29 مارس 2024 - 04:16

رشد اقتصادی در گرو توسعه راه آهن

27 فوریه 2016 - 13:10 dsfr.ir/gw6xx

رشد اقتصادی در گرو توسعه راه آهن
halongsapapackages.com
ایستگاه قطار در هانوی پایتخت ویتنام

رقابت بر سر توسعه صنعت ریلی به دلیل تاثیر بسزای آن در افزایش رشد اقتصادی و دستیابی به اهداف توسعه ای کشورها، میان غول های اقتصادی در گرفته است.

قطار چین و هند به عنوان بزرگ ترین اقتصادهای جهان برای افزایش رشد اقتصادی خود دست به دامان توسعه صنعت ریلی و ایجاد زیرساخت جدید برای پیش راندن رشد اقتصادی کشورشان شده اند و رویکرد جدیدی برای توسعه اقتصاد خود که در گرو توسعه ریلی است، پیروی می کنند.

رقابت بر سر توسعه صنعت ریلی به دلیل تاثیر بسزای آن در افزایش رشد اقتصادی و دستیابی به اهداف توسعه ای کشورها، در شرایطی میان غول های اقتصادی در گرفته است که رشد اقتصادی چین، اقتصاد دوم جهان، در حال کاهش است و هند با رشد اقتصادی 5.12 درصد در سال مالی گذشته، جایگاه نخست جهان را از این نظر به خود اختصاص داده است. دیگر کشورهای توسعه یافته و در مسیر توسعه نیز با شناسایی این کانال صعودی برای رشد اقتصادی اقدام به انجام سرمایه گذاری های کلان برای توسعه و نوسازی صنعت ریلی خود کرده اند.

به عنوان نمونه دولت مرکزی چین برای جبرای کاهش رشد اقتصادی خود، در ابتدای سال 2015 اعلام کرد که 800 میلیارد یوآن معادل 125 میلیارد دلار آمریکا باید صرف ایجاد یک مسیر ریلی جدید به طول 8000 کیلومتر شود. گرچه این بودجه نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشدی 12.7 درصدی داشته است، اما هنوز چین زمینه های بسیار زیادی خواهد داشت که در صورت دستیابی به اهداف سالانه شکوفا خواهند شد. ویتنام نیز با سرمایه گذاری 9 میلیارد دلاری به دنبال نوسازی سیستم حمل و نقل ریلی خود در 15 سال آینده است، این طرح عظیم شامل دو پروژه و در دو فاز جداگانه به ترتیب تا سال 2020 و 2030 مدرن سازی خواهد شد.

این گزارش تلاش می کند با بررسی روند تجربه چین و ویتنام در کمک گرفتن از صنعت ریلی برای افزایش رشد اقتصادی خود، مسیرهای جدید را شناسایی و مطرح کند. بیان تجربه کشورهای موفق در حالی می تواند برای ایران موثر باشد که در این روزها صنعت ریلی کشورمان در انتظار پیش پرداخت 1.5 میلیارد دلاری داخلی برای دریافت وام 10 میلیارد دلاری خارجی است. پیش پرداختی که قطعا تامین آن از توان بودجه موجود دولت خارج است و نیاز به تصویب قانونی از سوی مجلس دارد.

محسن پورسیدآقایی، مدیرعامل راه آهن پیش تر در گفت و گو با «دنیای اقتصاد» پیشنهاد کرده بود که دولت در طرحی اجازه برداشت این پیش پرداخت را از محل صندوق توسعه ملی از مجلس بگیرد. او معتقد است: با اجرایی شدن برجام تمامی مسیرها برای رشد و توسعه صنعت ریلی که مسیری مطمئن برای رشد اقتصادی کشور است فراهم شده و اگر نتوانیم از این فضای پیش آمده استفاده کنیم، از ناتوانی خودمان است.

تجربه چشم بادامی ها

رشد اقتصادی چین، این موتور اقتصاد جهان کند شده است. کاهش تقاضا و سرمایه گذاری از عمده دلایل کندی رشد چین هستند. به همین دلیل دولت چین برای بر طرف کردن این مشکلات به سمت صنعت حمل و نقل ریلی خود روی آورده است. مقامات این کشور ایجاد زیرساخت جدید را برای پیش راندن رشد اقتصادی حیاتی می دانند. دولت مرکزی چین در ابتدای سال 2015 اعلام کرد که 800 میلیارد یوآن معادل 125 میلیارد دلار آمریکا باید صرف ایجاد یک مسیر ریلی جدید به طول 8000 کیلومتر شود. در نیمه نخست سال میلادی جاری به مدد سرمایه گذاری 265 میلیارد یوآنی (معادل 41.33 میلیارد دلار آمریکا)، 2226 کیلومتر از این مسیر مورد بهره برداری قرار گرفت. گر چه این بودجه نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد 12.7 درصدی داشته است، اما هنوز چین زمینه های بسیار زیادی خواهد داشت که در صورت دستیابی به اهداف سالانه شکوفا خواهند شد.راه اندازی قطار پر سرعت شمالی چین نور امیدی برای تحقق اهداف سالانه بود و به وسیله این قطار فاصله 3 ساعتی بین دو شهر به 85دقیقه کاهش یافت.

نکته بسیار مهم این است که شروع کار نخستین قطار پر سرعت که حاصل مشارکت بخش خصوصی و دولتی چین است، 6 روز زودتر از موعد آغاز شد. انتظار می رود مسیری که جینان را به شینگدائو در استان شرقی شانگدونگ متصل می کند، ظرف چهار سال به بهره برداری برسد. برای این منظور، دولت های مرکزی 80 درصد از 60 میلیارد یوآن (9.35 میلیارد دلار) مورد نیاز برای خط جینان-شینگدائو را تامین خواهند کرد. باقی مانده از سرمایه های بخش خصوصی تامین خواهد شد. این مدل از جذب سرمایه در بخش های غیرریلی چین نیز مورد استفاده قرار خواهد گرفت. تنها در استان جیانگسوی چین 186 پروژه به ارزش 343.55 میلیارد یوآن به همین روش مشارکت دولت و بخش خصوصی در دست اقدام است. بخش عمده این روش سرمایه گذاری به حوزه هایی همچون مسکن ارزان قیمت، تامین گاز و حمل و نقل اختصاص می یابد.

در اوایل سال جاری میلادی اداره برنامه ریزی دولت چین فهرست بیش از هزار پروژه به ارزش 1.97 تریلیون یوآن (307 میلیارد دلار) را منتشر کرد که به بخش هایی همچون حمل و نقل، بسته بندی آب و خدمات عمومی مربوط بودند. بخش حمل و نقل اما بخش عمده سرمایه گذاری ها در چین را به خود اختصاص داده است و اکنون شهرهای درجه یک و درجه دو علاقه مندی خود را برای گسترش حمل و نقل ریلی اعلام کرده اند، شهرهای کوچک تر نیز قصد بهبود سیستم حمل ونقل ریلی موجود خود را دارند. چن ژنگائو، وزیر مسکن و توسعه شهری چین می گوید: «اگر چین هر سال 8 هزار کیلومتر تونل با هزینه 120 میلیون یوآن (19 میلیون دلار) در هر کیلومتر بسازد، یعنی به سرمایه یک تریلیون دلاری (156 میلیارد دلاری) نیاز دارد.» به گفته وی این سرمایه گذاری به بخش های فولاد، سیمان و ماشین آلات نیز مربوط می شود و بنابراین محرک رشد اقتصادی کشور نیز خواهد بود.

گزارش اخیر مرکز یو بی اس نشان داده است که رکود جاری در بخش املاک و مستغلات چین موجب خواهد شد که این کشور در سال جاری شاهد کاهش 1.5 درصد دیگر از تولید ناخالص داخلی خود باشد. به همین دلیل دولت چین به شدت مصمم است تا به منابع لازم برای تامین سرمایه های خود تنوع بخشد و راهکارهایی همچون فعال سازی سپرده های مالی، ایجاد مشارکت بین دولت و بخش خصوصی در سرمایه گذاری و استفاده از سیاست های خاص بانکی را در دستور کار خود قرار دهد.

بر اساس این گزارش «افزایش سرمایه گذاری در زیرساخت های برخی بخش ها همچون حمل و نقل ریلی، حمل ونقل عمومی شهری، شبکه های تجهیزات شهری، آب و پروژه های مرتبط برای این کشور ضروری است.»

علاوه بر چین، کشورهای دیگری همچون ژاپن، فرانسه، اسپانیا، آلمان، هندوستان، هلند و پرتغال نیز هر یک به دلیلی افزایش سرمایه گذاری در بخش ریلی را در دستور کار خود قرار داده اند. در ژاپن پس از راه اندازی قطارهای پر سرعت توسط دولت، این بخش به طور کامل به 6 شرکت بخش خصوصی واگذار شد تا خدمات اجرایی قطارهای پر سرعت را بر عهده گیرند. در فرانسه 50 درصد از سرمایه گذاری بر قطارهای پر سرعت توسط دولت و مابقی توسط اتحادیه اروپا انجام شده است. در پرتغال 55 درصد از سرمایه گذاری روی قطارهای پر سرعت بر عهده بخش دولتی و مابقی بر عهده بخش خصوصی بوده است. قطار پر سرعتی که فرانسه و اسپانیا را به هم متصل می کند، تا 57 درصد مدیون سرمایه گذاری های بخش دولتی است. قطار پرسرعت هلند نیز با سرمایه گذاری 86 درصدی بخش دولتی به راه افتاده است.

به نظر می رسد همان طور که گوشی های تلفن همراه و خودروهای ما از 10 سال پیش تا کنون دستخوش تغییرات زیادی شده اند، جهان امروز به سمت تغییر در سیستم حمل و نقل و به ویژه حمل و نقل ریلی گام برمی دارد. قطارهای پر سرعت نماد این تغییر هستند و نه فقط بخش حمل و نقل ریلی که کل اقتصاد کشورها را به روز رسانی می کنند.

نوسازی 9 میلیارد دلاری در ویتنام

سیستم حمل و نقل ریلی ویتنام طی 15 سال آینده به کل نوسازی خواهد شد. این هدف در قالب طرحی به اجرا در می آید که برای اجرای آن در مجموع 9.11 میلیارد دلار سرمایه گذاری می شود. این طرح عظیم شامل دو پروژه خواهد بود. ویتنام ریل ویز، شرکت دولتی حمل و نقل ریلی این کشور اعلام کرده است: خط ریلی شمال به جنوب که از شهر هانوی، پایتخت ویتنام، تا شهر هو شی مینه به طول 1726 کیلومتر کشیده شده است در دو فاز جداگانه به ترتیب تا سال 2020 و 2030 مدرن سازی خواهد شد. کل طول خطوط ریلی ویتنام بالغ بر 2600 کیلومتر است.

شهر هانوی به عنوان مرکز سیاسی و فرهنگی کشور در منطقه شمالی ویتنام قرار دارد. این شهر جزو هیچ یک از استان های کشور به حساب نمی آید و دارای شهرداری مستقل است. شهر هوشی مینه یا بندر سابق سایگون مرکز حکومت ویتنام جنوبی بوده است که پس از خروج نیروهای آمریکایی از این کشور به نام رهبر فقید این کشور نامگذاری شده است. شهر هوشی مینه در حال حاضر قطب اصلی اقتصاد ویتنام محسوب می شود. این شهر بیش از 38 درصد از تولید ناخالص داخلی ویتنام را به خود اختصاص داده است. فاز نخست طرح نوسازی ناوگان ریلی ویتنام با نام «طرح به روزرسانی پایه ای» شامل بهبود معضلات سیستم حمل و نقل ریلی، جا به جایی ایستگاه قطار از شهر مرکزی دانانگ به حومه، ساخت مجدد پل های ضعیف و تعمیر 91 بخش ریلی خواهد بود. در فاز دوم این طرح که «طرح به روزرسانی پیشرفته» نام دارد، این سیستم ریلی بیش از پیش تجهیز می شود و شرکت ویتنام ریل ویز 14 قطار مسافربری و 24 قطار باری جدید خریداری می کند. برآوردها نشان می دهد طرح پایه ای هزینه ای بالغ بر 3.96 میلیارد دلار در بر داشته باشد و هزینه طرح پیشرفته نیز به 5.15 میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز خواهد داشت.

افزایش سرعت قطارها نیز یکی از اولویت های هر دو طرح به شمار می رود. در حال حاضر قطارهای مسافربری ویتنام در مسیر داخلی شمال به جنوب با سرعت 60 تا 70 کیلومتر بر ساعت حرکت می کنند. انتظار می رود تا سال 2030 سرعت این قطارها به 95.7 کیلومتر بر ساعت برسد. وزارت حمل و نقل ویتنام که مدیریت شرکت «ویتنام ریل ویز» را بر عهده دارد اعلام کرده است بودجه مورد نیاز برای این طرح عظیم از محل بودجه های دولت، اوراق قرضه دولتی، کمک های رسمی توسعه ای، یا سرمایه گذاری شرکت های خصوصی حمل و نقل تامین خواهد شد.

علاوه بر این طرح که مربوط به مسیرهای داخلی است، ماه گذشته بود که این وزارتخانه اعلام کرد ساخت و ساز یک سیستم حمل و نقل ریلی پرسرعت از شمال به جنوب در قالب یک طرح جامع در دستور کار قرار گرفته است تا ظرف 15 سال آینده سیستم حمل و نقل ریلی ویتنام را توسعه دهد. براساس اعلام دولت ویتنام که این طرح ها را به تازگی به تصویب رسانده است، این طرح که به دو مسیر خارجی مربوط می شود قطارها را قادر خواهد ساخت که در مرحله نخست طرح سرعت خود را به 160 تا 200 کیلومتر در ساعت برسانند و در مرحله بعد با سرعت 300 کیلومتر بر ساعت حرکت کنند. بر اساس مفاد مندرج در این طرح، توجیه اقتصادی ساخت قطار پرسرعت در ویتنام از هم اکنون تا سال 2020 در دستور کار قرار گرفته است به نحوی که ساخت وسازهای لازم برای تحقق این طرح در سال 2030 کلید خواهد خورد. اما دولت ویتنام این طرح قطارهای پر سرعت را که به مسیرهای خارجی نیز متصل است، خارج از طرح 9 میلیارد دلاری مسیرهای داخلی دانسته و هنوز بودجه مربوط به آن را اعلام نکرده است. بر اساس این طرح تا پایان سال 2015 باید مسیر 1630 کیلومتری قطارهای پرسرعت ریل گذاری شود و از سال 2020 ساخت و سازهای مربوط به ایستگاه ها آغاز خواهد شد.

« دنیای سفر » این نوشته را از « دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
1