سرپرست هیات باستان شناسی استقرارگاه باستانی چلو با اشاره به غنی تربودن گورهای زنان عصر مفرغ ازگورهای مردان از کشف دانه های سوخته و همچنین گورهای میانی و متاخر این عصر خبرداد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، علی اکبر وحدتی گفت: چهارمین فصل کاوش در تپه چلو شهرستان جاجرم توسط باستان شناسان ایرانی و ایتالیایی با هدف بررسی روابط و اشتراکات فرهنگی ایران و آسیای میانه در اواخر هزاره سوم و اوایل هزاره دوم پیش از میلاد انجام شد.
این باستان شناس اظهار داشت: محدوده های کاوش شده در این فصل در غرب محوطه باستانی قرار داشت که بر اساس نتایج بررسی های ژئوفیزیک پیش بینی شده بود داده های مورد نیاز برای پاسخ گویی به پرسش های پژوهشی در این بخش ها کشف شود.
وی افزود: بر اساس نتایج حاصل از کاوش، بخش غربی تپه چلو در اواخر هزاره چهارم و اوایل هزاره سوم پیش از میلاد در حاشیه استقرار اصلی قرار داشته و محدوده انبار محصولات کشاورزی بوده است. در دوره مفرغ با گسترش ابعاد استقرار، این منطقه بعنوان گورستان مورد استفاده قرار گرفته و گورهای معروف به نوع بلخی-مروی در آن پیدا شده است. این گورها از نظر زمانی مربوط به دوره مفرغ میانی و جدید هستند که از نظر شیوه های تدفین، نوع هدایای تدفینی و آداب خاکسپاری به «مجموعه باستان شناختی بلخی-مروی» در آسیای میانه شباهت زیادی دارند.
وحدتی با اشاره به فضاهای مربوط به ذخیره سازی به شکل فضاهای دستکند نیمه زیر زمینی یا خمره های بزرگ ذخیره غلات که پایین تر از گورهای دوره مفرغ میانی و جدید هستند، گفت: این فضاها گاهی با دیوارک های جداکننده به چند بخش تقسیم شده اند و در برخی آثار حرارت دیدگی زیاد مشاهده می شود. چند مورد سازه های حرارت دیده به شکل اجاق های مستطیل شکل و گاهی دوقلو است که می توان اثر حرارت مداوم را در آنها شناسایی کردکه با توجه به شکل و میزان حرارت دیدگی این سازه ها، گمان می رود چنین فضاهایی برای استفاده های خانگی همچون فرآوری محصولات لبنی یا عصاره کشی از محصولات کشاورزی کاربرد داشته اند.
این باستان شناس افزود: شناورسازی خاک داخل خمره ها و خاکستر موجود در فضاهای دستکند به بازیابی دانه های ذغال شده غلاتی مانند جو و گندم و میوه انگور منجر شد که خود فرض کاربری خانگی این سازه های حرارتی را تقویت می کند. با وجودی که شواهد مربوط به فعالیت های صنعتی از قبیل سرباره های فلز در فصول مختلف کاوش در تپه چلو دیده شده، تا کنون آثار کوره یا بوته های فلزگری در این محوطه شناسایی نشده است.
وحدتی در ادامه تصریح کرد: در فصل چهارم کاوش در چلو همچنین چند گور مربوط به دوره مفرغ میانی و متاخر پیدا شده که مطابق معمولِ تدفین های همدوره در این محوطه، اجساد در آن ها با جهت شرقی-غربی و بر پهلوی راست و به حالت خمیده همراه با تعدادی هدایای تدفینی و مقداری پیشکشی خوراکی متشکل از گوشت گوسفند یا بز دفن شده اند.
وی با اشاره به بررسی های انسان شناسی برای شناسایی ترکیب سنی و جنسی جامعه چلو که به کمک متخصصان انسان شناس لهستانی انجام شد، گفت: نتایج مقدماتی این بررسی ها نشان داده است، هدایای تدفینی بسته به سن و جنس مرده ها انتخاب شده و در اغلب موارد گورهای زنان از مردان غنی تر است.
او افزود: نتایج اولیه همین بررسی ها، به ویژه بررسی الگوی سایش مینای دندانها نشان می دهد رژیم غذایی غالب بیشتر افراد مبتنی بر مصرف گوشت بوده و احتمالا نشان دهنده اقتصاد مبتنی بر دامداری است؛ این در حالی است که بیشتر جوامع همزمان در آسیای مرکزی و به طور کلی فرهنگ معروف به «مجموعه باستان شناختی باختر-مرو» بر مبنای اقتصاد کشاورزی و نظام زمین داری اداره می شده است.
این باستان شناس همچنین اظهار داشت: کاوش های تپه چلو از سال 1390 با همکاری موسسه مطالعات تمدن های اژه و خاور میانه وابسته به شورای تحقیقات ملی ایتالیا آغاز شده و تا کنون ادامه یافته است.
نتایج این کاوش ها حاکی از روابط فرهنگی گسترده شمال شرق ایران با محدوده وسیعی از آسیای میانه شامل ازبکستان، تاجیکستان، افغانستان و ترکمنستان در اواخر عصر مفرغ است. در واقع مجموعه مذکور نشان دهنده یک همگونی فرهنگی قابل توجه در منطقه وسیعی است که تقریبا تمام خاک خراسان بزرگ در دوره باستان را در بر می گرفته است و روابط فرهنگی و اقتصادی وسیعی با منطقه غرب ایران، به ویژه تمدن عیلام و سلسله سوم اور در بین النهرین داشته که نشان دهنده بالندگی فرهنگ خراسان در دوره های پیش از تاریخ است.
