جایزه فرهنگی مستقل و غیردولتی «سرو ایرانی»، طی مراسمی در خانه هنرمندان ایران، به پاس یک عمر کوشش فرهنگی به عبدالمجید ارفعی، ایلام شناس و متخصص زبان های ایلامی و اکدی، و آیدین سلسبیلی، تصویرساز، به عنوان چهره برترِ جوانِ سالِ 1393 اهدا شد.
به گزارش انجمن سرو ایرانی؛ نخستین مراسم جایزه سرو ایرانی روز پنجشنبه، دهم دی ماه 1394، در تالار جلیل شهناز خانه هنرمندان برگزار شد. این جایزه فرهنگی مستقل و غیردولتی در سال 1393، به دست گروهی از انجمن ها، بنیادها، کانون ها و نشریات بنیاد گذاشته شده و قرار است هر سال به کوشندگانی در زمینه میراث فرهنگی پیشکش شود. هیأت داورانِ این جایزه از چهره های انجمنی، دانشگاهی و مطبوعاتی تشکیل شده است.
جایزه «سرو ایرانی» شامل دو رشته است: «بهترین چهره جوان سال» و «جایزه به پاس یک عمر کوشش فرهنگی» به یکی از استادان. این جایزه تندیس «سروِ سایه فکن» است که به دست استاد عبدالرضا قماشچی طراحی و ساخته شده است.
انجمن های پشتیبان جایزه سرو ایرانی در سال نخست عبارت بودند از: انجمن فرهنگی افراز، پارسی انجمن، بنیاد جمشیدِ جاماسیان، هفته نامه امرداد، مرکز مطالعات خلیج فارس، باشگاه شاهنامه پژوهان ایران، انجمن مهرگان شیراز، انجمن تاریانا اهواز، کانون ایرانشناسی دانشگاه تهران، با همراهی خانه هنرمندان ایران و با پشتیبانی مالی گروه آبادسازان ایران و شرکت زیگموند.
در مراسم اهدای «سرو ایرانی» نخست فیلم کوتاهی درباره جایگاه نمادین درخت سرو در تاریخ و فرهنگ ایران، ساخته حسن نقاشی، پخش شد.
سپس بنیانگزار و دبیر امسال جایزه، بهرام روشن ضمیر، به ایراد سخنرانی پرداخت و بیانیه سال نخست جایزه را ارائه کرد. او با تأکید بر بایستگی ایجاد جایزه ای فراگیر و غیردولتی برای زمینه میراث فرهنگی از خدمات عبدالمجید ارفعی و آیدین سلسبیلی برای فرهنگ ایران سپاسگزاری کرد.
در ادامه مجری برنامه، پیام استاد شهرداد روحانی، موسیقی دان بنام، به مراسم جایزه سرو ایرانی را خواند. سپس فیلمی کوتاه درباره کارنامه هنریِ آیدین سلسبیلی، گرافیست، تصویرساز و مجسمه ساز پخش شد. همچنین در این مراسم، نماهنگ و تیزر آلبوم جدیدِ شهرام ناظری به نام «درفش کاویانی» به آهنگسازی هومن الهامی و تصویر و دکورسازی آیدین سلسبیلی رونمایی شد. آنگاه این جوانِ هنرمند، جایزه خود را از دست دو تن از پیشکسوتان هنر ایران، استاد پرویز پورحسینی و استاد حجت شکیبا دریافت کرد. آیدین سلسبیلی در جایگاه سخنرانی، پس از قدردانی از تلاش های برگزارکنندگان، تأکید کرد که سال هاست به این نتیجه رسیده که زحمت کشان در هر جا که هستند نباید به امیدِ حمایت های دولتی بمانند و باید خود دست به کار شوند. استاد پورحسینی هم با ستایش از برگزاری چنین برنامه ای ویژگی ارزشمند آن را همان غیردولتی بودن و نداشتن پشیبانی دولتی دانست.
حاضران در ادامه، بیننده هنرنمایی استاد کیوان ساکت، نوازنده صاحب سبک بودند که به تک نوازی تار پرداخت. پس از آن نوبت به قدردانی از نیم سده تلاش های ماندگار استاد ارفعی رسید. نخست، فیلم کوتاهی از زندگی نامه و درددل های غم انگیز این استاد پخش شد و سپس دو تن از شاگردان ایشان، دکتر کتایون مزداپور، زبان شناس و استاد دانشگاه و دکتر حسین بادامچی، آشورشناس و استاد دانشگاه، به ایراد سخنرانی درباره کارنامه علمی خدمات استاد ارفعی پرداختند.
دکتر مزداپور با اشاره به این که از سال 1339 در دانشگاه تهران، دکتر ارفعی را می شناخته گفت که ایشان از همان زمان نخبه بودند و در دوره دانشجویی هم به تدریس و کمک کردن به استادان بزرگ دانشگاه می پرداختند. دکتر بادامچی هم گفت که زمانی با استاد ارفعی آشنا شد که دانشجویی ساده بود و در اثر راهنمایی های استادش توانست این رشته را پی بگیرد و برای ادامه تحصیل راهی دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا شود.
آن گاه نوبت به آیینِ اهدای تندیسِ سروِ سایه فکن به استاد دکتر ارفعی رسید. با تشویق پر احساس حاضران، استاد ارفعی، جایزه خود را از دستان دکتر کتایون مزداپور و دکتر حمید احمدی، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، دریافت کرد. سپس دکتر ارفعی پشت تریبون قرار گرفت و با سپاسگزاری از تأسیس چنین جایزه ای، ابراز امیدواری کرد که به زودی رشته مستقلی در دانشگاه های ایران برای آموزش زبان های آسیای غربی (ایلامی و اکدی و سومری و سریانی) برپا شود و پس از بازگشتن گل نوشته های تخت جمشید از آمریکا به ایران، ایرانیان بتوانند به خواندن این لوح های هنوز ناشناخته بپردازند.
واپسین بخش برنامه عبارت بود از یک دقیقه سکوت به یاد پژوهشگر تازه درگذشته، زنده یاد فرانک دوانلو، شاهنامه پژوه بود که از همراهان برگزاری این جایزه فرهنگی و عضو نخستین هیأت داوران آن بود.
جایزه سروِ ایرانی
در آگاهی نامه و بروشور جایزه سرو ایرانی درباره این جایزه و لزوم شکل گیریِ آن چنین آمده است: «میراث فرهنگی بخش اساسی فرهنگ هر جامعه است و اندیشه و فرهنگ حاکم بر آن جامعه را می نمایاند. میراث فرهنگی، حقیقتِ فرهنگی و هویتِ هر ملت است و رکنِ اساسی ملیت به شمار می رود و در حقیقت همان جوهر یا اصلِ انسانی مردمان هر جامعه را نشان می دهد. توجه به میراث فرهنگی از این نظر اهمیت دارد که سدی در برابرِ یکسان سازی فرهنگی در جهان (گلوبالیسم) است.
دیرگاهی است که نبودِ جایزه ای فراگیر، غیردولتی، مردم نهاد و مستقل برای پاسداشتِ میراثِ کهنِ فرهنگی و معنویِ ایران، علاقه مندان این زمینه را آزرده می دارد. از این رو، در سال 1393، گروهی از انجمن ها، بنیادها، کانون ها و نشریات، به دعوت انجمن افراز، برآن شدند تا برای پاسداشتِ شایسته از کوشندگانِ زمینه فرهنگِ اصیل ایرانی، پیش گام شوند و جایزه ای برپا دارند.
به هنگام جست و جو برای نام این جایزه، هیچ نامی را یارای هماوردی با «سرو» نبود. سروِ سایه فکن! سروِ آزاده! سروِ سرافزار! سروِ بلند! سروِ سَهی! سروِ پارسی! سروِ ایرانی! سروِ کاشمر (که تخم آن را زرتشت از بهشت آورده بود؛ و سروِ ابرکوه) پیرترین موجود زنده در ایران با چهار هزار سال عمر. سرو را درختِ زندگیِ تمدنِ ایرانی و نمادِ جاودانگی ایران دانسته اند. سرو، از تخت جمشیدِ باستانی تا مینیاتورها و فرش ها و کاشی های پس از اسلام، همیشه و همه جا، تو گویی، امضای هنرمندان ایرانی بوده است و بیشتر شاعران و ستارگان آسمان ادبِ پارسی از فردوسی و سعدی و مولوی تا معاصران دفترهای خود را با آن، آذین بسته اند.
انجمن سرو ایرانی (تشکیل شده از 9 نشریه، انجمن یا بنیاد) همه ساله در دو رشته به برندگانِ گزینش شده از سوی هیأت داورانِ خود، تندیس «سروِ سایه فکن» را پیش کش می کند. تندیسِ «سروِ سایه فکن» به دست یکی از مجسمه سازانِ خوشنامِ کشور، جناب آقای عبدالرضا قماشچی طراحی و ساخته شده و پوسترِ جایزه سروِ ایرانی از سوی یکی از گرافیست های پر افتخارِ ایرانی، جناب آقای فرهاد فزونی، آفریده شده است. جایزه سروِ ایرانی افتخار دارد که مورد حمایتِ استاد شهرداد روحانی، آهنگساز و رهبر ارکستر نامدار کشورمان قرار گرفته و ایشان اجازه بهره گیری از آثار خود را به سروِ ایرانی داده اند.»
آیدین سلسبیلی: آیدین سلسبیلی زاده شده در سال 1360 در تهران، دانش آموخته کارشناسی ارشد تصویرسازی از دانشگاه تهران است. او از سال 1390 تاکنون زمان خود را بر تصویرسازیِ چهره های شاهنامه گذاشته است. از این کاراکترهای تصویرسازی شده سه بعدی، می توان برای ساخت انیمیشن یا بازی یا ساخت تندیس، بر اساس اسطوره های ایرانی، بهره گرفت. او در پژوهش های خود از راهنمایی های استادان شاهنامه شناس چون دکتر خالقی مطلق و دکتر کزازی بهره گرفته است.
شاهنامه مصور سه بعدی اثر آیدین سلسبیلی در پاییز سال 1391 از سوی انتشارات ژرف در 3 هزار نسخه به چاپ رسید. او پروژه های دیگری چون تصویرسازی چهره های موجود در اسطوره های مانوی و ساخت موزه مجازی اشیای باستانی ایران (تصویرسازی سه بعدی آثار باستانی موجود در موزه های جهان) را به همراه کار بیشتر بر روی شخصیت های شاهنامه در دست داشته است.
عبدالمجید ارفعی: عبدالمجید ارفعی، ایلام شناس و متخصص زبان های ایلامی و اکدی و همچنین نخستین برگرداننده استوانه کوروش بزرگ از زبان بابلی نو به فارسی است. عبدالمجید ارفعی فرزند میرعبدالله ارفعی در نهم شهریورماه 1318 در کوه گنو در نزدیکی بندرعباس زاده شد. او سپس به تهران کوچ کرد و در آنجا از محضر استادان به نام فرهنگ و زبان های ایرانی، به ویژه ابراهیم پورداوود، صادق کیا، محمد معین، پرویز ناتل خانلری و موبد رستم شهزادی بهره گرفت و در سال 1344 به پیشنهاد دکتر خانلری برای ادامه تحصیل در زبان اکدی و ایلامی به بنیاد خاورشناسی شیکاگو رفت و زیر نظر پروفسور ریچارد هَلِک به کار بر روی لوح های گلی تخت جمشید پرداخت.
ارفعی پس از بازگشت به ایران با همکاری زنده یاد خانلری به گردآوری گنجینه ای از اسناد و پژوهش ها درباره فرهنگ و زبان های کهن پرداخت و برای نخستین بار، استوانه بابلی کورشِ بزرگ را از بابلی به فارسی با عنوان «فرمان کورشِ بزرگ» برگرداند. ارفعی در سال های بعد با بنیادهای پژوهشی «پارسه و پاسارگاد» و «بنیاد پژوهشی شوش» همکاری کرده و با همکاری دکتر شاهرخ رزمجو، تالار کتیبه ها را در موزه ملی بنیاد نهاد. از او کتابی درباره لوح های ایلامی تخت جمشید با عنوان «گل نوشته های باروی تخت جمشید» از سوی دایره المعارف بزرگِ اسلامی به چاپ رسیده است. ارفعی هم اکنون سرگرمِ ترجمه و چاپِ پژوهش های چاپ نشده استادِ درگذشته اش، ریچارد هلک درباره گل نوشته های تخت جمشید است.
