29 مارس 2024 - 15:15

موازنه گردشگری زیارتی ایران و عراق

24 نوامبر 2015 - 16:20 dsfr.ir/tg2vz

در مرز مهران مسافران ایرانی راهی عراق می شوند

در آستانه اربعین حسینی زائران بسیاری از مرزهای مهران و شلمچه به عراق سفر می کنند؛ این در حالی است که از آن سو نیز گفته می شود گردشگران عراقی بیشترین تعداد گردشگران ورودی به ایران را تشکیل می دهند و موضوع ساماندهی ورود آنها به ایران برای مدیریت و افزایش درآمد حاصل از بزرگ ترین بازار هدف گردشگری کشور مطرح شده و اهمیت دارد.

به گزارش «دنیای اقتصاد» با وجود اینکه بارها اعلام شده بیشترین آمار گردشگران ورودی به ایران مربوط به عراقی ها است و قریب به 2 میلیون نفر از 5 میلیون گردشگری که به ایران می آیند از این کشور هستند، اما به نظر می رسد میزان خروج ایرانی ها در مناسبت های محرم و دیگر ایام سال به کشور عراق با این تعداد برابری می کند. بنابراین دور از ذهن نیست که با در نظر گرفتن خروج ایرانی ها در تاسوعا، عاشورا و اربعین حسینی، تعداد زائران ایرانی بیش از زائران عراقی ورودی به ایران باشد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، مدیرکل عتبات سازمان حج اعلام کرده که تا روز 27 آبان ماه بیش از یک میلیون نفر در سامانه سماح برای سفر به کربلا در ایام اربعین ثبت نام کردند. محسن نظافتی درباره آخرین آمار تعداد ثبت نام شدگان در سامانه سماح گفته بود: «تاکنون یک میلیون و 55 هزار و 357 نفر در سامانه سماح ثبت نام کرده اند.»

اهمیت تراز هزینه کرد

به گفته کارشناسان اقتصادی، در ورود و خروج گردشگر تنها تعداد آنها اهمیت ندارد و تراز هزینه کردها نیز مطرح می شود که با توجه به اینکه آژانس های خدمات مسافرتی ایران تا مرزهای خروجی و بعضا در خاک عراق نیز به این گردشگران خدمات ارائه می دهند، می توان نتیجه گرفت که درآمدهای حاصل از گردشگران ایرانی در عراق تا حد قابل توجهی به چرخه اقتصادی ایران باز می گردد؛ گرچه بسیاری از خدمات نیز در مرزهای همان کشور تهیه و ارائه می شود.

از سوی دیگر به دلیل شرایط خاص عراق و درگیر بودن آن کشور در جنگ، ایران برای تامین امنیت زائران خود در عراق نیز هزینه های هنگفتی صرف می کند که نباید آن را در تراز هزینه کرد گردشگری ایران و عراق از نظر دور داشت. این مساله از آن جهت اهمیت دارد که احتساب تمام این شرایط و هزینه های تقریبی از نظر کارشناسان اقتصادی یک جا به جایی و توازن در تبادل گردشگر ایرانی و عراقی به وجود می آورد و باید آن را حفظ کرد.

اهمیت مرز مهران در تبادل زائران ایران و عراق

در چنین شرایطی مرز مهران در استان ایلام که ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد و سالانه ۵۰۰ هزار گردشگر از طریق این مرز وارد کشور می شوند، نقش عمده ای در ورود و خروج و ساماندهی زائران ایرانی و عراقی دارد؛ به گونه ای که در آستانه فرا رسیدن اربعین حسینی، معاون سیاسی امنیتی استاندار ایلام این استان را دروازه ورود گردشگران عراقی به کشور دانسته است.

بر اساس گزارش روابط عمومی میراث فرهنگی ایلام حسین کلانتری افزود: «در زمینه ورود گردشگران به استان از طریق مرز مهران با نقطه مطلوب فاصله داریم، اما رایزنی های متعددی با مقامات استان های هم مرز و نزدیک ایلام در کشور عراق به منظور توسعه مبادلات گردشگری انجام شده است.» به گفته او، در اجرای یک برنامه ماندگار و آینده نگر، ساماندهی گردشگران عراقی که به ایران می آیند باید در مبدا و در داخل کشور عراق انجام شود؛ چرا که با ساماندهی گردشگران در خاک عراق امکان تامین امنیت و کنترل گردشگران نیز فراهم می شود. یکی دیگر از مرزهایی که زائران و گردشگران ایرانی و عراقی بسیاری از آن تردد می کنند، مرز شلمچه است که به گفته معاون هماهنگ کننده پلیس راهور ناجا، نسبت به سال گذشته 32 درصد افزایش تردد زائران در این مرزثبت شده است.

سردار محسن مهرایی در این باره گفته است که زائران بدون هیچ گونه مشکل و توقفی در محورها با برنامه ریزی به پایانه ها مراجعه کرده و وارد خاک عراق می شوند و در خصوص تمهیدات لازم برای بازگشت زائران، نیز بیشترین برنامه ریزی برای بازگشت زائران است؛ چراکه رفت، در یک دوره زمانی دو هفته ای انجام شده و زائران به مرور وارد خاک کشور عراق می شوند اما بازگشت آنها در مدت حداکثر 3 روز به وقوع خواهد پیوست. به همین دلیل تدابیر بیشتری برای بازگشت آنها اندیشیده شده است.

موانع سفر گروهی عراقی ها به ایران

استاندار ایلام نیز درباره ورود عراقی ها به ایران اعم از زیارتی، سیاحتی و سلامت، گفته است که باید به صورت گروهی و در قالب تورهای مسافرتی صورت گیرد؛ چراکه روال معمول در تردد مسافران به کشورهای مختلف نیز همین است و باید برنامه ریزی های لازم برای ورود گروهی گردشگران عراقی به کشور انجام شود. به گزارش «ایرنا» محمدرضا مروارید در این باره گفت: «نشست های مختلفی در تهران به منظور ساماندهی ورود گردشگران عراقی به کشور برگزار شده و باید در این زمینه اقدام عملیاتی و جدی انجام شود، اما نسبت خویشاوندی مردم ایلام و عراق سفر گروهی عراقی ها را دشوار کرده است.»

بر اساس این گزارش، استاندار ایلام خاطرنشان کرده: «حجم بالای تردد زمینی گردشگران عراقی و داشتن نسبت خویشاوندی با مردم استان ایلام، شرایط را تا حدودی متفاوت کرده است اما در صورت ارائه خدمات مناسب از سوی شرکت های خدماتی، آنها برای سفر گروهی و در قالب تور تشویق خواهند شد. با این وجود تا زمان استقرار دفاتر خدمات مسافرتی در مرز و ساماندهی گردشگران عراقی باید در زمینه ارائه برخی خدمات از جمله حمل و نقل برنامه ریزی لازم انجام شود.» وی ادامه داد: «در بحث خدمات رسانی به زائران کارهای زیادی انجام و تغییرات عمده ای اعمال شده اما بازهم نیاز است در این زمینه اقدامات جدی تری انجام گیرد.» مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایلام نیز درباره خدماتی که در مرز مهران ارائه می شود، گفت: «روزانه 2 هزار نفر از طریق مرز بین المللی مهران به عنوان یکی از پرترددترین مرزهای کشور تردد می کنند.»

عبدالمالک شنبه زاده افزود: «در یکی، دو سال گذشته اقدامات بسیار مناسبی در زمینه توسعه زیرساخت ها در مرز مهران انجام شده اما مسایل و مشکلاتی نیز در زمینه خدمات رسانی به زائران و گردشگران عراقی وجود دارد. ارائه نشدن خدمات مناسب، وجود سیستم دلالی، رفتار زننده با گردشگران، تجمع فراوان در پایانه و عدم امکان نظارت بر محل اسکان گردشگران و تعیین استانداردهای خدمات، ضرورت ساماندهی گردشگران عراقی را دوچندان کرده است.»

گامی برای ساماندهی گردشگران عراقی

از حدود 2 ماه پیش تعریف بسته های متنوع سفر در کنار تقویت ارتباط دوسویه با دفاتر طرف عراقی به منظور ورود به فاز اجرایی ساماندهی گردشگران و زائران عراقی در دستور کار دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری پیشگام در استان های مرزی کشور قرار گرفت و برنامه ریزی عملیاتی و نیز ورود به فاز اجرایی به بخش خصوصی سپرده شد تا با تعریف دفاتر خدمات مسافرتی پیشگام دستیابی به هدف مربوطه محقق شود.

بر مبنای برنامه ریزی صورت گرفته، دفاتر خدمات مسافرتی فعال در حوزه گردشگری عراق در سه بخش مبدا، طول مسیر و مقصد به عنوان دفاتر پیشگام انتخاب شدند که با هدف ورود به فاز اجرایی ترغیب سفر گروهی گردشگران عراقی، تعریف مقاصد و بسته های سفر متنوع با در نظر گرفتن شرایط فرهنگی آنان، بهره مندی استان های مرزی از میزبانی، استفاده از ظرفیت های گردشگری نزدیک مرزها و ایجاد به هم پیوستگی دفاتر در قالب شبکه های پشتیبان در دستور کار دفاتر خدمات مسافرتی پیشگام قرار گرفت. با این همه، مرحله اجرایی پروژه ساماندهی گردشگران عراقی تاکنون به نتیجه نرسیده و در حالی روند اجرایی شدن این طرح به کندی پیش می رود که ورود بیش از یک میلیون و 600 هزار گردشگر عراقی از مرزهای زمینی و هوایی به کشور فرصت خوبی به شمار می آید و درآمد قابل توجهی را به ویژه برای استان های مرزی در پی خواهد داشت.

حالا با در نظر گرفتن اینکه عراق به عنوان بزرگ ترین بازار گردشگری ایران معرفی می شود و تعداد قابل توجهی از شهروندان این کشور هم به منظور گردشگری زیارت و هم به منظور گردشگری سلامت وارد ایران می شوند، حفظ این بازار و افزودن به تعداد گردشگران ورودی از این مبدا، در شرایطی می تواند بیشتر به افزایش درآمدهای گردشگری کشور از این بازار بینجامد و از منفی شدن تراز گردشگری کشورمان با عراق جلوگیری کند. بی شک نمی توان مانع گردشگرانی شد که می خواهند برای زیارت به عراق سفر کنند اما می توان با بازاریابی و بازارسازی از منفی شدن توازن در تعداد گردشگران تبادل شده بین دو کشور و همچنین منفی شدن تراز هزینه کرد آنان جلوگیری کرد.

1