این حساسیت ها در چه مواردی است. 50 سال پیش اگر یک حمام تاریخی در کرمان توسط شهرداری تخریب می شد، احتمالا فقط دو باستان شناس مُسن تا صبح غصه می خوردند، اما حالا جوانان نیز در مقابل چنین اقداماتی عکس العمل نشان می دهند. از امروز باید کاری کنیم که قنات ها و کویر لوت در اولویت نخست ذهن مقامات ایرانی باشند. باید نسبت به آثار جهانی غیرت داشته باشیم.
او با اشاره به تهیه پرونده ارگ جهانی بم در مدت چهار ماه و پس از زلزله بم اظهار کرد: در مدت کوتاهی مسئولان میراث فرهنگی این پرونده را تهیه کردند و موفق شدیم آن را در فهرست میراث در خطر ثبت کنیم. یکی از نمایندگان کشورهای خارجی با اعتراض به من گفت شما قصد دارید یک تل از خاک را ثبت کنید. من و مرحوم شهریار عدل به او نشان دادیم مسیر قنات ها، نخلستان ها و هر آنچه که امروز در ارگ بم بازسازی شده است چگونه بوده اند. در واقع منظر فرهنگی بم را نشان دادیم.
جلالی همچنین با اشاره به ثبت قنات «افلج» در کشور عمان در سال 2005 اظهار کرد: آن کشور یک قنات را به ثبت رساند، در حالی که در ایران یک مفهوم به ثبت رسید و در این مفهوم 11 عنوان انتخاب شد و هر کدام از قنات ها نماینده یک تیپ تکنولوژی بودند.
اگر نمی توانستیم امنیت را برقرار کنیم، ثبت نمی کردیم
در ادامه این نشست، محمدحسن طالبیان در پاسخ به پرسشی درباره چگونگی تأمین امنیت بیابان لوت پس از ثبت جهانی و برای حضور گردشگران اظهار کرد: بیش از سه سال و نیم است که درباره این نوع موارد فکر می کنیم. اگر نمی توانستیم امنیت را در لوت تأمین کنیم، هیچ گاه این منطقه طبیعی را به ثبت نمی رساندیم. در نخستین قدم پاکسازی مین های موجود در بیابان لوت انجام شد. همچنین پاسگاه های ژاندارمری بیشتری در منطقه ایجاد و احیا شدند.
او گفت: از مبادی ورودی بیابان به گردشگران نقشه داده می شود و هر گردشگر فردی یا گروه گردشگر برای وارد شدن به بیابان باید حتما یک راهنما به همراه داشته باشد تا علاوه بر تأمین امنیت، بتوان مهمترین موضوعات از ارزش های جهانی محوطه ها را ببینند. ممکن است از نظر امنیتی و جانی برایشان مشکلاتی به وجود بیاید، بنابراین زون هایی را مشخص کردیم که در نقشه ها وجود دارند و در حال تدوین آن ها در پرونده ها برای استان های تحت حفاظت هستیم تا از سوی دیگر این نقاط نیز نظام مند شوند.
طالبیان تأکید کرد: مردم سیستان و بلوچستان که بخشی از بیابان لوت را در استان خود دارند این پیام را به ما رساندند که همه تلاش خود را برای برقرار کردن امنیت در کویر و بیابان فراهم می کنند.
جلالی نیز در سخنانی درباره این تأمین امنیت اظهار کرد: من به عنوان یک ایرانی یک اتفاق درازمدت را در این زمینه می بینم ولی زمانی خوشحال می شوم که فرزندان ما در مدرسه و زمانی که می خواهند تاریخ و جغرافیا بخوانند این آثار ثبت شده ایران را نیز در کلاس درس فرا می گیرند و بهتر می توانند حس کنند که تاریخ چه بوده است؟ باید کاری کنیم که تاریخ برای آن ها مانند یک خانه باشد.
گزارش "اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت" اشتباه است
مسئول تدوین پرونده های جهانی ایران در ادامه در پاسخ به پرسشی درباره گزارش منفی کمیته IUCN درباره وضعیت بیابان لوت گفت: به نظرم آن گزارش اشتباه است، چون این کمیته رسما در اجلاس اعلام کرد یکی از افتخاراتش تأیید ثبت جهانی بیابان لوت بوده است. آن ها خودشان قویا از این ثبت پشتیبانی کردند. حتی 16 کشور درباره لوت صحبت کردند و اعلام کردند هر دو پرونده ایران بسیار اهمیت دارند.
طالبیان در ادامه با تأکید بر پرآب و زنده بودن قنات های ایرانی گفت: براساس برنامه مشترک ایران و شورای قنات همکاری بین نهادهای مختلف در زمینه حفاظت قنات ها همیشگی خواهد بود. از سوی دیگر، 11 قنات انتخاب شده برای ثبت جهانی جزو قنات های پرآب و دائمی هستند که از 2000 سال پیش تاکنون میزان دِبی آب آن ها تغییر نکره است.
بررسی دیگر قنات ها برای پیوستن به پرونده جهانی «قنات ایرانی»
به گزارش ایسنا، «علی اصغر سمساریزدی»، رئیس سازمان مرکز بین المللی قنات های یزد نیز در این نشست خبری با تأکید بر اینکه قنات مظهر همکاری سازمان های مختلف در کشور بوده گفت: مرکز بین المللی قنات را سال 84 با امضای موافقت نامه یونسکو ایجاد کردیم و سال 85 کار آن آغاز شد. برای ادامه کار به اعتبار خاصی نیاز بود که وزارت نیرو در سال 87 طرح مطالعه کاربردی توسعه و حفظ قنوات را در مجلس به ثبت رساند و امیدواریم بار دیگر بتوانیم اقدامات آن را گسترده تر کنیم.
او گفت: اینکه 11 قنات از بین 37 هزار قنات فعال و زنده در کشور به یونسکو رفتند به این دلیل است که هر کدام دارای ویژگی های خاصی هستند که دیگر قنات ها نیز از آن ها بهره مند هستند. مانند قصبه گناباد که عمیق ترین مادرچاه را دارد، یا قنات زارچ یزد که با 80 کیلومتر، طولانی ترین قنات است یا قنات مون در اردستان که دو طبقه است.
وی در ادامه از ادامه مطالعه روی قنات های دیگر از بین 37 هزار قنات موجود در کشور با هدف پیوستن به پرونده قنات ایرانی به عنوان یک پرونده زنجیره ای خبر داد.
سمسار یزدی همچنین درباره دستاوردهای ثبت جهانی قنات ایرانی گفت: این اقدام باعث جلب توجه جامعه جهانی به قنات های بومی و کهن ایرانیان، جذب گردشگر فرهنگی و طبیعی به کشور، افزایش آگاهی های عمومی در همه سطوح، کارشناسان و بهره برداران، افزایش توجه قشر جوان به جنبه های مادی و معنوی قنات ها و ارتقاء جایگاه قنات در سطح جامعه، همچنین توجه بیشتر پژوهشگران و اساتید به منابع ایرانی به جای رجوع به دستاوردهای غربی است.
برای لوت از «بیابان لوت» استفاده کنید
مهران مقصودی، مسئول تهیه پرونده بیابان لوت نیز در سخنانی با اشاره به اشتباه عنوان کردن نام پرونده لوت به عنوان کویر یا دشت لوت اظهار کرد: ما این پرونده را به عنوان «بیابان لوت» به یونسکو فرستادیم، چون هر آنچه به جز بیابان درباره لوت مطرح شود بخش کوچکی از آن را شامل می شود. بنابراین معتقدیم که باید از کلمه بیابان استفاده کرد. در این بیابان دشت، چاله، حوضه، بلوک و کویر وجود دارد.
مدیر ملی پایگاه لوت با اشاره به اینکه این بیابان دارای 40 هزار کیلومترمربع مساحت عرصه و حریم است که 23 هزار کیلومتر آن عرصه است، اظهار کرد: سازمان جنگ ها و مراتع، سازمان محیط زیست و نمایندگان استان های مختلف که بیابان لوت زیرمجموعه آن ها محسوب می شود که به ما در امر حفاظت از این بیابان کمک می کنند.
نوع مدیریت در لوت از اشکالات پرونده بود
طالبیان، معاون میراث فرهنگی همچنین در صحبت هایی با تأکید بر اینکه بیابان لوت نیازمند یک مدیریت یکپارچه است، در حالی که دستگاها به صورت بخشی به آن نگاه می کنند، اظهار کرد: در یونسکو یکی از اشکالاتی که به این پرونده وارد شد چنین موردی بود.
او افزود: در پرونده جنگل های حرا نیز که چند سال گذشته از سوی ایران مطرح شد، علت اصلی همین بود که دستگاه ها با یکدیگر همخوانی ندارند. در لوت از ابتدا گفت وگو و تهیه برنامه مدیریتی مد نظر بود که آن را انجام دادیم و دستگاه ها و مردم با یکدیگر وحدت پیدا کردند.
وی تاکید کرد: تهیه پرونده های میراث طبیعی دیگری مانند «هیرکانی»، «ارسباران» و «دماوند» نیز به عنوان میراث طبیعی در دستور کار است.
