28 مارس 2024 - 16:46
سرپرست اداره میراث فرهنگی رامهرمز:

سازه های آبی رامهرمز، متعلق به دوره ساسانی است

27 ژوئن 2016 - 09:00 dsfr.ir/yz0h6

سازه های آبی رامهرمز، متعلق به دوره ساسانی است
میراث آریا
بقایای سازه متعلق به دوره ساسانی

بنا بر گزارشات مردمی در حاشیه رودخانه اعلا و زیر انباشت های ماسه و شنی که بر اثر طغیان رودخانه و بارندگی های چند ماه اخیر بوجود آمده است، بقایای یک سازه آبی کشف شده است، بسیاری بر این باورند که این سازه ساسانی است.

به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان، سرپرست اداره میراث فرهنگی شهرستان های رامهرمز و هفتکل که خود بررسی این سازه را بر عهده گرفته است، می گوید: رودخانه اعلا یکی از مهم ترین رودهای شهرستان رامهرمز است؛ این روخانه تا پیش از ایجاد سدی در بالادستش در فصل های پاییز، زمستان و اوایل بهار دارای بستری طغیانی و سیلابی بوده است.

احسان شیخ بارانی اضافه می کند: به تازه گی به دلیل فرسایش دیواره های این رودخانه در نزدیکی روستا و محوطه باستانی مشهور تل برمی بقایای یک سازه با مصالحی از قلوه سنگ های رودخانه و ملاتی از نوع شفته آهک/گچ آشکار شده است که هسته اصلی سازه از قلوه سنگ های رودخانه ای شکل گرفته اما در نمای خود از نوعی سنگ های مستطیل شکل به اندازه 15×25×72 سانتی متر که به خوبی تراش خورده اند استفاده شده است.

شیخ بارانی می افزاید: این سنگ های تراش خورده بر روی سطوح خود دارای نشانه تیشه حجاری هستند که به خوبی آهنگ ضربات و تکنیک ضربات تراشنده سنگ را نشان می دهد. ممکن است این سازه بقایای یکی از پایه های پل یا پل بندی در این محدوده باشد که سیلاب های فصلی ویرانگر رودخانه اعلا آنرا از بین برده و در زیر رسوبات خود پنهان کرده است.

شیخ بارانی توضیح می دهد: هرچند یک تکه سفال بسیار فرسوده شده در ملات این سازه مشاهده شده اما در رابطه با تاریخ گذاری این سازه در حال حاضر نمی توان با قطعیت اظهار نظر کرد اما بررسی های باستان شناسی نشان داده اند بهره برداری و مدیریت منابع آب در این منطقه به طور جدی از دوره ساسانی با ساخت پل بند و مجموعه قنات های رودخانه ای آغاز شده و در دوره های پس از آن تا دوره قاجاریه و حتا پهلوی اول نیز ادامه داشته است.

او می گوید: در بررسی های باستان شناسی شماری آسیاب آبی متعلق به دوران های استقراری متأخر را در محدوده شهرستان رامهرمز می توان مشاهده کرد. از این رو به نظر می رسد سازه کشف شده متعلق به دوره ساسانی باشد اما نمی توان آن را متعلق به آسیاب آبی دانست و بیشتر به پل یا پل بند شباهت دارد.

وی تاکید کرد: شهرستان رامهرمز در استان خوزستان طی سال های 1387 توسط دکتر عباس علیزاده، لقمان احمدزاده و مهدی امیدفر مورد بررسی روشمند قرار گرفت و نتایج آن بررسی به صورت یک مقاله و یک جلد کتاب در مجموعه انتشارات موسسه شرقی دانشگاه شیکاگو به زبان انگلیسی به چاپ رسیده است. به تازگی نسخه فارسی این کتاب توسط پژوهشگاه باستان شناسی منتشر شده است.

این مقام مسئول افزود: این سازه آبی یک سازه آبی ساسانی است زیرا جهت صحت نظر بنده؛ ما در بالادست این سازه آبی، در حاشیه رودخانه اعلا، سازه های آبی فراوانی داریم که مربوط به دوره ساسانی است و هم قابل مقایسه با این سازه مکشوفه است، لذا از جمله این سازه ها می توان به قنات های جوبجی اشاره کرد که قسمتی از آب رودخانه را جهت سیراب کردن زمین های کشاورزی حدود 5 کیلومتر تغییر مسیر داده اند و در حال حاضر کشاورزان هنوز از این روند استفاده می کنند جهت آبیاری، البته به درخواست کشاورزان جهت لایه روبی این قنات ها با وسایل مکانیکی پاسخ رد داده شد توسط این حقیر و متذکر شدکه فقط باید با بیل دستی لایروبی شود.

شیخ بارانی گفت: علاوه بر این سازه ها ما سد بسیار عظیمی به نام جره داریم که متاسفانه درسال های اخیر یعنی حدود سال 84 و 85 با آبگیری سد جدید، سد باستانی جره که متعلق به دوره ساسانی بوده به زیر آب رفته است، در خصوص سازه های آبی بررسی های زیادی صورت نگرفته است که به نظر بنده اگر بررسی هایی در این خصوص صورت گیرد شاید ماشاهد کشف سازه های آبی به مراتب مهم تر باشیم.

سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری رامهرمز عنوان کرد: در ابتدای رودخانه ابوالفارس که وارد دشت می شود سدی به نام سد می (مه) را داریم که یک سازه ای با مصالح بوم آور و کاملا ساروجی است، در نتیحه تکنولوژی سدسازی و پل سازی در دوره ساسانی بسیار رواج داشته است که این خود باعث رونق کشاورزی در این دوره شده بود.

بر اساس این گزارش، مشخص شدن اینکه سازه آبی مکشوفه در ساحل رودخانه اعلا سد است یا پل باید مورد بررسی بیشتر قرار گیرد که انشاالله در روزهای آینده گزارش تکمیلی آن ارئه خواهد شد، ضمنا رودخانه اعلا به نظر بنده در گذشته به صورت امروزه به صورت نیمه فصلی جریان نداشته است، بلکه در تمام فصول آب فراوانی در آن جریان داشته است، یکی از دلایلی که باعث فرسایش و تخریب زودهنگام بستر رودخانه شده است، برداشت بی رویه معادن شن و ماسه در سال های اخیر است.

1