به دلیل وجود آثار باستانی، هرگونه کشت سطحی در شهر دقیانوس امکانپذیر نیست.
رئیس پژوهشکده باستان شناسی، کشاورزی را بزرگترین تهدید شهر «دقیانوس» اعلام کرد و گفت: به دلیل وجود آثار باستانی، هرگونه کشت سطحی در شهر دقیانوس امکانپذیر نیست و وجود ادوات کشاورزی، صدمات جبران ناپذیری به این محوطه تاریخی وارد می کند.
به گزارش ایسنا، «حمیده چوبک» که سابقه چهار فصل کاوش در شهر «دقیانوس» جیرفت را دارد، این بار بعد از 7سال وقفه فصل پنجم این کاوش‌ها را سرپرستی کرده است.
چوبک شهر دقیانوس را یکی از شهرهای مهم دوره اسلامی اعلام کرد و گفت: این شهر مربوط به دوره های مختلف تاریخی بوده و هسته اصلی آن 12 کیلومتر مربع است، همچنین این شهر به دلیل قرار گرفتن در کنار هلیل رود از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و در طول تاریخ محل زیست و استقرار بوده است.
او بالاترین دوره شناسایی شده در این شهر را مربوط به دوره اسلامی دانست و بیان کرد: در بررسی های سطحی، دوره های پیش از تاریخ، مفرغ و تاریخی در شهر دقیانوس شناسایی شده است.
این باستان شناس با بیان اینکه بیشترین برنامه کاری در چهار فصل گذشته در بخش اسلامی و دوره سلجوقی متمرکز بوده است، افزود: در فصل‌های پیش، بخش هایی از حمام، گذرگاه ها، شبکه های آبرسانی، گورستان، بازار پشت حمام، بخش مسکونی و مسجدجامع شهر مورد کاوش قرار گرفت.
چوبک با اشاره به انجام فصل پنجم کاوش در شهر دقیانوس نیز اظهار کرد: در این فصل از کاوش، فعالیت ها بر تعیین محدوده واقعی مسجد جامع شهر و دیوارهای اطراف آن استوار بود که مهمترین کشف در فصل های پیشین کاوش به شمار می آید.
او با اشاره به شناسایی 4 هزار متر مربع از این محوطه تا سال 88 که آخرین فصل کاوش در شهر دقیانوس بود، افزود: امسال به علت محدودیت زمان و اعتبارات تنها 2هزار متر مربع مشخص شد.
مطالعات ژئوفیزیک در دقیانوس با همکاری آلمان ها
این باستان شناس پیشکسوت در ادامه از انجام مطالعات ژئوفیزیک همزمان با کاوش خبر داد که این کار با همکاری کارشناسان دانشگاه توبینگن آلمان انجام شده و گفت: به منظور شناسایی قلمروی مسجد جامع شهر دقیانوس، نقشه محوطه با استفاده از کوآت کوپتر تهیه شده است.
رئیس پژوهشکده باستان شناسی این مسجد را دارای اهمیت بالایی در متون تاریخی دانست و ادامه داد: به نظر می رسد این مسجد از بزرگترین مساجد جامع ایران در دوره اسلامی است که شاهد تغییرات معماری در چندین دوره بوده است.
وی با اشاره به اهمیت حفاظت و مرمت این محوطه تاریخی گفت: در این فصل از کاوش به این دلیل که به آثار معماری چندانی به غیر از کف مسجد برخورد نکردیم، کار حفاظتی خاصی انجام نشد و تنها کف با خاک پوشانده و محوطه از علف های هرز پاکسازی شد.
رییس پژوهشکده باستان شناسی اظهار کرد: هرچند مسئول پایگاه جیرفت در سال های گذشته اقدامات خوبی برای حفاظت از منطقه انجام داده بود، اما این محوطه نیازمند یک طرح مطالعاتی و پیشرفته است تا بتوانیم با اجرایی کردن آن و سرپوشیده کردن مسجد جامع از صدمه دیدن آثار جلوگیری کنیم.
تعیین عرصه و حریم از اولویت های گروه باستان شناسی
وی با اشاره به انجام عملیات کاوش در ایام نوروز افزود: در این مدت شاهد استقبال گسترده‌ای از گردشگران بودیم که امیدواریم با مساعدت معاونت گردشگری، معاونت میراث فرهنگی، برنامه‌ریزی و تأمین زیرساخت‌های گردشگری این مکان به سایت‌موزه تبدیل شود.
چوبک با بیان اینکه کاوش در شهر دقیانوس را به عنوان یکی از پروژه های بلندمدت در پژوهشکده باستان شناسی دنبال می کنیم، بیان کرد: اگر بار دیگر وقفه ای در انجام کاوش های باستان شناسی در این محوطه صورت نگیرد، شهر دقیانوس را به ثبت جهانی خواهیم رساند.
این باستان شناس تعیین عرصه و حریم شهر دقیانوس را از اولویت های گروه باستان شناسی اعلام کرد و گفت: با انجام بررسی ها و مطالعات گسترده به منظور جلوگیری از تخریب بیش از پیش این محوطه توسط مالکان منطقه در کوتاه ترین زمان این اقدام را عملی می کنیم.
وی وجود هرگونه کشت سطحی در محدوده شهر دقیانوس را به دلیل وجود آثار تاریخی روی سطح غیرممکن دانست و اضافه کرد: وجود ماشین آلات کشاورزی به این محوطه تاریخی آسیب های جبران ناپذیری وارد می کند.
کشاورزی، بزرگترین خطر در دقیانوس
او کشاورزی را بزرگترین خطری دانست که شهر دقیانوس را تهدید می کند و گفت: براساس متون تاریخی، بخشی از آب هلیل رود از شهر دقیانوس عبور می کرده است که بخشی از شبکه آبرسانی آن را در کاوش های پیشین کشف کرده ایم، اما انجام عملیات کشاورزی به بخش اعظمی از این شبکه آبرسانی آسیب وارد کرده است.
این باستان شناس، یکی از عوامل دیگر تخریب این محوطه را استفاده از آجر‌های آن برای ساخت خانه های روستایی اعلام کرد و گفت: خوشبختانه در حال حاضر با حضور یگان حفاظت از شهر محافظت می شود. کشف ظروفی ارزشمند از جنس چینی، شیشه ای و سفالی نشان می دهد، براساس متون تاریخی شهر کهن جیرفت با مراکز تجاری جهان مانند هند، حبشه، چین و ارمنستان تبادلات بازرگانی داشته اند.
به گفته‌ی او، دقیانوس در گذشته، شهری ثروتمند بوده است به همین دلیل از نظر یافته های باستان شناسی بسیار غنی تلقی می شود.
«چوبک» کوره های ساخت سفال و آجر، خمره ها و پیکرک های انسانی (تداوم هنر اشکانی و ساسانی که تا دوره سلجوقی ادامه داشته است) را از دیگر یافته های باستان شناسان در شهر کهن جیرفت دانست و افزود: آثار به دست آمده از محوطه شهر دقیانوس در حال حاضر در موزه های کرمان و جیرفت به نمایش درآمده اند.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی، شهر کهن جیرفت بیش از 12 کیلومتر وسعت دارد و به اعتقاد باستان شناسان بررسی دقیق آن به بیش از صد سال کار مداوم نیازمند است.
این شهر در زمان سلجوقی از قطب های تجاری و اقتصادی ایران با کشورهای شرق محسوب می‌شده و مارکوپولو جهانگرد مشهور ایتالیایی نیز در سفرنامه خود از شهر تاریخی دقیانوس به عنوان یک شهر بزرگ و پرشکوه یاد کرده است که در زمان گذر او از این شهر در سده هفتم هجری به علت یورش متعدد غوزها و غارت آن به ویرانه‌ای تبدیل شده بود.
