آبگیری سد «سیلوه» که هنوز عملیات نجات بخشی باستان شناسی در آن صورت نگرفته، در روزهای آینده آثار عصر مفرغ و دوره اشکانی را غرق می کند.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، مسئول بخش نجات بخشی پژوهشکده باستان شناسی، با اشاره به مطالعات باستان شناسی صورت گرفته در منطقه ایجاد سد گفت: این مطالعات بر اساس قرارداد با مجری طرح ساخت سد در سال 1392 صورت گرفت.
علیرضا سرداری با بیان این که بررسی و شناسایی مخزن سد «سیلوه» توسط ابراهیم خرازی و بررسی کانال انتقال آب 17 کیلومتری این سد توسط نسرین قهرمانی، کارشناس بخش نجات بخشی صورت گرفته است، تأکید کرد: با آبگیری سد سیلوه، حداقل 5 اثر در مخزن سد و 8 اثر در خط انتقال کانال کاملا در معرض نابودی است. این آثار متعلق به حدود 5 هزار سال پیش یعنی عصر مفرغ و دوران تاریخی «عصر اشکانیان» است.
او گفت: مجری طرح و کارفرما پس از قرارداد اولیه باید قرارداد دیگری با پژوهشگاه برای کاوش لایه به لایه محوطه و عملیات نجات بخشی منعقد می کرد که تاکنون چنین اقدامی نشده است.
این باستان شناس افزود: مدارک و اسناد باستان شناسی به علت ماهیت مدفون این آثار در لایه های هزاران ساله بدون تردید ناشناخته اند و چه بسا اسناد و ناگفته های زیادی بعد از کشف، تاریخ منطقه را به نمایش بگذارد. این در حالی است که سازمان آب منطقه ای آذربایجان شرقی نیز همچنان بر اجرایی نشدن مطالعات فاز دوم و نجات بخشی «کورگان» های منحصر به فرد مربوط به هزاره اول قبل از میلاد محدوده سد «پیغام چای» پافشاری می کند.
به گفته سرداری، سدهای «گرده بین»، «چپرآباد»، «شهر یکند» در آذربایجان غربی، «احمد بیگلو» در اردبیل نیز وضعیت اسف بار مشابهی دارند.
فرماندار پیرانشهر پیش از این در گفت و گو با رسانه ها، با اشاره به آب گیری سد «سیلوه » تا پایان امسال، ایجاد مرکز پرورش ماهی و تفرجگاه را از اهداف مهم ساخت این سد اعلام کرده است.
پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در سال 1388 مطالعات باستان شناختی در سد سیلوه را خواستار شده بود، اما با وجود انجام مکاتبات فراوان و تشکیل جلسات حضوری برای تاکید بر اجرای برنامه مطالعات فرهنگی-تاریخی، آثار حوضه سد با بی تفاوتی کارفرما مواجه شد؛ به طوری که هم اکنون ساخت این سد مراحل پایانی را پشت سر می گذارد.
پیش از این نیز سد «پیغام چای» به رغم درخواست های مکرر پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برای انجام عملیات نجات بخشی آثار فرهنگی-تاریخی و برخلاف قانون در دست ساخت قرار گرفت. این اقدام در حالی انجام شد که در بررسی های صورت گرفته 27 اثر فرهنگی-تاریخی در محدوده مورد اشاره شناسایی شد.
بر این اساس در محدوده مورد بررسی آثاری از تپه های دوره تاریخی از جمله اشکانی و "گورهایی" از هزاره اول قبل از میلاد مربوط به اقوام سکایی شناسایی شد که مشابه آن ها پیشتر در شمال این منطقه و در محدوده سد «خداآفرین» شناسایی و مورد کاوش قرار گرفته بودند. اما کارفرما بدون توجه به تذکرات مکرر پژوهشکده باستان شناسی و انجام عملیات نجات بخشی آثار ارزشمند مدفون در منطقه به ساخت و ساز خود همچنان ادامه می دهد.
همچنین مسوولان طرح ساخت سد سیمره پیش از اجرای عملیات برای انجام عملیات نجات بخشی آثار باستانی همکاری کردند که این امربه شناسایی چندین اثر تاریخی و انتقال آن ها به مکانی دیگر و در نهایت تشکیل یک موزه از آثار کشف شده در محوطه این سد منجر شد.
بر اساس بند ج ماده 114 قانون برنامه 5 ساله چهارم همه وزارتخانه ها، سازمان ها و موسسات دولتی موظفند؛ قبل از اجرای طرح های عمرانی گسترده و درمرحله امکان سنجی و مکان یابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی-تاریخی میراث فرهنگی در آن خصوص اقدام کنند و در طراحی و مکان یابی طرح های یادشده نتایج مطالعات را رعایت کنند.
