با ادغام سازمان محیط زیست، جنگل ها و آب وزارت نیرو موافقم

سازمان محیط زیست نقش تاثیرگذاری ندارد و نمی تواند روی وزارت راه، وزارت نیرو و ... اثر بگذارد هر تغییری انجام شود از شرایط فعلی بهتر است.

وضعیت کنونی محیط زیست و منابع طبیعی که به نظر برخی گرفتار نابسامانی است، در کنار بروز بحران آب و خشکسالی های شدید در کشور منجر به بروز واکنش های انتقادی کارشناسان و حتی اعتراضات مردم به ناکارآمدی مدیران شده است. امری که باعث شده هر از چند گاهی کسانی در پی آن باشند که طرحی نو در اندازند و ساختار جدیدی را با ادغام، ایجاد کنند.

در چند ساله اخیر در حالیکه کسانی آرزوی «وزارت خانه» شدن سازمان محیط زیست را در سر داشته اند، موضوع ادغام به صورت موازی گاهی در جلسه های محرمانه و گاهی در صفحات روزنامه ها مطرح شده است.

در برنامه سوم کشور (83 - 1379) پیشنهاد تشکیل وزارتخانه منابع طبیعی، آب و محیط زیست مطرح شده بود که آن زمان به تصویب نرسید. در سال 92 نیز 63 تن از نمایندگان مجلس پیش نویس طرحی را به امضا رسانیده بودند که طی آن سازمان محیط زیست با سازمان جنگل ها مراتع و آبخیز داری ادغام و زیر مجموعه جهاد کشاورزی شود.

این بار اما در پیش نویس لایحه برنامه ششم توسعه کشور طرح ادغامی دیگری توسط سازمان سازمان مدیریت و برنامه ریزی به دولت پیشنهاد شده است که بر این اساس سازمان محیط زیست و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور با هم ادغام و امور آب نیز از وزارت نیرو جدا گردد و به این سازمان پیشنهادی جدید به عنوان سازمان محیط زیست، منابع طبیعی و آب ملحق شود و وزرات نیرو نیز با ادغام در وزارت نفت، به وزارت انرژی تغییر نام دهد.

این پیشنهاد یعنی ادغام دو بخش و سازمان اجرایی (سازمان جنگل ها و امور آب وزارت نیرو) با یک سازمان متولی حفاظت (سازمان حفاظت محیط زیست) که البته به لحاظ ساختار تشکیلاتی در جایگاه بالاتری قرار دارد موافقان و مخالفانی در بین کارشناسان و کنشگران حوزه محیط زیست و منابع طبیعی  و آب دارد.

دکتر ناصر کرمی اقلیم شناس و روزنامه نگار حوزه محیط زیست می گوید با این طرح موافق است. او در یکی از شبکه های اجتماعی چنین می نویسد: من موافق این طرح هستم چون تجربه می گوید مدیران مجرب تر کشور جذب سازمان هایی می شوند که توی شان پول و قدرت هست. نه سازمان دست به کاسه ای مثل محیط زیست که حقوق کارکنانش را هم ندارد بدهد. ادغام با نهاد حساسی مثل معاونت آب وزارت نیرو و یا نهاد درآمدزایی (البته چه درآمد تلخی) مثل سازمان جنگل ها محیط زیست را به امر جدی تری تبدیل خواهد کرد. تا آن شبهه اینانلو هم شاید درباره نحوه انتساب مدیریت این سازمان برطرف شود. البته این فقط یکی از جنبه های طرح ادغام است و در این باره بسیاری مولفه های دیگری را هم می توان در نظر گرفت.با ادغام سازمان محیط زیست، جنگل ها و آب موافقم.

در همین زمینه زیست بوم گفتگویی با دکتر کرمی انجام داده است تا جنبه های دیگر این پیشنهاد مورد بررسی قرار گیرد:

سوال: سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور پیشنهاد ادغام سازمان های حفاظت محیط زیست و جنگل ها و همچنین اضافه شدن امور آب و تشکیل سازمان جدید محیط زیست، منابع طبیعی و آب را داده است در این باره نظرتان چیست؟

- من کاملا موافقم با این پیشنهاد و فکر می کنم باید سال ها زودتر این ادغام انجام می گرفت. این نکته که گفته می شود سازمان جایگاهش ممکن است تنزل پیدا کند این گونه نیست. سازمان الان هم جایگاهی قوی ندارد، اینکه فکر کنیم چون در نهاد ریاست جمهوری هست می تواند بر روی وزارتخانه ها اعمال نظر کند.

سوال: به نظر شما اینطور نیست؟

-  نه، اینجور نبوده. از ظرفیت اش استفاده نکرده. حتی موقعیتی هم که می توانسته داشته باشد از دست داده، یعنی نظارت بر این سازمان از بین رفته است.

به مخرب ترین شکل ممکنه امور اجرایی کشور پیش می رود و سازمان هم هیچ کاری نمی تواند بکند، هر تغییری انجام شود به نظرم از شرایط فعلی بهتر است

سوال: با این پیشنهاد سازمان جدید هنوز زیرمجموعه ای از دولت است درحالیکه برخی معتقدند بهتر است وزارتخانه شود و به مجلس پاسخگو باشد، بنظر شما وزارتخانه شدن سازمان می تواند در تقویت جایگاهش کمکی کند؟

- البته من تصور نمی کنم با وضعیت و ترکیبی که مجلس در ایران دارد با وزارتخانه شدن سازمان محیط زیست اوضاع بهتر می شود، این طور نیست یعنی بیشتر نوع نگاه نمایندگان مجلس ما در ایران یک نگاه محدود و منطقه ای است. مثل اینکه ما امیدوار باشیم یک نماینده با علم به اینکه ساخت پالایشگاه ازنظر اقلیمی خطرناک است با تاسیس آن مخالفت کند. اما متاسفانه بیشتر نماینده ها به جای آنکه به تخریب های محیط زیستی آن دقت کنند، بررسی می کنند که آن پالایشگاه چقدر می تواند برای رای آوردن در حوزه انتخابی خودش تاثیرگذار باشد. اصولاً نمایندگان مجلس در ایران یه نگاه پرووینسیالیستی دارند، یعنی دید جغرافیایی خیلی محدود و این سازمان را در معرض آسیب قرار می دهد. واقعیت اینکه سازمان محیط زیست باید تحت نظارت باشد و باید از طرف مجلس تحت فشار قرار بگیرد تا در یک پروسه همواره در مقابل نمایندگان پاسخگو باشد.

سوال: به نظر شما این پیشنهاد به اندازه کافی جامع و کامل است؟

- تصورم این است که ادغام ناقص است و نهادهای دیگری مانند سازمان های زمین شناسی، هواشناسی و نقشه برداری و حتی سازمان جغرافیایی ارتش و شیلات و... باید به عنوان بازوهای علمی و اجرایی در یکجا متمرکز شود و کلا مدیریت چه از حوزه علمی و چه اجرای زیرمجموعه محیط زیست و منابع طبیعی باشد و اساسا یک نهاد قدرتمند و بزرگ رو ایجاد کند.

سوال: با توجه به دیدگاه متفاوت کارشناسان حوزه جنگل و محیط زیست (در مقام مقایسه اولی بیشتر بهره بردارانه دومی بیشتر حفاظتی) آیا این ادغام را بیشتر در روند حفاظت از منابع ملی و طبیعی می بینید یا بهره برداری؟

- سازمان جنگل ها از نظر کارشناسی یک سازمان ضعیف است و از نظر سطح و لوول پایینتر از سازمان محیط زیست و من فکر می کنم این به نفع سازمان جنگل هاست. سازمان جنگل ها عمدتا مبتنی بر بهره برداریست یعنی سازمان بهره برداری از جنگل هاست، حالا وقتی این ادغام صورت بگیرد این ذهنیت بیشتر وجود دارد که نگاه اکولوژیک در آن تقویت شود. یعنی به جنگل اکولوژیکی تر نگاه شود به عنوان مولفه حیات و نه صرفا یک مولفه اقتصادی و بهره برداری و کسب و کار که این خوب است.با ادغام سازمان محیط زیست، جنگل ها و آب موافقم

سوال: جدا شدن آب از وزارت نیرو و ادغامش به سازمان جدید آیا می تواند سرآغاز مدیریت نوین و متفاوتی در حوزه منابع آب تلقی شوذ؟

- در بحث آب هم این مساله وجود دارد. تا حالا در وزارت نیرو به آب به عنوان کالای اقتصادی نگاه می شد و  با این ادغام با  نگاه اکولوژیک دیده می شود که آب یک مولفه مهم در شکل گیری و تداوم حیات یک سرزمین هست در این صورت دیگر به عنوان یک کالای مفت به آن نگاه نمی شود و اینکه هر طور که بخواهیم می توانیم از آن بهره برداری کنیم.

سوال: اصولا در کشورهای دیگر ساختارهار مدیریتی منابع طبیعی چگونه است؟

- من در آلمان و کره جنوبی دوره مدیریت محیطی گذراندم، در این کشورها یک بخشی دارند که تصمیم سازی می کنند که بخش کوچیک است مثلا در کره 40 - 50 نفر مشاورند. اینها توانایی این را دارند که سیاست گذاری کلان کنند و به رییس جمهور و وزارتخانه ها و ساختار دولت خط بدهند. این همان سازمان محیط زیست است که ما می گوییم در سطح کلان که وظیفه اصلی آنها این است که روند زندگی و توسعه در کره جنوبی را منطبق با توسعه پایدار کنند اینها یک سری شاخص توسعه ای پایدار برای کشورشان تعریف کرده اند، کارشان مونیتورینگ هست و توانایی اثرگذاری و تغییر را دارند.

کره کلا 16 وزراتخانه بیشتر نداشت و وزرات راه، مسکن و آن چیزی که ما به آن وزارت ارشاد می گوییم و شامل حوزه مطبوعات و سینماست، گردشگری و محیط زیست و ... مجموعا یک وزارتخانه بود. در یک ملاقات شام که با وزیر مربوطه داشتم از 5 بعدازظهر تا 11 شب شخص وزیر نه کاری داشت، نه موبایلش زنگ می زد، نه منشی دنبالش بود، نه کارتابلی دادند چیزی امضا کند. تصور یک آدم علاف و بیکار! کنار ما بود شعر می خواند، بحث می کرد با من در مورد خیام و حافظ و... و این شخص همزمان وزیر راه، مسکن، ارشاد، رییس سازمان محیط زیست، سازمان گردشگری و میراث و ... بود و همه اینها متمرکز بود در یک وزارتخانه و این آدم بیکار به نظر می رسید.

شخص وزیر رییس اجرایی بود. این سازمان ها و بخش های اجرایی داشتند کار خودشان را می کردند و تصمیم گیری های کلان جای دیگری گرفته میشد و وزیر واسطه بین آنها بود و فرصت فکر کردن و تصمیم گرفتن داشت.

سوال: با توجه به این ادغام جایگاه محیط زیست در سازمان جدید رو چگونه پیش بینی میکنید؟ قدرت مندتر از قبل یا ضعیف تر؟

- سازمان از این که هست ضعیف تر که نمی تواند بشود. سازمان الان نقش تاثیرگذاری که ندارد. مگر الان می تواند روی وزارت راه، وزارت نیرو و... اثر بگذارد؟ به مخرب ترین شکل ممکنه امور اجرایی کشور پیش می رود و سازمان هم هیچ کاری نمی تواند بکند، هر تغییری انجام شود به نظرم از شرایط فعلی بهتر است. اساسا تغییر منطقی تری است و من با آن موافقم.