اجلاس پاریس درباره تغییرات آب و هوایی کره زمین رسما آغاز شده و قرار است تا بیستم آذرماه ادامه یابد.
در این اجلاس نمایندگان بلندمرتبه و مسئولان از بیش از 180 کشور جهان شرکت دارند. این اجلاس بیست و یکمین اجلاس درباره تغییرات آب و هوایی کره زمین است که با هدف دستیابی به توافقی جامع برای کاهش روند گرمایش دمای زمین از سوی اعضای سازمان ملل متحد تشکیل می شود. اصلی ترین رکن توافقی که امید می رود به امضای کشورهای شرکت کننده برسد «تعهد کشورهای جهان به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای» است که عامل اصلی افزایش دمای کره زمین شناخته می شود.
پیشتر در سال 1997 پروتکل کیوتو به امضای جمعی از کشورهای جهان رسیده بود که تلاشی در زمینه مبارزه با تغییرات نامطلوب آب و هوایی از طریق کاهش تدریجی انتشار گازهای گلخانه ای و بویژه کاهش مصرف سوخت های فسیلی محسوب می شد. اما پروتکل مذکور تنها به کشورهای توسعه یافته و هدفگذاری آنان برای کاهش تولید گازهای گلخانه ای محدود شد و نتوانست به موضوعات مورد علاقه کشورهای در حال توسعه پاسخ دهد.
علاوه بر این، امریکا نیز هرگز پروتکل مذکور را نپذیرفت. توافق پاریس، در صورت حصول نتیجه، قرار است همه طرف ها (اعم از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه) را متعهد به اجرای مفاد مورد توافق کند. البته از همان ابتدای اجلاس اختلاف هایی میان کشورهای شمال و جنوب درباره سهم هر گروه در کاستن از گازهای آلاینده پدیدار شده است.
دو سال پیش در ورشو از کشورهای جهان درخواست شد تا سهم خود از کاهش گازهای گلخانه ای را در چارچوب «اهداف خوداظهاری کشورها» اعلام کنند. تاکنون بیش از 160 کشور اهداف خود را در این زمینه به طور رسمی ابراز کرده اند. کشورهای توسعه یافته تعهد داده اند که در مقیاس کل اقتصاد خود دست به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای بزنند.
دولت اوباما متعهد شده است که تا سال 2025 انتشار گازهای گلخانه ای خود را نسبت به سال 2005 بین 26 تا 28 درصد کاهش دهد. انتظار می رود ایران نیز برنامه ها و اهداف خود را در این زمینه رسما به مرجع مربوطه در سازمان ملل اعلام کند.
پیش از آنکه اجلاس پاریس آغاز شود، طی دو روز اخیر شاهد تظاهرات گسترده در بسیاری از شهرهای جهان درباره ضرورت جلوگیری از گرمایش زمین بودیم.
در اجلاس پاریس هنوز بازیگران غیردولتی نقش محوری ندارند، اما در عرصه جهانی تنها از طریق یک جنبش ریشه دار در جامعه مدنی می توان نسبت به اقدامات جدی و اساسی برای بازداشتن روند کنونی تغییرات آب و هوایی امیدوار بود.
در بهترین حالت، اگر توافقی میان دولت ها در پاریس صورت گیرد، تنها 0/9 درجه سانتی گراد در قیاس با ادامه روند کنونی اثرگذاری خواهد داشت و هدف اجلاس در زمینه توقف افزایش دما در حد 2 درجه سانتی گراد هرگز تحقق نخواهد یافت. لذا، بیشتر حامیان محیط زیست بر این باورند تا زمانی که حرکتی گسترده از سوی مردم در کشورهای گوناگون جهان صورت نگیرد، دولت ها قادر نخواهند بود گام های ضروری را برای کاهش روند خطرناکی که هم اکنون شکل گرفته است بردارند.
ما در کشور خود و در سال های اخیر شاهد پیامدهای فاجعه آمیز تغییرات آب و هوایی بوده ایم. حدود 14 سال است که کشور در شرایط خشکسالی به سر می برد. منحنی بارندگی و به تبع آن میزان آب های جاری در کشور مدام رو به کاهش بوده است. افزایش دما تأثیر شدیدی بر افزایش تبخیر آب دریاچه های طبیعی و مصنوعی و همه آب های جاری کشور داشته است.
خشکسالی و تداوم یا حتی افزایش چرای بی رویه دام در مقیاس چندبرابری سبب فرسایش بسیار گسترده خاک در اغلب مراتع کشور شده است. تغییرات آب و هوایی در کنار مدیریت ضعیف منابع آبی کشور در دهه های گذشته وضعیت کشاورزی ایران را دچار بحران کرده و امنیت غذایی ما را به خطر انداخته است.
خشکسالی و کاهش نزولات جوی امکان زیست انواع گونه های گیاهی و جانوری را در زیستگاه هایشان به مخاطره انداخته و سرزمین ما به طرز نگران کننده ای با فاجعه انقراض های بزرگ روبه رو شده است.
ما به عنوان انسان های مسئول چه باید بکنیم؟
این پرسشی است که هر انسان امروزی بر روی کره زمین و از جمله هر شهروند ایرانی باید از خود بپرسد. هرگز نمی توان به انتظار نقش آفرینی بازیگران دولتی در سطح جهانی نشست. زمین خانه همه ماست و بشدت به کمک ما نیاز دارد. روند تخریبی که ما انسان ها در چند سده اخیر آغاز کرده ایم پایان نخواهد یافت مگر به همت خود ما شهروندان جهان. این شعار محیط زیستی که «جهانی بیندیشیم و محلی عمل کنیم» همچنان می تواند چراغ راهنمای ما باشد.
بدون اقدام مشترک ما ساکنان کره زمین امیدی به بازداشتن روند کاهش دمای زمین نمی توان داشت. همه ما می توانیم از همین امروز ردپای کربن خود را کاهش دهیم؛ از مصرف سوخت های فسیلی خود به هر طریقی بکاهیم؛ از توانایی های تخصصی خود برای توسعه انرژی های پاک و ترویج آن بهره گیریم؛ از مصرف موادی که ردپای کربن بیشتری برجا می گذارند تا جای ممکن خودداری کنیم؛ و مسئولان کشوری و نمایندگان خود را در برابر تعهدی که به حفظ شرایط زیستی در این سرزمین برای نسل کنونی و نسل های آینده دارند پاسخگو نماییم.
این مقاله توسط کاووس سیدامامی نوشته و در روزنامه ایران منتشر شده است.
