29 مارس 2024 - 02:13

فضای پساتحریم فرصتی برای رشد اقتصاد سبز در ایران

14 فوریه 2016 - 11:00 dsfr.ir/3o3h9

فضای پساتحریم فرصتی برای رشد اقتصاد سبز در ایران
دنیای سفر
دکتر زهرا جواهریان مدیرکل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست، سازمان حفاظت محیط زیست

دکتر زهرا جواهریان مدیرکل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با دنیای سفر از سیاست های این سازمان می گوید.

تحریم ها علاوه بر آنکه اقتصاد ایران در معنای عام کلمه را تحت تاثیر خود قرار داده بود، به طور خاص بر روی اقتصاد سبز و مسائل مرتبط با آن تاثیر قابل توجهی داشت، حال در فضای پساتحریم، فرصت مناسبی برای رشد اقتصاد سبز در ایران ایجاد شده است، اما آیا سازمان حفاظت محیط زیست برنامه ای را برای تحرک در این فضا تدارک دیده است و حوزه های مورد تاکید برای ورود کدام عرصه ها هستند؟

دنیای سفر در گفت و گو با دکتر زهرا جواهریان مدیرکل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست از او درباره سیاست های این سازمان در این حوزه پرسید.

  • مسیر ترسیمی شما در دوران پساتحریم در حوزه اقتصاد سبز چگونه است؟

بحث اقتصاد سبز از سال 2012 و در ریو +20 در دنیا باز شده است؛ موضوعی که پیش تر از آن به عنوان رشد سبز و اقتصاد کم کربن از آن یاد می شد اما از این سال ما اصطلاح اقتصاد سبز را به کار بردیم. در حقیقت اقتصاد سبز را کلید دستیابی به توسعه پایدار عنوان کرده اند به این ترتیب کشورها باید در کنار مقوله رشد، به مساله محیط زیست نیز توجه کند زیرا بدون حفظ منابع رشد اقتصادی را تنها در کوتاه مدت خواهیم داشت.

یکی از مباحثی که در سیاست های ایران به تازگی باز شده موضوع اقتصاد سبز است. در سیاست های کلی نظام که توسط مقام معظم رهبری در 26 آبان 1394 ابلاغ شد گسترش اقتصاد سبز  مطرح و در آن به اصلاح الگوی  مصرف، اقتصاد کم کربن، کشاورزی ارگانیک، انرژی تجدیدپذیر اشاره شده است. ما برای اینکه به این رشد اقتصادی برسیم باید مجموعه عواملی نظیر کارایی منابع، توسعه زیرساخت ها و نوآوری را مدنظر قرار دهیم که هر کدام با لغو تحریم ها قابلیت شکوفایی دارد.

ایران گرچه به لحاظ منابع انرژی رتبه خوبی دارد اما به همان نسبت نیز ما در مساله مصرف انرژی جزو 10 کشور اول دنیا هستیم این در حالی است که GDP بالایی نداریم. در واقع ما به اندازه کشورهای صنعتی مصرف می کنیم و برای کاهش آن باید اصلاح الگوی مصرف را در پیش بگیریم. در بسیاری از موارد مصرف بالای انرژی به نداشتن تکنولوژی روز و مشکلات در فرایندها بازمی گردد، که این امر می تواند با ورود تکنولوژی های نو بهبود پیدا کند.

  • این تکنولوژی ها شامل چه حوزه هایی می شود؟

بازیافت، کشاورزی، انرژی های نو از جمله مواردی هستند که با ورود تکنولوژی های نو می توانند کاهش مصرف را به همراه داشته باشند.

  • در بحث انرژی های نو یکی از مشکلاتی که همواره در کشور ما مطرح بوده به موضوع قیمت پایین انرژی های فسیلی باز می گردد که اجازه تحرک از این بخش را می گیرد. در این باره راهکار شما چیست؟

یکی از مسائلی که در پسا تحریم می تواند حل شود به انرژی های نو مربوط می شود. در حال حاضر ما انرژی خورشیدی را مقرون به صرفه نمی دانیم چون اولا تکنولوژی ساخت آن را نداریم و از سوی دیگر نمی توانیم آن را از سازنده اصلی تهیه کنیم. برداشتن تحریم ها می تواند با حذف مشکلات ذکر شده،  این انرژی ها را مقرون به صرفه کند؛ ضمن اینکه وزارت نیرو نیز روی این انرژی ها سوبسید می دهد.

  • این گفته که سانا انرژی های نو را خریداری می کند همواره با اما و اگر همراه بوده، چه تضمینی برای خرید قطعی این انرژی وجود دارد؟

زمانی که دستگاه بهتر را با قیمت کمتر با کارایی بیشتر بخریم و در کنار آن تکنولوژی ساخت را هم داشته باشیم خود به خود قیمت این انرژی نیز کاهش پیدا می کند. رفتن به سمت انرژی های نو برای ما یک امر ضروری است زیرا ما در کنفرانس پاریس نیز نسبت به کاهش گازهای گلخانه ای در حد 4 درصد بدون لغو تحریم ها و 12 درصد با لغو تحریم ها در یک بازه زمانی 15 ساله تعهد داده ایم. ما در دوره تحریم ما تکنولوژی ها را با واسطه، با کیفیت پایین و قیمت بالاتر خریداری می کردیم در حالی که لغو تحریم ها این موانع را از پیش پای ما برمی دارد.

  • یکی از صنایعی که همواره در موضوع محیط زیست با چالش جدی مواجه بوده صنعت خودروسازی است، در دوران پساتحریم صنعت خودروسازی چه تغییراتی می کند؟

زمانی که درباره عدم انطباق خودروهای ما با استاندارد یورو 4 صحبت می شد این گزاره را مطرح می کردند که ما تحریم هستیم و امکان ورود برخی قطعات را نداریم. یکی از امیدواری های ما این است که بتوانیم تغییراتی در ساختار خودروها ایجاد کنیم. خوشبختانه مذاکراتی در این باره در جریان است.

  • در فضای پساتحریم در این عرصه شما چه حوزه دیگری را علاوه بر خودروسازی مدنظر قرار داده اید؟

یکی از مسائلی که به آن توجه داریم سبزسازی مشاغل است ضمن اینکه در کنار  آن گسترش مشاغلی که ذاتا سبز هستند مورد توجه ما قرار دارد. در سبزسازی مشاغل ما تمام حرفه ها را مدنظر قرار می دهیم و  در همین رابطه با وزارت تعاون تفاهم نامه ای را داریم. از چهار هزار شغلی که این وزارتخانه تعریف کرده در 500 شغل سبزسازی اتفاق افتاده است. به عنوان مثال محیط کاری یک تعمیرکار خودرو چگونه می تواند سبز باشد و از سوی دیگر چه آموزش هایی باید ببیند. برخی شغل ها مانند کشاورزی سالم، بازیافت، بانکداری الکترونیک و ... ذاتا سبز هستند که ما درصدد گسترش آن ها هستیم. یکی از موضوعاتی که ما در زمان پساتحریم آن را دنبال می کنیم کشاورزی پایدار است که تکنولوژی های جدید در این زمینه به ما کمک زیادی می کند.

همچنین ضایعات یکی از موضوعاتی است که از فرآیند تولید تا مصرف ما با چالش هایی در این زمینه مواجه هستیم این در حالی است که کشورهای پیشرفته حجم ضایعات خود را تا حد زیادی کاهش داده اند. ما اگر بتوانیم تکنولوژی های خود را بهبود بخشیم می توانیم حجم ضایعات خود را به تا حد زیادی کاهش داده و امنیت غذایی خود را توسعه دهیم.

  • یکی از موضوعات مورد توجه شما مساله بازیافت است، در این زمینه در فضای پساتحریم رایزنی خاصی صورت گرفته است؟ و اولویت اجرای پروژه در کدام شهرهاست؟

بر اساس برنامه های قبلی دو زباله سوز در ساری و نوشهر قرار بود که راه بیفتد زیرا در این شهرها سطح آب بالاست و ما در دفن زباله دچار مشکل هستیم. در زمان پساتحریم ما می توانیم در این زمینه تکنولوژی های بهتر با قیمت کمتر را وارد کنیم و از آن در حوزه بازیافت کمک بگیریم.

  • با توجه به گفته های چهار حوزه کشاورزی، حمل و نقل، انرژی و بازیافت از حوزه های مورد توجه در فضای پساتحریم هستند. آیا در این دوره بسته های تشویقی و تنبیهی برای تشویقی اقتصاد سبز در این عرصه ها در نظر گرفته شده است؟

دو حوزه ای که با ورود خانم ابتکار در سازمان محیط زیست دنبال شده به اکولیبل ها و قانون بند دال ماده 42 که شامل برخی از درآمدهای دولت باز می گردد، می شود. اگر واحدهای صنعتی یک در هزار فروش خود را در بخش محیط زیست هزینه کرده و سازمان حفاظت محیط زیست آن را تایید کند این پول می تواند به عنوان مالیات برای آن ها محسوب شود. واحدهای صنعتی همچنین بر اساس آیین نامه می توانند با این مبلغ فضای سبز آماده کرده و یا بخش تصفیه خود را مجهز کنند. 10 درصد از این مبلغ نیز می تواند برای آموزش و پژوهش هزینه شود؛ خوشبختانه این قانون با تلاش های سازمان محیط زیست دوباره به کار افتاده و تشویق بسیار خوبی برای صنایع است تا علاوه بر حفظ محیط زیست و در نهایت سود بیشتر آن ها منجر شود.

1