28 مارس 2024 - 21:34
دولت در برابر واقعیت بازار تسلیم شد

واکنش اقتصاددانان به آزادسازی قیمت بلیت هواپیما

8 دسامبر 2015 - 10:50 dsfr.ir/m91wv

آزادسازی قیمت بلیت هواپیما

در پی آزادسازی و متنوع سازی قیمت بلیت هواپیما در هفته گذشته، برخی فعالان صنعت هواپیمایی و اقتصاد دانان معتقدند که این مصوبه آغازگر راه اقتصاد آزاد در کشور خواهد بود و باید آزادسازی قیمت ها پیش از این صورت می گرفت.

پس از آزادسازی قیمت بلیت هواپیما، برخی اقتصاددانان بر این باورند که باید این مصوبه هر چه زودتر اجرایی می شد، اما حال که این مصوبه اجرایی شده است، باید در جهت ارتقای کیفیت پروازها انجام شود.

یک اقتصاددان نیز درباره آزاد شدن نرخ بلیت هواپیما به اقتصادنیوز گفت: این آزادسازی از مدتی پیش عملا برای همه مسیرها و شرکت های هواپیمایی اتفاق افتاده است اما به شکل غیررسمی و تقریبا پنهانی بوده است. یعنی در سه چهار سال گذشته که اینترنت تقریبا همگانی شده است افراد یا شرکت هایی با ایجاد سایت های مختلف، اقدام به فروش بلیت هواپیما با قیمتهایی بسیار متفاوت می کنند.

جعفر خیرخواهان گفت: برای مثال در مسیر تهران مشهد و برعکس در ایام پیک شاهد قیمت های رفت و برگشت تا حتی 10 برابر اختلاف هستیم. بدین معنی که پرواز رفت این مسیر 400 هزار تومان تعیین می شود در حالی که پرواز برگشت در همان زمان که بسیار خلوت است به قیمت 40 هزار تومان به فروش می رود. به این ترتیب افراد واسطه ای در این میان وجود دارند که دقیقا مانند نظام قیمت گذاری بازار آزاد برای مسیرها و زمان های مختلف نرخ ها را ساعت به ساعت تعیین می کنند در حالی که به ظاهر نرخ های تعیین شده و کنترل شده دولتی داریم.

بخشی از سود فروش بلیط نصیب افراد واسطه می شود که در حالت آزادسازی این اتفاق نخواهد افتاد

وی افزود: با توجه به اینکه هزینه نهایی صندلی اضافی هر پرواز بسیار پایین و نزدیک به صفر است خوشبختانه وجود چنین خدمت جدید اینترنتی کمک کرده است تا صندلی های هواپیماها خالی باقی نماند. قیمت های لحظه آخر که پایین تر از قیمت رسمی اعلام شده هستند هم باعث رضایت مسافر شده و هم پرواز را پر کرده و سودی نصیب شرکت های هواپیمایی می کند. اما به احتمال زیاد بخشی از سود نصیب افراد واسطه می شود که در حالت آزادسازی این اتفاق نخواهد افتاد.

خیرخواهان اظهار کرد: همچون بسیاری از امور که دولت ها همیشه چند سال و چند هزار کلیومتر از واقعیات جامعه و بازار عقب تر هستند اینجا هم قانونگذاران و سیاستگذاران سرانجام در برابر واقعیت بازار تسلیم شده و تصمیم به اصلاح یک قانون ناکارآمد گرفته اند و اجازه تعیین نرخ بلیت را به شرکت های هواپیمایی داده اند.

دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی گفت: در زمینه آزادسازی قیمت بلیت هواپیما صحبت هایی مبنی بر اینکه این آزادسازی برای چه کیفیت از پروازها مطرح است و مقرر شده است از روز ابلاغ، این طرح اجرایی شود. اما هنوز هیچ یک از شرکت ها نرخ های جدید را اجرایی نکرد ه اند.

در این باره نیز موسی غنی نژاد معتقد است: اقدام دولت در جهت واقعی سازی قیمت هواپیما را از این جهت می توان به فال نیک گرفت که دولت بدون توجه به عواقب منفی رسانه ای آن گامی جدی در راستای واقعی سازی قیمت در یکی از بازارها برداشته و به تثبیت قیمت ها در بیشتر مسیرهای هوایی کشور اقدام کرده است.

مقصود اسعدی سامانی می گوید: هدف و نتیجه آزادسازی قیمت بلیت هواپیما، ارتقای کیفیت است

در همین زمینه دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی افزود: باید در این زمان، شرکت های هواپیمایی بر اساس دستورالعمل جدید، نرخ های جدید را در سایت ها بگذارند.

مقصود اسعدی سامانی با بیان اینکه افزایش کیفیت پروازها منوط به اجرای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما است، اظهار کرد: در حال حاضر با گذشت چند روز از ابلاغ این مصوبه، هنوز هیچ تغییری در نرخ ها صورت نگرفته است.

به گفته سامانی، در شرایط تحریم نیز وضعیت شرکت های هواپیمایی به گونه ای بود که امکان رقابت وجود نداشت، چرا که هزینه و درآمد همخوانی نداشت، از این رو هدف و نتیجه آزادسازی قیمت بلیت هواپیما، ارتقای کیفیت است.

وی با بیان اینکه اگر در این میان شرکت هواپیمایی از دستوالعمل سرپیچی کرد باید با این شرکت برخورد می شود، افزود: مکانیزم دستورالعمل آزادسازی بلیت هواپیما با ضمانت اجرای دستورالعمل است، به همین دلیل آزادسازی تعریف شده طبق دستورالعمل خواهد بود.

دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی تصریح کرد: ایران در زمینه آزادسازی قیمت بلیت هواپیما از سایر کشورها عقب است، چرا که آزادسازی بلیت هواپیما از سال 1978 میلادی آغاز شده است، بر این اساس ایران عقب ماندگی تاریخی در این زمینه دارد.

سامانی اظهار کرد: حال اجرای این طرح هر چند دیر هم به نفع مسافران و شرکت های هواپیمایی خواهد بود، البته لازم به ذکر است که اجرای آزادسازی قیمت بلیت هواپیما در کشور از سال 1370 و برای پروازهای خارجی آغاز شده است، از این رو این طرح مصوب برای پروازهای داخلی اجرای می شود.

به گفته وی، این طرح می تواند به توسعه ناوگان هوایی و توسعه صنعت هواپیمایی بیانجامد. همچنین با اجرای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما قیمت بلیت در برخی مسیرها به تناسب زمان سفر و قیمت تمام شده برای ایرلاین مربوطه کاهش می یابد که این امر منجر می شود تا کسانی که تا کنون شرایط استفاده از سفرهای هوایی را نداشتند بتوانند از این روش حمل و نقل استفاده کنند.

سامانی افزایش توان اقتصادی ایرلاین ها، ایجاد رقابت و ارتقای کیفیت خدمات به مسافران را از جمله اهداف آزادسازی نرخ بلیت هواپیما عنوان کرد و گفت: اجرای دستورالعمل آزادسازی نرخ بلیت و شبکه پروازی داخلی، فقط برای پروازهای برنامه ای خواهند بود که از روز گذشته به تمامی شرکت های هواپیمایی ابلاغ شده است. وی گفت: با اجرای دستورالعمل آزادسازی نرخ بلیت هواپیما روند پرداخت بدهی های ایرلاین ها تسریع می شود.

در این میان، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی در این باره با تاکید بر اجرای بند ب ماده 161 قانون برنامه پنجم توسعه مبنی بر آزادسازی نرخ بلیت هواپیما گفته است: با اجرای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما تمام مشکلات امروز شرکت ها و آژانس ها در مدت 3 تا 6 ماه آینده رفع می شود.

محمدحسن کرمانی به پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی گفت که تمام ایرادات و مشکلات صنعت هوانوردی به دلیل تکلیفی بودن و عدم اجرای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما بوده است.

وی در دفاع از گران فروشی بلیت توسط برخی از آژانس های هواپیمایی گفت: برای دفاع باید اتهام نامه مشخصی باشد. شاید اگر تعدادی از آژانس ها نرخ ها را بالا می برند قطعا برای ایام و روزهای خاصی از سال است.

افزایش توان اقتصادی ایرلاین ها، ایجاد رقابت و ارتقای کیفیت خدمات به مسافران از جمله اهداف آزادسازی نرخ بلیت هواپیما هستند

در این باره نیز رئیس سازمان هواپیمایی کشوری گفته است که به طور قطع سازمان هواپیمایی کشوری در زمان اجرای آزادسازی، قیمت ها را پایش می کند و اجازه رقابت های ناسالم در صنعت حمل و نقل هوایی را نخواهیم داد.

علی عابدزاده در یک برنامه تلویزیونی تاکید کرده است: در راستای اجرای مصوبه مجلس شورای اسلامی سال گذشته بخشی از طرح آزادسازی نرخ بلیت هواپیما در قالب متنوع سازی نرخ بلیت اجرا و در نهایت طی چند روز اخیر قیمت بلیت هواپیما در 170 مسیر به طور کامل آزاد اعلام شد.

معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه تا پایان امسال آزادسازی نرخ بلیت هواپیما برای تمام مسیرهای باقی مانده پروازی نیز آزاد می شود افزود: آزاد شدن نرخ بلیت هواپیما در این مقطع از سال دلیل خاصی نداشت و به رغم اینکه آزادسازی نرخ بلیت هواپیما به شرکت های هواپیمایی ابلاغ شده است اما هنوز این طرح را در ساختار مدیریتی درآمدی خود اجرا نکردند که احتمالا از هفته آینده اجرا شود.

کل مسیرهای پروازی کشور 257 مسیر است که در مرحله اول آزادسازی نرخ بلیت هواپیمای 170 مسیر پروازی آزاد شد

رئیس سازمان هواپیمایی کشوری با بیان اینکه در مرحله اول اجرای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما نرخ 170 مسیر آزاد شد اما نرخ 87 مسیر همچنان تابع نرخ گذاری سازمان هواپیمایی است، در پاسخ به این سوال که آیا ادامه تکلیفی بودن نرخ 87 مسیر منجر به کاهش تمایل ایرلاین ها برای پرواز در این مسیرها نمی شود؟ گفت: سازمان هواپیمایی نظارت کامل بر مسیرهای پروازی حمایتی که از مسیرهای کم تقاضا هستند دارد.

طبق قانون برنامه پنجم توسعه نرخ بلیت هواپیما باید تا پایان سال اول این برنامه (1390) متنوع سازی و از ابتدای سال سوم (1392) برنامه پنجم توسعه نیز به طور کامل آزاد می شد اما به دلیل نبود زیرساخت های لازم و نبود کشش بازار، اجرای آن به تعویق افتاد.

گرچه اردیبهشت ماه سال گذشته آزادسازی قیمت بلیت هواپیما مصوب شد، اما این طرح هرگز اجرایی نشد، تا جایی که هفته گذشته مصوبه این طرح برای 170 مسیر هوایی ابلاغ شد.

طبق اعلام سازمان هواپیمایی کشوری، کل مسیرهای پروازی کشور 257 مسیر است که در مرحله اول آزادسازی نرخ بلیت هواپیمای 170 مسیر پروازی آزاد شد که بر این اساس 26 مسیر پروازی به جزایر کیش و قشم، 37 مسیر منتهی به شهرهای نفتی، 35 مسیر انفرادی و 72 مسیر جدید که درحال حاضر پروازی توسط ایرلاین ها در این مسیرها برقرار نیست آزاد شدند. علاوه بر این نرخ بلیت 87 مسیر پروازی به دلیل کمبود مسافر و قرار گرفتن در مناطق کمتر برخوردار همچون گذشته مشمول قیمت گذاری می شوند و سقف نرخ گذاری به مدت یک سال برای این مقاصد پروازی تمدید شده است.

در این دستورالعمل آمده است که به منظور بهبود شرایط سفر، افزایش رضایتمندی مسافران و ارتقای فضای کسب و کار در حوزه سفرهای هوایی داخل کشور جمهوری اسلامی ایران، آزادسازی نرخ بلیت و شبکه پروازهای داخلی اعم از پروازهای برنامه ای و دربستی بر اساس شرایط مندرج در این دستورالعمل اجرا می شود.

اما بالاخره از اواخر خردادماه سال گذشته نرخ بلیت هواپیما در فاز نخست متنوع شد به این معنا که ایرلاین ها تنها مجاز به افزایش نرخ های بلیت تا سقف 30 درصد بیش از نرخ های مصوب سازمان هواپیمایی مشروط بر رعایت الزاماتی از جمله افزایش خدمات بودند تا در نهایت با تصویب شورایعالی هواپیمایی و تایید وزیر راه و شهرسازی در نهایت با استناد به بند «ب» ماده 161 قانون برنامه پنجم توسعه اجرای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما در سال پایانی برنامه کلید خورد.

با این حال به نظر می رسد دولت به سمت آزادسازی قیمت ها رفته است و آزادسازی بلیت هواپیما، از جمله اولین قدم ها در مسیر اقتصاد آزاد باشد، از طرفی دیگر باید توجه کرد که چند درصد مردم در کشور از حمل و نقل هوایی بهره می برند و این تغییرات بر سبد هزینه های کدام قشر تاثیر گذار است.

برخی صاحب نظران اقتصادی بر این باروند که هرچه زودتر باید قیمت بلیت هواپیما آزاد می شد، به همین دلیل اجرای آن در حال حاضر جای هیج تعجبی ندارد،  از این رو این همه جنجال نیاز ندارد. در مقابل نیز برخی دیگر معتقدند که هواپیمایی  ایران حتی با آزادسازی قیمت بلیت هواپیما و افزایش کیفیتش بازهم از هم رده های خود در دنیا عقب است.

در این شرایط برخی می گویند تنها 4 درصد مسافران در کشوراز حمل و نقل هوایی استفاده می کنند، پس این همه جنجال و تبلیغ بر سر چیست؛ آیا این جنجال ها تنها برای قشر خاصی است که از حمل و نقل هوایی بهره می برند؟ یا دلیلی غیر از آن است.

در این زمان برخی دیگر سیگنال مثبت تری از آزادسازی قیمت بلیت هواپیما دریافت کرده اند و بر این باورند که با اجرای این طرح، گام بزرگی در جهت حرکت به سمت اقتصاد آزاد برداشته می شود، چرا که تا پیش از این بازار رقابتی در بخش هوایی وجود نداشته است، اما ممکن است از این پس با اجرای طرح متنوع و آزادسازی قیمت بلیت هواپیما، دولت دخالت کمتری در نرخ گذاری داشته باشد.

1