28 مارس 2024 - 14:21

منارید؛ تلفیق فرآیند و نتیجه برای مدیریت پایدار سرزمین

26 آوریل 2016 - 11:30 dsfr.ir/z79tl

منارید؛ تلفیق فرآیند و نتیجه برای مدیریت پایدار سرزمین
picofile.com
پروژه منارید

تهیه برنامه اقدام مشارکتی شاخص محور، ارتقای سطح دانش و آگاهی و ارتقای معیشت و درآمد عمومی از جمله موضوعاتی است که در منارید دنبال می شود.

«تجارب پروژه بین المللی منارید در  تقویت و انسجام سازمانی برای مدیریت جامع حوزه آبخیز» عنوان نشستی بود که با حضور هوشنگ جزی مدیر اجرایی ملی پروژه های بین المللی منارید و حبله رود و ابوالفضل میرقاسمی مدیر اسبق این پروژه در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.

هوشنگ جزی در این نشست با بیان اینکه منارید، برنامه بهبود و توسعه مدیریت پایدار سرزمین در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقاست،  گفت: منارید با مشارکت تسهیلات محیط زیست جهانی و برنامه توسعه عمران ملل متحد همزمان با شش کشور در شمال آفریقا و خاورمیانه از سال 2011 در ایران و 5 استان فعالیت خود را آغاز کرد و تا پایان 2016 نیز این برنامه ادامه خواهد داشت. این پروژه به دلیل تشکیل ساختارهای فرابخشی و نهادی از سطح ملی، استانی، شهرستانی و روستایی (محلی)و همچنین تنظیم برنامه راهبردی مدیریت جامع حوزه آبخیز با مشارکت استانداری ها  و فرمانداری ها با گذشت سه سال از شروع پروژه و درخواست و مشارکت استان های دیگر به 13 استان کشور تعمیم یافت.

وی در خصوص و تهدیدها در حوزه های آبخیز اظهار کرد: فرسایش خاک و ورود رسوبات به مخازن سدها یکی از این مشکلات است به طوری که حوزه های آبخیز در قلمرو فرسایش آبی 125 میلیون هکتار را شامل می شوند؛ همچنین عرصه های در معرض فرسایش بادی 32 میلیون هکتار هستند.

مدیر اجرایی ملی پروژه های بین المللی منارید و حبله رود با بیان اینکه متوسط فرسایش آبی 16.7 تن هکتار در سال است، تصریح کرد: این حجم فرسایش موجب ورود 250 میلیون متر مکعب در سال رسوب به مخازن سدها و از دست رفتن سالانه حجم بالایی از حجم مخازن سدهای کشور می شود.

بهره برداری غیراصولی از منابع پایه تولید از دیگر موضوعاتی بود که جزی در این نشست به آن پرداخت و گفت: ما با 7.2 برابر دام مازاد برظرفیت در مراتع حوزه های آبخیز مواجهیم.

وی همچنین درباره سیل خیزی در کنار کم آبی و خشکسالی اظهار کرد: 225 شهر که معادل 41.5 درصد شهرهای ما می شود و 8000 روستا معادل 21.7 درصد روستا در معرض تهدید سیل هستند ضمن اینکه با 6 تا 9 میلیارد متر مکعب بیلان منفی در آبخوان های کشور و وجود بیش از 250 آبخوان ممنوعه و بحرانی مواجهیم.

از نگاه جزی موانع توسعه پایدار شامل عدم وجود برنامه منسجم بین بخشی بود که درباره آن گفت: این امر شامل وجود موازی کاری، تفرق آرا، تمرکز بر بودجه ریزی می شود. عدم مشارکت مردم در برنامه ریزی ها و عدم در نظر گرفتن پتانسیل حوزه از دیگر موانعی هستند که ما را از دستیابی به توسعه پایدار بازمی دارند.

وی درباره رویکرد پروژه منارید برای رفع این چالش ها عنوان کرد: انسجام سازمانی در دو عرصه دستگاه های دولتی و تشکل های مردمی و محلی؛ تهیه برنامه اقدام مشارکتی شاخص محور، ارتقای سطح دانش و آگاهی و ارتقای معیشت و درآمد عمومی از جمله موضوعاتی است که ما در منارید آنها را دنبال می کنیم.    

مدیر اجرایی ملی پروژه های بین المللی منارید و حبله رود درباره تعریف علمی مدیریت جامع حوزه آبخیز گفت: این مدیریت فرآیندی آگاهانه است که جنبه های مختلف بهره برداری از منابع به لحظ بیوفیزیکی، اجتماعی- سیاسی و اقتصادی را در یک سیستم مدیریت پایدار به منظور دستیابی به اهداف بهره برداران ( امنیت غذایی، سودآوری و کاهش خطرپذیری) با در نظر داشتن اهداف جامعه نظیر کاهش فقر، رفاه نسل های آینده و حفاظت از محیط زیست تلفیق می کند.

وی ادامه داد: در منارید سه مقوله برنامه ریزی بر اساس حوزه، انسجام سازمانی و نقش مردم به صورت همزمان دنبال می شود و در آن به صورت بلندمدت و کوتاه مدت، تدوین شاخص های پنج ساله پروژه، تدوین نقشه راه، تدوین چشم اندز تعمیم، برنامه کاری سالانه پایلوت ها و برنامه ریزی سالانه استان های تعمیم پروژه در نظر گرفته می شود.

جزی درباره دستاوردهای پروژه در استان های پایلوت اظهار کرد: ایجاد بستر مناسب برای مدیریت جامعه حوزه آبخیز یکی از دستاوردهایی است که با اجرای منارید به آن دست یافتیم. در همین راستا تقویت یا تشکیل ساختارهای مدیریتی به منظور انسجام سازمانی مدنظر قرار گرفته بود. تشکیل کمیته راهبری ملی با حضور نمایندگان دستگاه های ملی، مردم محلی و معاون نماینده دفتر عمران ملل متحد و تشکیل کمیته پایش و برنامه ریزی استان با صدور احکام توسط استاندار در راستای تشکیل ساختارهای مدیریتی به منظور انسجام سازمانی صورت گرفت.

تشکیل کمیته فنی با حضور کارشناسان و متخصصان دستگاه های مختلف از دیگر موضوعاتی بود که مدیر اجرایی ملی پروژه های بین المللی منارید و حبله رود به آن پرداخت و گفت: تشکیل کمیته مدیریت جامع حوزه آبخیز به ریاست فرماندار و صدور احکام برای دستگاه های مختلف توسط فرماندار در کنار تشکیل کمیته های محلی و دعوت از نمایندگان کمیته های محلی در سطوح ملی، استانی و شهرستانی در همین راستا در منارید صورت گرفت.

وی درباره ارتباط این پروژه با بخش خصوصی تصریح کرد: برقراری تفاهم نامه ارتباط با بخش خصوصی به منظور استفاده از ظرفیت های بخش خصوصی و برقراری ارتباط موثر با تولیدکنندگان محلی از جمله فعالیت هایی بود که در منارید صورت گرفت همچنین از ظرفیت های همکاری بین بخشی نیز در قالب تفاهم نامه با سایر دستگاه ها مانند انعقاد تفاهم نامه های همکاری با سازمان فنی و حرفه ای، کمیته امداد، ترویج و آموزش جهاد کشاورزی، آموزش و پرورش، محیط زیست،  میراث فرهنگی و گردشگری، بسیج سازندگی و پژوهشکده آب و خاک بهره گرفته شد. در کنار آن تبادل دانش پروژه های بین المللی از طریق تشکیل دبیرخانه مشترک تسهیل در ایجاد ارتباط میان پروژه های بین المللی به منظور تبادل تجربیات و اجرای برنامه های مشترک را مدنظر قرار دادیم.

جزی مهم ترین امتیاز در کمیته راهبری منارید در سطح ملی را حضور دستگاه های مختلف و مردم محلی در کنار یکدیگر در فرآیند تصمیم گیری عنوان کرد و گفت: فرماندار به عنوان مدیر حوزه آبخیز بر پایداری استفاده از منابع و ارتباط موثر با تشکل های محلی بر اساس برنامه ای که از طریق تلفیق نظرات مردم و کارشناسان تدوین شده، تمرکز می کند.

افزایش دانش و مهارت و ایجاد بستر مناسب برای برنامه ریزی از دیگر دستاوردهای پروژه منارید بود که جزی درباره آن گفت: انجام آمایش حوزه ای در سطح 1.6 میلیون هکتار و تدوین برنامه راهبردی حوزه آبخیز در راستای این دستاورد صورت گرفته و شناسنامه روستاها به لحاظ ویژگی های جمعیتی، جغرافیایی، تنوع زیستی، سرمایه های اجتماعی و.. تهیه شده است.

وی درباره تشکل های مردمی در پروژه منارید گفت: تشکیل 52 گروه محلی و راه اندازی دفاتر توسعه محلی از اقدامات صورت گرفته در این پروژه بود.

گفته های جزی در کنار نگاهی به منارید در مقایسه با سایر پروژه های بین المللی نشان می دهد تیم این پروژه دستیابی به نتیجه را در کنار فرآیند درست و منطقی دنبال می کنند و از این روست ایجاد اشتغال وزنی همراستا با دانش بومی و میراث معنوی پیدا می کند.

1