با وجود آنکه توزیع سفر یکی از مهمترین دغدغه های مسئولان گردشگری است. اما آنچه برای عرضه به بازار ارائه می شود بسیار محدود است و تنها به چند بسته سفر به کشورهای همسایه اکتفا شده است.
به طور معمول مدیریت در متن فضای رسمی یا سازمان ها انجام می شود. درون سازمان ها از کسب و کارهای کوچک گرفته تا بنگاه های چند ملیتی، مردم در میان عناصری که در حال مدیرت هستند زندگی می کنند.
در زمینه کسب و کار، سازمان ها از برآیند روابط متقابل و پیچیده مردم، اهداف و پول ایجاد می شود تا تولید و توزیع کالاهای مصرفی و خدمات مورد نیاز مردم و کسب و کارهای دیگر را میسر سازد.
اهمیت سازمان ها در گردشگری بر پایه میزان توانایی شان در زمینه تحقق اهداف عمومی مشخص می شود مانند فروش تعطیلات به گردشگران برای کسب سود. به طور مثال فعالان گردشگری در ایران، بسته هایی برای تعطیلات به فروش می رسانند که اغلب توسط چند آژانس تهیه و تدارک دیده شده اند و سایر دفاتر خدمات مسافرتی تنها فروشنده این بسته های سفر هستند و خود به تنهایی هیچ خلاقیتی در تعریف بسته های سفر ندارند.
گشتی در آگهی روزنامه ها یا پیام های کوتاهی که ارسال می شود، مخاطب را به این نتیجه می رساند که تورهایی مانند آنتالیا، ترکیه، روسیه و ارمنستان در صدر بسته های سفرهای پیشنهادی برای تعطیلات جای دارند و همواره با نرخ های متنوع از 900 هزار تومان تا 4 میلیون تومان ارائه می شوند.
این در حالی است که مسائل مربوط به عرضه گردشگری بیانگر این است که بخش گردشگری در فضای کسب و کار به شکل پویا عمل می کند و همواره به پیروی از سلیقه ها و علاقه های گردشگران که همان مصرف کنندگان هستند و همچنین محیط قانونی که گردشگر در چارچوب آن عمل می کند، دچار تغییر و تحول می شود. با این وجود شاهد حضور بازارهای جدید در عرصه گردشگری نیستیم چراکه تنها چند بسته محدود برای این حوزه تعریف شده و وجود دارد.
نبود آژانس ها یا مراکزی که بتوانند بسته ها و مسیرهای جدید تعریف کنند از یک سو و نبود ساز و کاری که بتواند این مهم را مدیریت کند از دیگر سو سبب شده تا مقاصد مسافران ایرانی به ترکیه، روسیه، دبی و گاها مالزی و تایلند محدود شود. البته نمی توان از هزینه های هنگفت سفرهای اروپایی و آفریقا برای عدم تحقق این مهم چشم پوشی کرد با این وجود همچنان در تعطیلاتی مانند عید فطر، نیمه شعبان و ... شاهد پررنگ شدن تبلیغات سفرهای خارجی بخصوص سفر به کشورهای همسایه هستیم.
نباید فراموش کرد که جهان امروز و محیط کسب و کار در معرض تغییرات سریع و مداوم قرار دارد، بنابراین وجود مدیریتی کارآمد، پاسخگو و راهبردی هم در بخش خصوصی و هم در بخش دولتی حیاتی است، تا بتوانند با تمرکز بر خواسته های واقعی مصرف کنندگان توانایی رقابت پذیری خود را در بازار جهانی تقویت کنند. بهره گیری مناسب از روش های کاهش هزینه و استراتژی های رشد می تواند در این زمینه راهگشا باشد.
قطعا تقاضا یکی از مهمترین عناصر در تعیین مقصد گردشگری است. این مهم نه تنها در تعریف بسته های سفرهای خارجی تاثیرگذار است بلکه در تعریف بسته های سفرهای ورودی نیز تاثیر بسزایی دارد.
می توان عوامل تاثیرگذار بر بازار گردشگری را به دو بخش عوامل تعیین کننده و انگیزه ها تقسیم کرد. در واقع، عوامل تعیین کننده به عوامل بیرونی که تقاضای کلی برای گردشگری را در درون جامعه یا در بین جمعیت خاص شکل می دهند، باز می گردد. این گونه عوامل برای همه مناطق جهان یکسان هستند. از دیگر سو انگیزه های نیز به عوامل شخصی باز می گردد که به طور مستقیم به افراد مرتبط می شود. خواسته ها و آمال گردشگران را بیان می کند و می تواند تحت تاثیر ویژگی های درون فردی مانند میزان آگاهی و شخصیت افراد و سایر ویژگی ها مانند نوع فرهنگ، سن و جنسیت قرار گیرد.
تقاضای اوقات فراغت نیز برآیند عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی، جمعیت شناختی و روانشناختی و فردی است. اما قطعا عوامل دیگری مانند سیاست دولت، ارتباطات، رسانه ها، بازاریابی، مسائل اجتماعی، تحولات اقتصادی، تکنولوژی، دانش و ... نیز بر این مهم تاثیرگذار است.
در چنین شرایطی است که با وجود انتشار خبرهایی از بمب گذاری و نا امنی در ترکیه، باز شاهد تبلیغ بسته های سفر به استانبول و آنتالیا آن هم با قیمت های باور نکردی 600 یا 700 هزار تومان می شویم. یا با وجود حملات انتحاری در عراق، بازهم شاهد تبلیغات گسترده در حوزه اعزام زائران به عتبات عالیات هستیم.
عوامل اجتماعی و عقیدتی از یک سو و عوامل اقتصادی و سیاسی از دیگر سو تاثیرات شگرفی در حوزه مدیریت و عرضه گردشگری دارند. تاثیراتی که منجر به تعریف بسته های سفر و محدودیت هایی در این حوزه برای گردشگران می شود.
آیا بسته های سفرهای ایرانی ها تنها باید در قالب آنچه تاکنون ارائه شده است محدود شود یا می توان ساز و کار نوینی برای آن تعریف و عرضه کرد؟
« دنیای سفر » این نوشته را از « خبرگزاری میراث فرهنگی » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
