مرگ تدریجی یک فرهنگ

بر اساس مطالعات انجام شده توسط عده ای از باستان شناسان خبره حدودا 2475 نقطه باستانی در استان مازندران مورد شناسایی و بررسی قرار گرفت.

مازندران به عنوان یکی از مراکز عمده باستان شناسی با غنای چند هزار ساله توانسته است کانون توجه بزرگان علم باستان شناسی قرار گیرد. خطه سرسبزی که در تمامی ادوار تاریخی خود نه تنها انسان های نخستین بلکه انسان های هوشمند مدرن را نیز به سوی خود جلب کرده است. بر اساس مطالعات انجام شده توسط عده ای از باستان شناسان خبره حدودا 2475 نقطه باستانی در استان مازندران مورد شناسایی و بررسی قرار گرفت.

هدف از این نوشتار این است که با در نظر گرفتن پتانسیل بالای مازندران در جذب گردشگر راهکارهای اساسی برای بهینه سازی این صنعت در شهرستان آمل را در اختیار قرار دهد.

مازندران در طول تاریخ پربار خود در صحنه اجتماعی همیشه نقشی فعال داشته و به همین دلیل آثار بسیاری در درون آن نهفته است. طبق اعلام سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مازندران این استان سرسبز با 423756 کیلومتر مربع وسعت، 1.6 درصد مساحت کل کشور را در بر گرفته و بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، دارای 16 شهرستان، 51 شهر، 44 بخش و 113 دهستان و 2.867.465 جمعیت است. مازندران میراث باستانی عصری کهن را در خود نگاه داشته و ذره ذره خاک آن وظیفه خود را با حفظ این آثار و پیشکش کردن آن به آیندگان، در قبال تمامی مردمان سرزمینش به خوبی هر چه تمام تر انجام داده است.

از مراکز مهم تمدن پیش از تاریخ در مازندران می توان به غار علی تپه و غارهای هوتو و کمربند، غار کمیشان، تپه باستانی قلعه کش آمل، گرمرود 2 آمل، تپه باستانی گردکوه و ... نام برد که نشان از تمدن هزاران ساله در این سرزمین دارد. آثار و بناهای دوره های ساسانی، اسلامی، افشاریه، زندیه، صفویه، قاجاریه، پهلوی هم در مازندران به وفور یافت می شود که هر کدام دارای ارزش ویژه ای هستند و مازندران را کلکسیونی از آثار و بناهای تاریخی دوران های مختلف کرده اند.

در این میان شهر آمل به دلیل اهمیت ویژه ای که در طول تاریخ چند هزار ساله خود داشته سهم عمده ای از حضور تمدن کهن ایران را در خود دارد. شهرستان آمل با پتانسیل بسیار بالا در تعدد محوطه های باستانی به خوبی می تواند یکی از قطب های گردشگری در استان مازندران و ایران باشد.

هدف اصلی در این نوشتار نشان دادن اهمیت شهرستان آمل در استان مازندران در حوزه گردشگری است تا شاید مسئولین محترم استانی و شهری تلاش شان را در راستای اعتلای این فرهنگ غنی افزایش دهند.

آمل با مساحتی بالغ بر 3188177067 مترمربع حدودا 13.4 درصد از خاک استان مازندران را در اختیار دارد. این مقدار مساحت آمل را بعد از ساری در رتبه دوم از منظر وسعت شهری قرار می دهد. بر اساس مطالعات تفکیکی انجام شده توسط برخی از باستان شناسان در سال 90 کلیه نقاط باستانی شهرستان آمل بین 400 تا 500 عدد می باشد در حالی که تعداد کل نقاط باستانی استان مازندران حدودا 2475 عدد است و تمامی محوطه های پیش از تاریخی، تاریخی و اسلامی را در بر می گیرد. نسبت سهم آمل به استان مازندران در تعدد نقاط باستانی 16.5 درصد بوده و رتبه اول را در کل استان کسب کرده است. اگر بخواهیم به صورت تفکیک شده به بررسی این موضوع بپردازیم باید بدانیم که تعداد محوطه های پیش از تاریخی شهرستان آمل 22 عدد و حدودا 17.9 درصد است و بعد از چالوس در رتبه دوم در استان قرار دارد. از این میان 113 محوطه های تاریخی آمل با حدود 17.4 درصد بعد از نکا به عنوان دارنده بیشترین محوطه های تاریخی استان که جایگاه دوم را کسب کرده شناخته می شود و اما در دوران اسلامی که آثار بسیار زیاد و شکوهمندی در ایران و مازندران شناسایی شده است آمل رتبه اول تعدد نقاط اسلامی را به خود اختصاص داده و با حدود 360 محوطه اسلامی در راس استان مازندران می درخشد. سهم آمل در این استان حدود 18.1 درصد است.

با توجه به غنای بالای آمل در طول تاریخ آنچه به ذهن انسان خطور می کند این سوال است که با در نظر گرفتن جایگاه ویژه آمل در تعدد نقاط باستانی و حوزه گردشگری آیا این شهر توانسته است جایگاهش را در گردشگری استان مازندران و ایران حفظ کند؟ متاسفانه پاسخ این پرسش بسیار ناگوار و سهمگین است.

به نظر می رسد دستگاه های شهری ذیربط و افرادی که مسئولیت وضع، اجرا و پیگیری قوانین لازم در راستای اعتلای این گنج پنهان را دارند نه تنها به فکر نیستند بلکه با ناآگاهی آب در چرخ آسیاب آسیب های وارده به این آثار می ریزند و به این ترتیب هر روز و هر روز صدمات بیشتری به این آثار وارد شده و چرخ زوال این آثار تندتر و تندتر می چرخد. مسئولین میراث فرهنگی هر روز از کنار این بناها عبور می کنند و چشمانشان را به سادگی بر روی زوال هر روزه این آثار می بندند و چنانچه مشاهده می کنیم تلاشی که شایسته حفاظت، مرمت،معرفی و بهبود اوضاع ابنیه ها و محوطه های باستانی این شهر باشد را نمی بینیم و متاسفانه هیچکس پاسخگوی این سهل انگاری ها نیست.

در حالی که اگر بتوان این بخش عظیم باستانی در آمل را به درستی جهت داد و به وضع و اجرای قوانین موجود میراث فرهنگی کمک کرد به راحتی می توان با حمایت از آثار و کسب بودجه های کافی در این زمینه، گردشگری شهرستان آمل را در کنار طبیعت زیبایش که جزو معدود شهرهای باستانی با جاذبه های طبیعی است در ایران و جهان به خوبی معرفی کرده و به چرخه صنعت بازگرداند.