بیشتر موزه ها در معرض آسیب های جدی هستند

بیشتر موزه ها در معرض آسیب های جدی هستند و به همین دلیل حفاظت مهم ترین بخش در یک موزه است و در صورت نبود آن پژوهش و مرمت جایگاهی ندارند.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، محمدرضا کارگر مدیرکل اداره موزه ها این مطلب را در پنل "موزه سبز" نشست گامی به سوی موزه های سبز کشور که "امروز چهارشنبه" در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد مطرح کرد.

وی خاطرنشان کرد: امروزه تحولات اجتماعی در جوامع به سویی رفته که مردم به سادگی موضوعی را نمی پذیرند و با خواندن یک مطلب یا دیدن و شنیدن آن باور خود را دستخوش تغییر نمی کنند از این رو برای تغییر رویکرد آن ها به ادله های روشن و ملموس نیاز است.

کارگر با بیان اینکه موزه ها امروزه جایگاه مهمی در جوامع دارند تصریح کرد: جایگاهی که می تواند باور مردم را شکل دهد موزه ها هستند زیرا که موزه ها بر اساس آثار ملموس به جا مانده از اتفاقات گذشته وقایع را بازسازی کرده و باور جامعه را شکل می بخشند.

به گفته او، زمانی که یک موزه اهمیت پیدا می کند معماری آن نیز اهمیت می یابد تا آنجایی که تمام معماران افتخار می کنند که طراحی و ایجاد یک موزه را در کارنامه خود قرار دهند. بعد از مقوله معماری، حفاظت از درجه بالای اهمیت در موزه ها برخوردار است به نحوی که امروز خوشبختانه از شیوه های اولیه و پیش پا افتاده عبور کرده و به ایجاد بخش حفاظت در اداره کل موزه ها رسیده ایم.

وی با اشاره به اینکه بیشتر موزه ها اکنون در معرض آسیب های جدی هستند تصریح کرد که روش های حفاظتی باید بومی سازی شده و با شرایط کشور سنجیده و به کار گرفته شوند.

کامران احمدی رییس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، دیگر سخنران این نشست بود که هدف از برگزاری این جلسه را بهره گیری از نظرات و پیشنهادات نمایندگان موزه های حاضر اعلام کرد.

او با اشاره به اینکه هم اکنون موزه هایی را در تهران داریم که در شرایط مطلوب حفاظتی به سر می برند تصریح کرد که به دنبال برقراری شرایط مطلوب حفاظتی برای سایر موزه های کشور هستیم. اینکه قرار است بزودی پذیرای میلیون ها گردشگر از سراسر جهان باشیم که از موزه های ایران نیز بازدید خواهند کرد خبر خوبی است ولی آیا موزه های مادر شرایط مطلوب نگهداری آثار هستند؟

وی اشیاء موزه ای کشور را معرف تمدن چند هزار ساله ایران دانست و افزود: گردشگران علاوه بر بازدید از این آثار ارزشمند شرایط نگه داری آنها را نیز خواهند دید.

دیگر سخنران این نشست سید احمد محیط طباطبایی قائم مقام ایکوم بود که به بیان بخشی از فعالیت های کمیته موزه های ایران برای ایجاد موزه های سبز پرداخت. او تصریح کرد که کمیته موزه های ایران (ایکوم) در تلاش است طرح "ارزیابی کیفیت هوا در محیط های موزه ای" را گسترش داده به نحوی که تمامی موزه های کشور این رویکرد را مورد توجه قرار دهند.

مشاور ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، با بیان اینکه منظور از موزه های سبز موزه های پایداری هستند که از شرایط هوایی مطلوب برخوردارند اظهار داشت: برقراری این شرایط ایدآل مورد توجه ایکوم، پژوهشگاه و پژوهشکده حفاظت و مرمت از آثار تاریخی-فرهنگی قرار گرفته است.

منیژه هادیان دهکری کارشناس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی و مسئول مرکز منطقه ای ایکروم در آسیای میانه و باختری دیگر سخنران این نشست بود که به بیان گوشه ای از طرح "ارزیابی کیفیت هوا در محیط های موزه ای" که با همکاری پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی و ایکوم در حال اجرا است پرداخت.

او تصریح کرد که در قالب این طرح تحقیقاتی در تلاش هستیم با ارزیابی وضعیت محیطی تعدادی از موزه های دولتی و نیمه دولتی در سطح کشور و یافتن نقاط قوت و ضعف آن ها، به راهکارهای حفاظتی بومی و متناسب با شرایط محیطی برای پیشگیری از آسیب های جدی به آثار موجود در آنها دست پیدا کنیم.

هادیان دهکردی افزود: علاوه بر دستیابی به راه کارهای حفاظت پیشگیرانه برای مجموعه های موزه ای کشور، از دیگر دستاوردهای پیش بینی شده این طرح تعامل و همکاری با شرکت های سازنده ویترین ها و کابینت های موزه ای به منظور بهبود کیفیت تولیدات این شرکت ها است که منطبق بر نیازها و ملاحظات حفاظت و نگهداری در موزه ها باشند.

به گفته او، حفاظت پیشگیرانه شامل تمامی اقداماتی است که بر اساس اصول علمی و بدون مداخله در آثار تاریخی و هنری با اصلاح و کنترل شرایط محیطی سرعت روند زوال و فرسایش آن ها کاهش پیدا می کند.

این کارشناس با اشاره به اینکه حفاظت پیشگیرانه مداخلات حفاظتی و مرمتی آثار را کاهش می دهد افزود: این روش به عنوان مهم ترین و گسترده ترین تکنیک در حفاظت و نگه داری آثار و مجموعه های موزه ای شناخته شده است.

او مدت زمان اجرای این طرح را 3 سال اعلام کرد و گفت: این طرح در چهار فاز شامل کسب اطلاعات پایه و فراهم کردن ملزومات، پایش و سنجش های محیطی، نمونه برداری و مطالعات آزمایشگاهی و تهیه نقشه خطر و ارایه راهکارهای حفاظت پیشگیرانه است.

شبنم هنربخش از موزه مردم شناسی ونکوور کانادا در ادامه به بیان گوشه ای از فعالیت های این موزه به منظور ارتقای سیستم حفاظتی و برقراری ارتباط بیشتر با بازدید کنندگان پرداخت. او با اشاره به تجربه ای که حین کار در این موزه کسب کرده است تصریح کرد که در ابتدای تشکیل این موزه اشیاء در انبارهای قابل نمایش نگه داری می شدند ولی بعد از گذشت 30 سال مسئولان موزه با تدوین پروژه ای به مستندنگاری و آرشیو اطلاعات در فایل های دیجیتالی پرداختند.

در پایان این نشست نمایندگانی از موزه های فرش، سکه، ملی، ارتباطات، علوم، زمین شناسی، رضا عباسی، نیاوران و ... به بیان پیشنهاداتی در خصوص ایجاد موزه های سبز پرداختند.