28 مارس 2024 - 06:06

ظرفیت برد، حلقه مفقوده محیط زیست و اکوتوریسم

18 اکتبر 2015 - 11:00 dsfr.ir/xj96t

ظرفیت برد، حلقه مفقوده محیط زیست و اکوتوریسم
میثم رودکی
تعداد جمعیت بازدیدکننده از منطقه گردشگری جنگل ابر در یک زمان معین که باعث ایجاد تغییر و آشفتگی در محیط زیست فیزیکی می شود

شکل گیری مفهوم توسعه پایدار اقتصادی و زیست محیطی در دهه 90، موجب اهمیت یافتن مفهوم ظرفیت برد از نیمه دوم این دهه در برنامه توسعه توریسم شد.

سازمان جهانی جهانگردی این مفهوم را «حداکثر تعداد جمعیت بازدیدکننده از یک منطقه گردشگری در یک زمان معین بدون ایجاد تغییر و آشفتگی در محیط زیست فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی بدون ایجاد کاهش غیرقابل قبول در کیفیت رضایتمندی بازدیدکنندگان» می داند.

به این ترتیب در نظر گرفتن انواع ظرفیت تحمل اعم از ظرفیت تحمل فیزیکی (تعداد و ظرفیت اقلام فیزیکی در یک اکوسیستم که فراتر از آن مسائل زیست محیطی را ایجاد می کند)، ظرفیت تحمل روانی، ظرفیت تحمل اجتماعی (سطح تحمل جامعه میزبان برای پذیرش گردشگران) و ظرفیت تحمل اقتصادی (توانایی جذب فعالیت های توسعه ای جدید) برای دستیابی به توسعه پایدار توریسم در مناطق ضروری دانسته و شیوه های اندازه گیری هر کدام نیز بر اساس یک فرمول بندی مشخص شدند.

با وجود این سابقه از ظرفیت برد مناطق و شیوه های اندازه گیری، این عامل در ایران همچنان حلقه مفقوده در رابطه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان حفاظت محیط زیست است. در حالی که سازمان میراث فرهنگی اعلام آمارهایی مبنی بر افزوده شدن طبیعت گردان را یک موفقیت برای خود ارزیابی می کند، سازمان محیط زیست از تخریب های ایجاد شده توسط گردشگران گله مند است.

بسیاری از فعالان محیط زیست که این روزها در صفحات اجتماعی از توسعه گردشگری در برخی مناطق شکایت دارند، استدلال خود را بر توسعه توریسم در تخریب مناطقی نظیر جنگل ابر متمرکز کرده اند. نارضایتی ها در این حوزه به جایی رسیده است که حتی با وجود مستند موفق قارایی در معرفی جاذبه های ایران، صدای برخی را بلند است که معرفی این مناطق تنها راه گردشگران را به مناطقی باز می کند که تا کنون به واسطه ناشناخته بودن از ویرانی ناشی از حضور آن ها، در امان مانده بودند.

در همین راستا تفاهم و همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای اعلام ظرفیت برد هر منطقه با آماده شدن نقشه تفصیلی بسیاری از مناطق چهارگانه از اولین فعالیت هایی است که باید با مشخص شدن زون های تفرج در این مناطق صورت گیرد. تعیین ساز و کاری برای اعلام این ظرفیت ها به آژانس ها و گردشگران در گام بعدی صورت می گیرد.

به این ترتیب  راه اندازی یک پایگاه اطلاع رسانی که در آن آژانس ها و اشخاص حقیقی بتوانند با توجه به ظرفیت اعلام شده برای حضور در منطقه ثبت نام به عمل آورده یا عملیات رزرو را انجام دهد بتواند فرآیند حضور در این مناطق را تسریع بخشد و از ورود بیش از حد گردشگران در این مناطق و به تبع آن تخریب زیستگاه ها جلوگیری به عمل آورد.

به نظر می رسد تا زمانی که گام های عملی از سوی کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست برای انجام یک رویکرد عملی جهت اجرایی کردن ظرفیت برد صورت نگرفته باشد هر گونه تلاشی برای افزایش سایت های گردشگری تنها در کوتاه مدت رونق معیشت محلی را به همراه داشته و در ادامه علاوه بر نارضایتی ساکنین هر منطقه به واسطه در نظر نگرفتن توان تحمل اجتماعی اثرات جبران ناپذایری را نیز بر طبیعت این مناطق خواهد گذاشت.

1