وجود 537 استل (سنگ افراشته) در محوطه شهریری که در ظاهری متفاوت و منحصر به فرد ساخته شده اند در تمامی دنیا بی نظیر است.
"سرپرست هیأت کاوش محوطه شهریری مشکین شهر"به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، علیرضا هژبری نوبری افزود: محوطه شهریری برای نخستین بار در سال 1978 در بررسی دشت مشکین شهر توسط پروفسور چارلز برنی کشف و به نام محوطه ارجق ثبت شده است.
وی با اشاره به 3 فصل حفاری که با سرپرستی او از سال 1383 تا 1385 در این محوطه انجام شده است از شناسایی 4 منطقه در این محوطه شامل محدوده قلعه، گورستان عصر آهن، محدوده نیایشگاه (معبد) و محوطه قوشا تپه خبر داد.
وی با بیان اینکه دیوار دفاعی قلعه این محوطه توسط چارلز برنی به ثبت رسیده است اظهار کرد: کاوش های بعدی صورت گرفته در این بخش نشان داد که دیوار دفاعی قلعه بصورت چینشی و بدون استفاده از ملاط به شیوه ای خاص و اصولی انجام شده است.
هژبری نوبری با اشاره به شناسایی 132 قبر در این محوطه تاریخی تصریح کرد که این قبور از دو نوع گورهای اتاق شکل و صندوقی شکل تشکیل شده اند.
به گفته وی تمامی گورها بدون استثنا با استفاده از تکنیک کلان سنگی و بدون استفاده از ملات ساخته شده اند و مشابه آن ها در قلعه شیشه اهر، ارنیس ترکیه، آق اولر تالش، منجوق تپه جمهوری آذربایجان وجود دارد.
او با اشاره به وجود 537 استل در این محوطه، نکته قابل توجه در این استل ها را در این دانست که تمامی آن ها دارای چشم و بینی هستند و به جز یکی بقیه دهان ندارند. به گفته وی این موضوع ممکن است به سکوت انسان در پرستشگاه ها مربوط باشد.
این باستان شناس، با نمایش چند نمونه از استل های موجود در ترکیه، آذربایجان و مغولستان تصریح کرد که این تعداد استل در یک محوطه در هیچ جای دنیا مشابه ندارد.
هژبری نوبری اندازه متفاوت استل ها را بیانگر طبقه اجتماعی آنها دانست و گفت: تمامی این استل ها در دو نوع مسلح و بی سلاح شناسایی شده اند که شمشیر را به صورتی متفاوت در دست دارند. او فرو رفتگی استل ها در خاک را نشان از قدیمی تر بودنشان دانست.
این باستان شناس سفال های کشف شده در این منطقه را از نوع منقوش اعلام کرد که بیشترین آن ها با نقوش هندسی و مثلثی از نوع دهانه باز در هر سه دوره تاریخی هستند. وی جنگ افزارها، زیورآلات و کارافزارها را ازدیگر کشفیات این محوطه تاریخی دانست و تصریح کرد که نقوش شمشیرهای کشف شده مشابه طرح های جام حسن لو است.
هژبری نوبری در پایان، با اشاره به کشف تعداد زیادی اشیاع مفرغی در شهریری یادآورشد: سنجاق های تزیینی، طوق، انگشتر، النگو و... از جنس مفرغ در این محوطه کشف شده اند.
