28 مارس 2024 - 19:17

بیمه دانا به کمک خرس سیاه بلوچی می آید؟

23 دسامبر 2015 - 11:00 dsfr.ir/458se

بیمه دانا به کمک خرس سیاه بلوچی می آید؟
wikimedia.org
خرس سیاه

مشارکت بیمه دانا با موسسه حیات وحش میراث پارسیان برای اینکه بسته های حمایتی به کشاورزان و دامداران داده شود از جمله برنامه ها برای حفاظت از خرس سیاه است.

خرس سیاه یکی از گونه های در معرض خطر در ایران است که زیستگاه آن در سه استان هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان قرار دارد. تا چند سال پیش اطلاعات دقیقی درباره این گونه وجود نداشت اما به مدد پروژه های بین المللی و تلاش سازمان های مردم نهاد امروزه تقریبا زیستگاه های مطلوب و  وجوه تعارض خرس سیاه و جوامع محلی شناسایی شده اند. بیست و چهارمین سمینار حیات وحش فرصتی بود که در آن هادی فهیمی از اعضای تیم اجرایی درگیر در پروژه حفاظت از خرس سیاه درباره وضعیت این گونه در این سه استان توضیح دهد.

به گزارش دنیای سفر؛ فهیمی با بیان اینکه در دنیا هشت گونه خرس داریم که یکی از آن ها خرس سیاه آسیایی است، اظهار کرد: خرس قهوه ای،‌ قطبی،‌ خورشیدی‌، تنبل،‌ عینکی و پاندا از دیگر اقسام خرس ها در جهان هستند که عموما پراکنش آن ها در نیمکره شمالی است. تنها خرسی که در نیمکره جنوبی داریم خرس عینکی است که در آمریکای جنوبی زندگی می کند و در قاره آفریقا نیز اصلا خرس نداریم. از میان سه قاره آسیا و اروپا و آمریکا نیز در آمریکا سه گونه خرس سیاه آمریکایی،‌ قطبی و قهوه ای زندگی کرده و در اروپا قهوه ای و قطبی را داریم اما آسیا زیستگاه پنج گونه خرس است که از میان آن ها دو گونه خرس قهوه ای و خرس سیاه در ایران زندگی می کنند.

این فعال محیط زیست افزود: زیر گونه خرس سیاه 4 گونه هیمالیایی‌، ژاپنی،‌ بلوچی هستند که گونه بلوچی جزو گونه های در  آستانه انقراض به حساب می آید حتی اطلاعات درباره این گونه تا مدت ها آنچنان اندک بود که فکر می کردند در ایران خرس سیاه منقرض شده است.

وی ادامه داد: پراکنش تاریخی خرس سیاه در 100 سال گذشته توسط IUCN مشخص شده که نشان می دهد در حال حاضر بسیاری از زیستگاه های خرس سیاه دچار انزوا شده و این امر یکی از تهدیدهای مهم برای یکی از بزرگ ترین گوشتخوارهای دنیا است.

فهیمی درباره مطالعات صورت گرفته درباره این گونه گفت: تا سال 87 مطالعات بسیار محدودی صورت گرفته بود اما از این سال تا سال 90 به تدریج مجموعه اطلاعاتی درباره این گونه به دست آمد و  اولین فیلم از خرس سیاه نیز در زریاب کرمان تصویربرداری و سازمان محیط زیست قانع شد فعالیت های پژوهشی و مطالعاتی درباره این گونه صورت گیرد.

وی تصریح کرد: در همین سال ها پایش هایی در استان های سیستان و بلوچستان،‌ کرمان و هرمزگان انجام گرفت و ما در 170 کیلومتری کرمان منطقه ای را در نظر گرفته ایم که در آن منابع آبی رودخانه ای و چشمه های دائمی داشت. در این منطقه 5 لکه زیستگاهی از خرس سیاه شناسایی شد بعلاوه اینکه رژیم غذایی خرس نیز بر اساس سرگین های جمع آوری شده در فصول مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. در آزمایشگاه هر سرگین بر اساس اطلاعات زمانی و مکانی مورد برررسی قرار گرفته و به این ترتیب مواد غذایی مشخص شدند. بر مبنای این آزمایش ها  مواد غذایی خرس را در فصل بهار عموما بنه و بعد گیاهان علفی و حشرات تشکیل می دادند اما در تابستان خرس سیاه از محصولات باغی مثل انگور و انجیر و بعد بنه تغذیه می کرد و در پاییز بار دیگر بنه با 68 درصد در میان سایر اقلام در تغذیه خرس نقش داشت.

این فعال محیط زیست اضافه کرد: در بحث مطلوبیت زیستگاه نیز با استفاده از نقاط حضور خرس سیاه مانند رد پا‌‌، سرگین، ‌تعارضات و ... 193 نقطه حضور شناسایی شد که با متغیرهای محیطی مورد ارزیابی قرار گرفتند و 40 درصد آنها مطلوب تشخیص داده شدند.

وی در تعیین تعارضات خرس با انسان گفت: در مصاحبه های میدانی که از 40 نفر در 37 روستا صورت گرفت 90 درصد آن ها حداقل یک بار خرس را دیده بودند. زمانی که درباره وضعیت گونه و تعارضات با آن ها صحبت شد 97 درصد گیاهان را به عنوان مهم ترین عنصر غذایی برای این گونه و دو ونیم جانوران را برای تغذیه خرس سیاه تشخیص دادند همچنین  22 درصد به کاهش و 52 درصد به افزایش تعداد این گونه معتقد بودند ضمن اینکه  15 درصد نیز تغییری را حس نمی کردند. درباره نزدیک شدن زیستگاه خرس به روستا 77 درصد ادعا می کردند به واسطه کاهش زیستگاه خرس به روستا نزدیک شده است. به واسطه این امر 33 درصد عقیده داشتند خرس سیاه به انسان حمله می کند در حالی که  60 درصد فرار خرس به محض مواجهه با انسان را مطرح می کردند. همگی اعضا متفق القول بودند که در تابستان بیشترین زمان مشاهده خرس به واسطه تغذیه از باغات کشاورزی است. همچنین درباره میزان حمله خرس به مردم 79 درصد گفتند تا به حال حمله ای نبوده و 17 درصد می گفتند اتفاق افتاده و مواردی که حرف از یک کشته نیز در این موضوع به میان آمد.

وی افزود: حمله به دام و کندوهای عسل و مردم محلی از تعارضات منطقه زریاب بود که بر اساس آن شش مورد حمله خرس سیاه از سال 87 به افراد محلی گزارش شد که عمدتا نیز ضربات به دست و سینه آنها وارد شده بود.

این فعال حوزه حیات وحش درباره دستاوردهای پروژه خرس سیاه در ایران گفت: معرفی 4 منطقه تحت مدیریت با اولویت خرس سیاه در استان کرمان، آموزش محیط بانان جیرفت و کهنوج، مشارکت 19 نیروی محلی در خصوص حفاظت از این گونه و اطلاع رسانی به سایر افراد بومی از جهت حفظ گونه و زیستگاه خرس، تهیه و تدوین دو پایان نامه کارشناسی ارشد، چاپ مقاله در نشریه های معتبر و ارائه پوستر در کنفرانس های بین المللی از دستاوردهای این پروژه بوده است.

وی درباره فعالیت های صورت گرفته درباره خرس سیاه در سیستان و بلوچستان نیز اظهار کرد: از سال 90 تا 92 پژوهش های ما در استان سیستان و بلوچستان انجام و بر اساس آن در 8 شهرستان حضور این گونه ثبت شد اما اینکه چه مناطقی می تواند زیستگاه مطلوب برای خرس باشد هنوز به دست نیامده است. اما نکته اصلی این است که از 341 نمایه حضور 80 درصد در ارتفاع 800 تا 1000 متر شناسایی شدند.

فهیمی ادامه داد: در ادامه فعالیت ها پراکنش در نیک شهر بررسی و مواد غذایی هم مورد بررسی قرار گرفت که تقریبا مشابه رژیم غذایی مشابه خرس در کرمان بود به این ترتیب بیشترین ماده غذایی مورد استفاده خرما و بعد گیاهان علفی و درصد کمی را مهره داران شامل می شد.

وی با بیان اینکه تعارض مردم بومی و خرس سیاه در این منطقه وخیم تر از سایر مناطق است، گفت: از آنجا که مردم محلی به لحاظ معیشتی ضعیف بوده و فشار زیادی با هر اتفاقی به آنها وارد می شد تعارض خرس سیاه و مردم محلی می توانست صدمات جدی را به معیشت آنها وارد کند. در سیستان و بلوچستان ما 6 حمله در 10 سال گذشته داشتیم که بیشترین رویارویی در تابستان و پاییز  و بیشترین دام از دست داده در پاییز بود.

این فعال محیط زیست درباره فعالیت های صورت گرفته برای کاهش این تعارضات تصریح کرد: مشارکت بیمه دانا با موسسه حیات وحش میراث پارسیان برای اینکه بسته های حمایتی به کشاورزان و دامداران داده شود از جمله برنامه های ما برای حفاظت از خرس سیاه است ضمن اینکه برای هزینه های درمانی نیز مشغول رایزنی هستیم. در کنار آن صندوق های حمایتی در مناطق تحت برنامه پروژه شکل می گیرد که از محل آن ها این هزینه ها پوشش داده شود.

1