مردم عرب کشورمان امروز سفره های عید را پهن می کنند و از صبح فردا دید و بازدیدهای عید فطر را شروع می کنند.
کشور ما همچون فرشی چند صد شانه دارای فرهنگ های متنوع است. درست مثل فصل های متنوع که در جایی برف باران و در قسمتی دیگر گرمای طاقت فرسا.
ایران کشوری دارای ده ها فرهنگ متنوع است. در این بین مردم عرب ایران نیز خصوصیات ویژه ای دارند. برای این مردم عید فطر به عنوان عید نخست همچون عید نوروز نزد غیرعرب ها اهمیت دارد. خانه تکانی می کنند، سفره عید می اندازند، به دیدار بزرگترها می روند و اگر کسی کدورتی با کسی دیگر داشت کدورت ها را رفع می کنند.
از چند شب گذشته مردم در بسیاری از شهرهای خوزستان روانه بازارها شدند. این روزها اهواز در شب زنده تر است و زندگی در شب دیدنی شده است. بازارهای اهواز همچون مرکز شهر، بازار عامری، بازار کیان، بازار فرحانی، بازار شب، بازار عبدالحمید و ... سرشار از مردمی است که مشغول خرید عید هستند.
روزهای پایانی رمضان در بین مردم عرب خوزستان همراه با مناسک خاصی است. دو روز پایانی ماه رمضان در بین مردم عرب خوزستان اسامی خاصی دارند. مردم عرب خوزستان دو روز قبل از عید را "ام الوسخ" و یک روز مانده به عید را "ام الحلس" می نامند. "ام الوسخ" به معنای "روز چرکین" است که در این روز مردم عرب به نظافت خانه ها خود می پردازند، اجناس جدید برای منزل خریداری می کنند و خانه را برای فرارسیدن عید و اکرام مهمان تمیز و آماده می کنند. روز بعد از "ام الوسخ" را "ام الحلس" می نامند. ام الحلس نیز که نامی محلی و قدیمی از ایام رمضان است به معنای روز نظافت و رسیدگی شخصی بوده که جوانان در این روز به ظاهر خود رسیدگی می کنند. می توان گفت "ام الحلس" متضاد و نقطه مقابل "ام الوسخ" است.
در این روزها تمامی بازارهای شهرستان های مختلف از بازار دانیال در شوش دانیال و خرید شوشی ها و روستاهای اطراف هم چون صرخه و چعب تا "سوگ الکویت" یا بازار کویت و بساطی های آخر شب در سوسنگرد (به قول محلی ها خفاجیه)، شوشتر، بازار امیدیه، شادگان (فلاحیه) و حمیدیه تا بازارهای خرمشهر و کوره و آبادان و دیگر شهرها تا شب عید فطر ادامه دارد.
"بازار عبدالحمید" اهواز هم که حکایتی برای خود دارد. زیبایی و تنوع سنتی این بازار به قدری بوده که احمد محمود یکی از بزرگ مردان ادبیات کشورمان از آن دریغ نکرده است. در این بازار از آجیل و خشکبار گرفته تا ماهی و لباس های محلی عربی، عود، بخور و دله قهوه (قهوه جوش عربی) در آن یافت می شود. طنین و ترنم موسیقی عربی محلی را از گوشه و کنار دکان و مغازه و دست فروش ها می توان شنید. "بازار کیان" نیز به همین شکل. در اهواز خوشبختانه اندکی مرکزیت بازارها از میان رفت است و در حال حاضر در ایام عید فطر بازارهای مناطق زیتون و کیانپارس و بازار کوروش نیز به جمع بازارها افزوده شده اند.
از دیگر رسم های مردم عرب خوزستان این است که در روز عید فطر بعد از به جا آوردن فرایض ماه مبارک همگی خود را برای خواندن نماز عید آماده می کنند. مصلی و تمامی مساجد محلات اهواز و شهرستان ها مملو از مشتاقان عید می شود. بعد از خواندن نماز و دادن فطریه همگی خود را برای دید و بازدید آماده می کنند. در ابتدا افراد یک محله برای تبریک عید به خانه و همسایه های مصیبت زده محله خود می روند و برای آنان دعای سالی خوش و نکو می کنند. خانواده عزادار نیز رسم است که لباس سیاه خود را به احترام عید یک روز از تن بیرون می کند. بعد از آن نوبت به بزرگان محله می رسد.
از جمله اعمال زیبایی که در روز عید فطر شاهد آن هستیم باز بودن در خانه ها است. اگر درب خانه ای بسته بود نوعی بی احترامی به عید تلقی می شود. همسایه ها با شعارهای"یا الله"، "عیدکم مبارک یا اهل البیت" (عید شما مبارک ای صاحب خانه) وارد خانه ها می شوند و با جملات "عیدکم مبارک" و "ایامکم سعیده" (عیدتان مبارک و روزهایتان نیک باد) عید را به هم تبریک می گویند.
بسیاری از مردم اهواز روز عید سفره پهن کرده و برخی از تنقلات را در سینی های گرد قرار می دهند. در این سفره میوه، آجیل و تنقلات و قرآن کریم را می بینیم. این رسم در برخی مناطق اندکی تفاوت دارد. مثلا در امیدیه و شهرستان های اطراف آن به جای انداختن سفره از سینی استفاده می کنند و تنقلات خود را بنا به رسم آن مناطق در سینی های گرد می گذارند.
مهمانان بعد از چند دقیقه نشستن همگی از جا برخاسته و با گفتن "الله ایعوده علیکم بلخیر و العافیة" به این معنا که "خداوند این روز را دوباره با خیر و عافیت برایتان برگرداند" به خانه بعدی می روند. دید و بازدید عید فطر باید از ریش سفید محله شروع شود و تا کوچک ترین فرد از نظر سنی به پایان رسد. خانم ها نیز به دلیل مهمان نوازی مجبور به ماندن در خانه هستند و دید و بازدید خود را بعد از اتمام دید و بازدید آقایان یعنی تقریبا عصر شروع می کنند. در میان عشایر نیز مردم با هوسه (نوعی پایکوبی محلی عربی) کوچه های محلات را طی می کنند و به سراغ بزرگ محله و قبیله رفته و در مضیف (اتاقی مخصوص مهمان ها) گرد هم جمع می شوند و بعضی به شعرخوانی می پردازند و ترنم شنیدن صدای شعرهای شعبی (شعرهایی با زبان گفتار) گوش ها را نوازش می دهد.
دید و بازدیدها تا چندین روز ادامه دارد و گاهی تا یک ماه نیز به درازا می کشد.
این عید مذهبی، خاص مردم عرب و عرب زبان خوزستان نیست که در این گزارش و نوشته اینگونه به آن پرداخته شده است. هنگام اقامه نماز عید فطر بروید و ببینید چه کسانی شرکت میکنند. شلوغترین نماز ویژه این روز در مصلای اهواز برپا میشود. دیگر اینکه تیتر غلط این مطلب است که نوشته اید خوزستانی ها امشبا سفره عید پهن میکنند. مگر همه مردم خوزستان عربند،که اینگونه.باشد؟ اینگونه احساس کردم که تلاش شده است خوزستان، عربی نشان داده شود.
من یک شهروند اهوازی غیرعرب هستم که دل به این آب و خاک و کشور عزیزمان ایران دارم.