اگر بخواهیم در مورد یک صنعت به عنوان جایگزین صنعت نفت در اقتصاد ایران صحبت کنیم بدون شک آن صنعت، گردشگری است.
بررسی فراز و نشیب های صنعت نفت در چند دهه گذشته نشان می دهد با هر تحولی در حوزه نفت، تحولات دیگری نیز در زمینه های اقتصادی در دنیا به وقوع پیوسته است. مثلا هرگاه قیمت نفت افزایش بی سابقه ای پیدا کرده است، موسسات علمی و فناوری دنیا هزینه تحقیق و توسعه خود را برای پیدا کردن انرژی های جایگزین افزایش داده و سرمایه گذاری کشورها برای ایجاد منابع تجدید شونده انرژی مانند انرژی باد، خورشید، چاه های گرمایشی طبیعی، تولید انرژی از موج دریا و انرژی هسته ای افزایش داده اند. بر عکس هر گاه قیمت نفت دچار افت شدیدی مانند یکسال اخیر شده است، کشورهای توسعه یافته مالیات های سنگین بر انرژی وضع کرده و علی رغم افت شدید قیمت جهانی نفت و کاهش هزینه تولید فرآورده های نفتی مانند گازوییل و بنزین، قیمت انرژی مصرفی شهروندان را کاهش نداده و مابه التفاوت قیمت را به عنوان مالیات از شهروندان اخذ کرده و بر منابع درآمدی خود افزوده اند، به گونه ای که هم اکنون حدود 70 درصد قیمت بنزین در کشورهای اروپایی به عنوان مالیات به جیب دولت ها می رود.
کاهش شدید قیمت نفت برای کشورهای تولید کننده نفت مانند ایران که اقتصادی بر پایه نفت دارند هم تهدید است و هم فرصت. تهدید است به دلیل اینکه درآمدهای ملی آن ها را به شدت پایین می آورد و آن ها را در اداره کشور با مشکل مواجه می کند، فرصت است به این دلیل که امکانی تاریخی برای قطع وابستگی اقتصاد آن ها به نفت را فراهم می کند. برای اقتصاد ایران اکنون این دوره تاریخی فرا رسیده است. لغو تحریم های ناعادلانه بین المللی و آغاز اجرای برجام، فرصت بی نظیری برای کشور فراهم کرده که در چارچوب مولفه های اقتصاد مقاومتی، تکیه گاه مطمئن و محکمی برای اقتصاد کشور ایجاد شود.
با توجه به مزیت های مختلف، ایران در حوزه گردشگری، جاذبه های بی نظیر ایران در حوزه تاریخی و فرهنگی، وجود 32 هزار اثر ملی ثبت شده، جایگاه بالا در حوزه جاذبه های طبیعی و فرهنگی در دنیا، 19 اثر ثبت جهانی و وجود مردمانی میهمان دوست و مهربان، ظرفیت تبدیل به یک کشور گردشگر پذیر را دارد.
در واقع کاهش شدید قیمت نفت، همزمان با بهبود و اصلاح تصویر عمومی در جامعه بین الملل در فضای پساتحریم، این فرصت را پیش پای ایران گذاشته تا استراتژی جذب گردشگر و تحول اقتصادی مبتنی بر توریسم را در دستور کار خود قرار دهد. در دو سال گذشته اقدامات فراوان و گسترده ای برای توسعه زیرساخت های کشور برای استقبال از این رویکرد انجام شده به گونه ای که اکنون نزدیک 1000 طرح مرتبط با گردشگری با سرمایه نزدیک به 30 هزار میلیارد تومان در کشور در حال اجرا است. اما این به تنهایی کافی نیست. ایران برای تحقق اهداف مندرج در برنامه ششم و سند چشم انداز برای جذب گردشگر نیازمند تحولی اساسی در حوزه برنامه ریزی کلان و به ویژه اختصاص بودجه و اعتبارات کافی توسط مجلس شورای اسلامی است.
تغییر مبنای اقتصاد کشور از نفت به گردشگری نیاز به تغییر نگاه همه برنامه ریزان کلان کشور در دولت و مجلس دارد. لغو تحریم های بین المللی علاوه بر آنکه زمینه برای تجهیز زیرساخت های ایران فراهم می کند امکان اتصال مجدد کشور به شبکه بانکی بین المللی، خرید هواپیماهای نو، سرمایه گذاری شرکت های بزرگ بین المللی در صنعت هتلداری و اصلاح نگاه جهان به ایران را در پی خواهد داشت.
ما در یک پیچ تاریخی قرار گرفته ایم. کاهش اتکا به نفت همزمان با آغاز دوره جدیدی از تعاملات بین المللی در ایران، فرصتی برای تجدید حیات اقتصادی کشور بر مبنای تکیه گاهی جدید برای ما فراهم کرده است. بدون شک اگر بخواهیم در مورد یک صنعت به عنوان جایگزین صنعت نفت در اقتصاد ایران صحبت کنیم بدون شک آن صنعت، گردشگری است.
