پرونده پیشنهاد ثبت ردپای حیوانات عظیم الجثه در جلسه کمیته ثبت و حریم میراث طبیعی که در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور برگزار شد تایید و در فهرست آثار طبیعی-ملی ثبت شد.
به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان جنوبی، زهرا رضایی ملکوتی کارشناس ثبت میراث طبیعی اداره کل در این خصوص گفت: در دامنه ارتفاعاتی در منطقه ای از بیرجند رخنمون های منحصر بفردی از مجموعه سنگ های موسوم به فیلیش دیده می شود.
وی افزود: درون این طبقات سنگی که به دوران سوم زمین تعلق دارند ردپاى حیوانات عظیم الجثه به صورت حفره هاى بیضى شکل مشاهده می شود. این ردپاها تداعی کننده عبور این جانوران بر روى لایه هاى نازکى از رسوبات آن زمان هستند.
کارشناس ثبت میراث طبیعی اداره کل میراث فرهنگی استان گفت: این آثار نخستین بار در سال 1376 در بررسی های باستان شناسی و سپس در سال 1377 توسط اساتید زمین شناسی از دانشگاه های بیرجند و مشهد و سازمان زمین شناسی کشور و دانشمندان آمریکایی و کانادایی مورد بررسی و تحقیق قرار گرفتند.
بررسی ها و تحقیقات كارشناسان كانادایی بیانگر موارد زیر است:
- مطالعه میزان قرابت این مجموعه با دیگر مجموعه های ردپایی شناخته شده حاكی از آن است كه مجموعه ردپاهای مهره داران در شمال بیرجند به میزان قابل توجهی منطبق با مجموعه ردپاهای سازند اوئینتا (Uinta) در یوتای آمریكا است.
- ردپاهای مذکور که اثر بیش از چهل اثر دست و پا است بر لایه ای از ماسه سنگ های تیره رنگ قهوه ای مایل به سیاه قرار گرفته اند. سطح این لایه با شیبی در حدود 50 درجه قرار گرفته است.
- اولین نکته ای که از بررسی ردپاها بدست می آید دایره ای یا بیضی شکل بودن ردپاهاست و اثری از پنجه و چنگال در آن ها مشاهده نمی شود بدین ترتیب تنها وجود سم می تواند باعث ایجاد چنین شکل هایی شود.
- نکته دوم تداخل بعضی از آثار دست و پا درون یکدیگر و یا تغییر شکل اثر دست بخاطر قرار گرفتن اثرپا در نزدیکی آن است. این امر حاکی از آنست که موجودات مزبور حرکتی چهارپا داشته اند چرا که تنها در موجودات چهار دست و پا چنین اشکالی از ردپاها دیده می شود.
ملکوتی بیان داشت: در سال 2000 جمعی از دانشمندان مطالعات جامع تری در این خصوص انجام داده و این آثار ردپاها را به پستانداران بزرگ ائوسن که موجوداتی فرد سم بوده اند نسبت داده اند. (پری سوداکتیل ها) مطالعات در این زمینه نشان می دهد که در این منطقه ردپاها متعلق به دو راسته از علف خواران منقرض شده به نام های پانتودونت ها و دینوسراتاها است.
