پژوهش های کاربردی طرح های تفصیلی پایگاه جهانی تخت جمشید ارائه شد

دست آورد پژوهش های کاربردی طرح های تفصیلی پایگاه جهانی تخت جمشید ارائه شد تا پس از تأیید شورای فنی میراث فرهنگی، در سال جاری عملی شود.

به گزارش روابط عمومی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید؛ مسعود رضایی منفرد مدیر پایگاه تخت جمشید در این باره با تاکید بر اینکه حوزه پژوهش، حوزه پر چالشی است گفت: نمی توان در حوزه میراث فرهنگی فرآیند پژوهش را فرآیندی فرعی تصور کرد بلکه دیدگاه پژوهش محور می تواند به عنوان بازویی توانمند، این حوزه را تقویت و پشتیبانی کند.

رضایی منفرد با تأکید بر انجام اقدامات حفاظتی، مرمتی و باستان شناسی و حفظ و نگهداری سایت های تاریخی همچون تخت جمشید بر اساس دانش های میان رشته ای و پژوهش محور، اضافه کرد، پایگاه میراث جهانی تخت جمشید از بدو شکل گیری سعی داشته است، فرآیند حفظ و نگهداری از بنای تاریخی تخت جمشید و حرائم آن را به گونه ای جلو ببرد که ضمن ایجاد یک فضای پژوهشی سازنده، به موازات رشد تولیدات علمی، اقدامات پیشنهادی و عملی برای ارتقاء سطح حفاظت، مرمت، نگهداری آن را، متناسب با رویه های رایج در عرصه های بین المللی انجام داده که کمتر، نیاز به بازنگری داشته باشد.

رضایی منفرد در زمینه بسترسازی طرح های پژوهشی گفت: از میان طرح های پیشنهادی در سال 94 به پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، و همچنین نیازسنجی این پایگاه در خصوص پژوهش هایی که در اولویت اجرا قرار داشتند، پس از مصاحبه های مختلف در شورای فنی، هشت طرح شاخص به تصویب رسید که حوزه های مختلف را شامل می شود.

این طرح های پژوهشی که با عناوین طرح حفاظت و نگهداری از مجموعه بناهای برزن جنوبی، ایجاد بانک اطلاعاتی اشیاء مکشوفه دشت مرودشت، طراحی موزه فضای باز در سایت صفه تخت جمشید، برداشت سه بعدی و مستندنگاری کاخ تچر با استفاده از تکنولوژی لیزر اسکن سه بعدی، تهیه نقشه ژئورفرنس نشانه های حرائم تخت جمشید، تهیه پایگاه داده های مکانی (GIS)، الزامات طرح حفاظت پیش گیرانه موزه تخت جمشید و طرح، بررسی گلسنگ ها  با توجه به شرح وظایف و نیاز کاری، به پژوهشگران واگذار شده بود، با فرا رسیدن موعد ارائه  نتایج و دست آوردهای طرح های مذکور، در شورای فنی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، بررسی شد.

در طرح حفاظت و نگهداری از مجموعه بناهای برزن جنوبی با اشاره به موقعیت این مکان آمده است: بخش جنوبی تختگاه ارگ پارسه (تخت جمشید)، حدفاصل تختگاه و آرامگاه منسوب به داریوش سوم، در محدوده ای به وسعت 60 هزار هزار مترمربع بناهایی واقع شده است. این بناها متشکل از هشت مجموعه ساختمانی بزرگ (A,B,C,D,E,F,G,H) است که در این قسمت صفه سازی شده و از طریق معابری به یکدیگر راه دارند. این مجموعه عظیم ساختمانی را برای نخستین بار در سال های 1352-1347 علی اکبر مختار تجویدی کاوش کرده است.

این تحقیق ضمن معرفی برزن جنوبی، بناها و سازه های موجود در آن، به طور خاص به بررسی ویژگی های معماری و خصوصیات بناهای واقع در برزن جنوبی، عوامل تهدید کننده و فرسایشی، پرداخته و به برخی از سوالات موجود درباره این بخش از ارگ پارسه پاسخ داده می شود. از اهداف این طرح می توان به ارائه طرح مرمتی حفاظت و نگهداری در برزن جنوبی، بررسی علل تخریب در برزن جنوبی و مقایسه با نمونه های مشابه اشاره کرد. پژوهش حاضر به صورت مطالعات کتابخانه ای و عملیات میدانی است.

طرح پژوهشی ایجاد بانک اطلاعاتی اشیاء مکشوفه دشت مرودشت تا کنون بیش از 600 شیء بدون شناسنامه را شناسایی کرده که قابلیت ثیت شدن دارند. اطلاعات شناسنامه ای اشیاء ضمن ثبت در نرم افزار، در قسمتی از اثر نیز ثبت و به وسیله مواد مرمتی اطلاعات ثبت شده تثبیت می شود. این طرح پژوهشی به صورت مطالعات کتابخانه ای و عملیات میدانی انجام شده و آموزش نیروی یگان حفاظت مجموعه تخت جمشید به منظور تعیین GPS مکان کشف شئ و یا اثر در کشفیاتی که متعاقبا انجام می گیرد، نیز از برنامه های گنجانده شده ی این طرح پژوهشی است. همچنین این طرح پژوهشی، می تواند باستان شناسان پایگاه میراث جهانی تخت جمشید را در شناسایی محوطه هایی که در آن شئی کشف گردیده اما مکان آن ثبت و یا شناسایی نشده است، یاری رساند.

هر چند کل فضای محوطه تخت جمشید، خود به نوعی موزه قلمداد می شود اما هدف این پژوهش، رسیدن به طرحی جامع بوده، تا پس از یک مکان یابی مناسب در جایی از صفه که منظر اثر را، حفظ نماید، نمایش ابزار مرمتی، اشیاء مکشوفه، سایت کاوش روباز، باستان شناسی کودکان و مواردی از این دست، با حداقل دخل و تصرف در حریم منظری و مکانی سایت و حداکثر کاربری، رویدادی فرهنگی ایجاد کند.

طرح  برداشت سه بعدی و مستندنگاری کاخ تچر با استفاده از تکنولوژی لیزر اسکن سه بعدی نقشه های گرفته شده از پلان و نما و برش های طولی و عرضی است که از بنای کاخ تچر گرفته شده و عکس هایی که می تواند برای حفاظت و مرمت به مرمتگران کمک کند. نکته قابل توضیح اینکه برای هر اثری که بخواهد حفاظت شود، به نقشه نیاز است، تا آسیب شناسی آن انجام شود. اسکن لیزری ابتدایی ترین کاری است که برای هر بنا و مطالعاتش نیاز است. مطالعات باستان شناسی و مرمتی این نقشه ها کمک می کند تا طرح های مرمتی و حفاظتی قابل پیاده شدن باشد.

با اجرای طرح تهیه نقشه ژئورفرنس از نشانه های حرائم تخت جمشید، نقش رستم و شهر استخر، امکان کارشناسی و ردیابی موقعیت این نشانه ها بصورت آفلاین و برای اولین بار در ایران برای کارشناسان میراث فرهنگی فراهم گردید. با اجرای این طرح، بحث تبیین حریم و محدوده های آن تکمیل و علاوه بر کارشناسان، امکان نظارت پیوسته از موقعیت تک تک نشانه ها هم در دفتر کار و هم در محل (فیلد) توسط یگان حفاظت امکان پذیر خواهد بود.

تهیه پایگاه داده های مکانی (GIS) حریم درجه 1 تخت جمشید نیز طرحی است که مطالعات کتابخانه ای آن خاتمه یافته و با شروع مطالعات میدانی و سپس اجرای این طرح پایگاه میراث جهانی تخت جمشید به یک سامانه اطلاعات مکانی، یا (GIS) مجهز خواهد شد که تصمیم گیری های پایه گذاری شده بر اساس داده های مکانی را پشتیبانی می کند و عملکرد اساسی آن بدست آوردن اطلاعاتی است که از ترکیب لایه های متفاوت داده ها با روش های مختلف و با دیدگاه های گوناگون بدست می آیند.

طرح حفاظت پیشگیرانه موزه تخت جمشید هم به اجرای راهبردها و انجام تمهیدات حفاظتی پیشگیرانه در موزه تخت جمشید و به ویژه گنجینه موزه، با هدف پایداری و افزایش عمر اشیاء تاریخی می پردازد و با توجه به پایش های متعدد و استفاده از تجهیزاتی مانند ترموگرافی، رطوبت سنج، دستگاه سنجش حرارت و شناسایی عوامل خطرساز در موزه، طرح مقدماتی مدیریت بحران و حفاظت پیشگیرانه موزه تبیین که در صورت توجه به آن، گام مهمی در جهت حفاظت شایسته تر از اشیاء موزه ای در گنجینه تخت جمشید برداشته خواهد شد.

در طرح «بررسی گل سنگ ها» که امروزه از مهم ترین عوامل تخریب آثار باستانی به شمار می آیند و از طریق وارد کردن آسیب های فیزیکی و شیمیایی موجب تخریب اثر می شوند، سعی شده است ضمن شناسایی انواع گل سنگ ها، آلاینده ها و تأثیرات آن بر گل سنگ ها، چگونگی مقابله با گلسنگ ها به روش های نوین مانند نانو فناوری پرداخته و محاسن و معایب آن مورد بررسی قرار گیرد.

پس از بحث و بررسی و بیان دیدگاه ها و پرسش و پاسخ و تأیید، و ارائه ای چهار ساعته مقرر شد، ضمن تکمیل و اصلاح اطلاعات، پژوهشگران اقدامات انجام شده درخصوص طرح های پژوهشی را جهت در قالب گزارش کار مکتوب، به پایگاه میراث جهانی تخت جمشید نیز ارائه کند.