28 مارس 2024 - 11:53

نقش و جایگاه زنان در توسعه روستایی

29 نوامبر 2015 - 08:30 dsfr.ir/w23w2

نقش و جایگاه زنان در توسعه روستایی
لقمان رحیمی
زن عشایری کرمانج در حال کوچ به منطقه ییلاقی در فصل بهار

دو سوم از کل کار انجام شده در جهان توسط زنان انجام می شود که بیشتر این کار هم توسط زنان روستایی صورت می پذیرد.

"کنفرانس جهانی سازمان ملل متحد 1980"

به طور کلی توسعه روستایی اصولا به معنای تغییر شکل اساسی در همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و روابط انسانی در روستاها است که به تدریج شرایط زندگی مردم روستا را بهبود بخشیده و عامه مردم روستا از مواهب آن بهره مند می شوند.

توسعه روستایی دارای هدف های بنیادی به شرح زیر است:

1. افزایش بهره وری و رشد بازده
2. توزیع عادلانه منافع توسعه
3. فراهم سازی نیازهای اساسی انسانی برای کل جمعیت
4. ایجاد اشتغال مفید
5. مشارکت موثر در تصمیم گیری خصوصا توسط تهیدستان
6. افزایش اعتماد به نفس
7. حفظ محیط طبیعی و زیستی در این میان با منظور دستیابی به اهداف توسعه روستایی، مشارکت زنان روستایی در زمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی مقوله بسیار مهمی در راستای دست یابی به توسعه واقعی است.

در بیان اهمیت نقش زنان روستایی در تولید، همین بس که بدانیم یکی از دستاوردهای کنفرانس جهانی سازمان ملل متحد برای «دهه زن» که تحت عنوان «تساوی، توسعه و صلح» در سال 1980 در نیویورک برگزار شد، این بود که دو سوم از کل کار انجام شده در جهان توسط زنان انجام می شود که بیشتر این کار هم توسط زنان روستایی صورت می پذیرد این بخش از جمعیت روستایی از خدمات آموزشی و امکان کسب مهارت های فنی مناسب با فعالیت خود بی بهره یا کم بهره هستند. (حاتمی 1382:40)

اما واقعیت انکارناپذیر کشورمان این است که با توجه به سهم عمده زنان روستایی در کشاورزی متاسفانه در طرح های توسعه پایدار کشاورزی این قشر کمتر مورد توجه قرار گرفته و همچنان به عنوان شرکای نامرئی قلمداد می شوند. زنان روستایی به طور متوسط بیش از 40 درصد نیروی کار در فعالیت های کشاورزی را تامین می کنند ولی نقش و کار آنان در دیدگاه ها و مباحث جامعه شناختی روستایی پنهان مانده است، و یا در حالی که بخش قابل توجهی از نیروی کار بدون دستمزد را زنان روستایی تشکیل می دهند در ارائه اطلاعات و توضیحات درباره کارگران بی مزد در روستا اشاره ای به این نیروها نمی شود. (خسروی، 1372، به نقل از شادی طلب، 1381:211)

متوسط ساعات کار روزانه زنان روستایی در فصل های زراعی 14/37 ساعت است که از این مقدار 9/36 ساعت به فعالیت های تولیدی (زراعی و فرآوری و تبدیلی) و بقیه به فعالیت های بازتولیدی و صنایع دستی در خانه اختصاص دارد.

با وجود این نقش زنان در زراعت و دامداری بسیار کم بوده و تصمیمات کلیدی به وسیله مردان گرفته می شود به نظر می رسد فرهنگ مردسالاری سبب می شود زنان روستایی دارای هویت و پایگاه مستقلی نبوده و از امنیت اجتماعی برخوردار نباشد. اما از آن جایی که زنان روستایی به عنوان رکن اساسی واحدهای تولیدی همواره مطرح بوده اند و به طور متوسط 50 درصد نیروی کار را تامین می کنند.

بنابراین سرمایه گذاری برای ارتقا بهره وری نیمی از نیروی کار بخش کشاورزی علاوه بر موضوعیت آن به لحاظ توسعه انسانی، توجیه اقتصادی هم دارد و همچنین به منظور رسیدن به توسعه اقتصادی و افزایش تولیدات و بهره وری محصولات کشاورزی، سیاستگذاران بخش روستایی باید به نقش و جایگاه زنان در توسعه بخش کشاورزی توجهی ویژه داشته باشد. زیرا با تجهیز و توانمندسازی این منبع با ارزش انسانی امکان رسیدن به توسعه کشاورزی آسان تر می شود و باعث اثرات مثبت برخانواده می شود.

لذا حمایت از زنان روستایی، آموزش آنان، اشتغالزایی و کارآفرینی در بخش صنایع دستی و توانمندسازی آنان به عنوان قشر تاثیرگذار در توسعه پایدار و انتقال دهنده ارزش ها ضرورتی است که باید در برنامه ریزی های توسعه کشوری و منطقه ای مد نظر قرار گیرد.

این مقاله به قلم دکتر پروانه رامین (رشته تحصیلی: مطالعات زنان گرایش حقوق زن در اسلام) نوشته و در سایت گیلان فردا منتشر شده است.

1