به نظر می رسد زمانی می توان با خیالی آسوده از بهبود اوضاع گردشگری نوشت که شاهد باشیم گردشگران به همراه خانواده و کودکان خود به ایران سفر می کنند.
دستیابی به تحلیل معقول و منطقی از شرایط گردشگری ایران برای فهم سرمایه گذاری در این حوزه اولین گام کلیدی است. هم اکنون فضای خوش بینی بر تحلیل های این حوزه غلبه دارد و دست اندرکاران حوزه گردشگری خود را آماده استقبال از تعداد گردشگران بیشتر و بیشتری می کنند.
در همین جهت می توان به سخنان رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در اختتامیه کارگاه بین المللی آمار و حساب های اقماری گردشگری (TSA) اشاره کرد که گفت: «ما امروز باید آماده پذیرایی از صدها هزار گردشگر باشیم.» وی با اشاره به گفت و گویی که چندی پیش با آسوشیتدپرس داشت، خاطرنشان کرد: «سونامی گردشگران که در مصاحبه با این رسانه به آن اشاره کردم، در حال وقوع است و تمایل گردشگران خارجی برای حضور در ایران و استفاده از جاذبه های گردشگری کشورمان و رزرو هتل ها برای سال های آینده، موید این مطلب است.»
شاید بتوان سخنان ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان ایران در مردادماه 94 را نیز در این دسته از پیش بینی ها گنجاند. او اعلام کرد: «هتل های چهار و پنج ستاره پنج شهر گردشگری اصفهان، یزد، تهران، شیراز و اهواز تا سال 2016 توسط گردشگران خارجی رزرو شده است.» البته می توان چنین اظهارنظرهایی را افراطی دانست که به سرعت واکنش متخصصان این حوزه را نیز در پی داشت.
محمدعلی فرخ مهر، رئیس اتحادیه هتل ها و هتل آپارتمان های استان تهران در مقابل این اظهارنظر گفت: «این گونه اظهارنظرهای قاطعانه و غیرکارشناسی نه تنها درست نیست، بلکه در روند رشد صنعت گردشگری خدشه وارد می کند. این اظهارنظرهای غیرکارشناسی موجب سوء برداشت سهامدارانی می شود که ارتباط مستمر با هتل ندارند و چنین استنباط می کنند که گزارش مدیران هتل غیرواقع است؛ بنابراین اثرات سوء در رفتار شرکا را نیز به دنبال خواهد داشت.»
در چنین شرایطی رسیدن به قضاوتی درست کار چندان ساده ای نیست و باید در این مسیر جانب احتیاط را گرفت. به ویژه اینکه گهگاه آمارهای ارائه شده با شائبه هایی از جنس علاقه مندی مدیران به دفاع از کارنامه شان همراه است.
با این همه خوش بینی نسبت به آینده گردشگری به اظهارات داخلی منحصر نمی شود. «بازار جهانی سفر لندن» در گزارشی با عنوان «ایران در حال تبدیل به کانون گردشگری» اظهار کرد که ایران به دنبال تحولات سیاسی اخیر صورت گرفته، به طور بالقوه به عنوان یک مقصد توریستی برای گردشگران انگلیسی به شمار می آید. در این گزارش عنوان شده که از هر 6 گردشگر انگلیسی یک نفرشان (16درصد) گفته اند که علاقه مند به دیدار از ایران هستند.
همچنین بر اساس این گزارش، بیش از 30 درصد از متصدیان صنعت مسافرت جهانی (شامل غرفه داران بازار جهانی سفر و مشترکان این بازار) که به نوعی در تعامل با بخش گردشگری ایران هستند، گفته اند انتظار می رود که در 12 ماه آینده برای امور کاری شان به ایران سفر کنند. قرار گرفتن ایران در جمع 50 کشور برتر دنیا در جذب گردشگری خارجی نیز تاییدی بر خوش بینی های موجود در ارتباط با بهبود روزافزون اوضاع گردشگری است.
نکته دیگری که در ارتباط با بازار گردشگران باید فراتر از کمیت گردشگران به آن دقت کرد، موضوع کیفیت گردشگران و تاثیر مالی آنان بر مقاصد گردشگری است. به عنوان مثال براساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی (UNWTO) در سال 2011 آلمان یکی از مهم ترین کشورهایی است که گردشگران آن بیش ترین میزان هزینه کرد را در سفرهای خارجی داشته اند و برای دنیا 84 میلیارد دلار آورده اقتصادی داشته اند؛ گردشگرانی که فقط حدود نیم درصد از سهم بازار گردشگری ورودی به ایران را در سال 2013 به خود اختصاص داده اند.
گردشگران آمریکایی نیز از جمله گردشگرانی هستند که از این حیث حائز اهمیت هستند. پس از تحولات سیاسی پیش آمده رشد گردشگران آمریکایی مورد توجه فعالان این حوزه بوده است. رئیس سازمان میراث فرهنگی در مصاحبه با خبرگزاری آسوشیتدپرس بیان کرد: «در سال 1393، در مجموع 3400 گردشگر آمریکایی به ایران آمدند، در حالی که این رقم در سال پیش از آن 1800 نفر بوده است.»
با این حال باید توجه داشت که گردشگران زمانی بیشتر خرج می کنند که بهانۀ این موضوع یعنی امکانات تفریحی و گردشگری دراختیار آنان باشد. به این ترتیب با وجودی که بر مبنای آمارهای موجود و شواهد و قرائنی که از دست اندرکاران گردشگری به دست می آید روند گردشگری در حال تحول است، اما نباید از پایدار ماندن شرایط نیز غافل ماند؛ به ویژه در صنعتی نظیر هتلداری که نیازمند سرمایه گذاری بلندمدت است و تحولات سیاسی سال های قبل که به کاهش قابل توجه تعداد گردشگران خارجی به ویژه گردشگران اروپایی و آمریکایی منجر شد، تاثیر منفی محسوسی بر این صنعت گذاشت.
نگاه به آینده ای بسیار متفاوت، اتکا به داده های گذشته برای پیش بینی آینده را دشوار می کند و باید منطق متفاوتی را در این زمینه پیش گرفت. شاید گفته یکی از فعالان هتل های زنجیره ای در این مسیر قابل اعتنا باشد؛ ایشان از کاهش سن گردشگران به عنوان شاخصی برای بهبود اوضاع گردشگری یاد کرد. به نظر می آید زمانی می توان با خیالی آسوده از بهبود اوضاع گردشگری نوشت که شاهد باشیم گردشگران به همراه خانواده و کودکان خود به ایران سفر می کنند. تا رسیدن به این شرایط که نشان از کاهش قابل ملاحظه ریسک پیش بینی ها دارد، حوزه گردشگری محل سرمایه گذاری افرادی است که واقعا به آن اعتقاد داشته و ریسک های احتمالی آن را پذیرفته باشند.
« دنیای سفر » این نوشته را از « دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
