فعالان صنعت فرش بر این باورند که هیچ برنامه یا نقشه راهی به فعالان صنعت فرش - شامل تولیدکنندگان یا صادرکنندگان - تاکنون ابلاغ نشده است.
"روزنامه فرصت امروز"دولت همواره در سیاست گذاری های خود سهم قابل توجهی برای صنعت فرش در سبد صادرات غیر نفتی کشور در نظر می گیرد. اما با وجود تاکید بر توسعه صادرات غیر نفتی، دست اندرکاران این هنر-صنعت از بی برنامگی بخش دولتی برای حمایت از تولید فرش ایرانی گلایه دارند. فعالان صنعت فرش بر این باورند که هیچ برنامه یا نقشه راهی به فعالان صنعت فرش -شامل تولیدکنندگان یا صادرکنندگان- تاکنون ابلاغ نشده است.
در برنامه چهارم توسعه قرار بود فرش ایرانی 2 درصد از صادرات غیرنفتی کشور را شامل شود. برای دستیابی به این مهم، بدون شک تولیدکننده داخلی باید محصولی قابل رقابت به بازارهای جهانی عرضه کند تا کشورهایی نظیر هند و چین که نیروی کار ارزان در اختیار دارند، نتوانند محصولات خود را با برند فرش ارزشمند ایرانی به بازار عرضه کرده و فضای رقابت را بر ایران تنگ کنند. اما نبود برنامه ریزی مناسب در این بخش به همراه اعمال تحریم های سنگین علیه ایران، به تدریج فرش ایرانی را از خاطر مشتریان پر و پا قرص اروپایی حذف کرد.
سیدمرتضی عراقچی، نایب رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش ایرانی در گفت وگو با «فرصت امروز» می گوید: هیچ سند و نقشه راهی برای توسعه تولید و صادرات فرش ایرانی تدوین نشده و این مسئله ضربه های سنگینی به این صنعت وارد کرده است. وی از احیای دوباره صنعت فرش در کشور ناامید بوده و بیان می کند: تلاش برای احیای فرش ایرانی مثل چوب به تابوت مرده زدن است.
عراقچی تاکید می کند: برای احیای صنعت فرش، دولت باید سوبسیدهایی در نظر بگیرد تا بازار صادرات رونق یابد. اما در شرایطی که وزیر مستقیما اعلام می کند پولی برای تامین هزینه های جاری وزارتخانه، یعنی حقوق پرسنلی در اختیار ندارد، چگونه می توان انتظار داشت به فرش سوبسیدتعلق بگیرد. وی اضافه می کند: تا قبل از سال 90 به صادرات فرش مشوق صادراتی اعطا می شد اما این مشوق از سال 90 حذف شد. ضمن آنکه سال 89 از بین صادرکنندگان مدارک لازم برای تخصیص مجوز صادراتی جمع آوری شد اما تاکنون هیچ اقدامی در این رابطه انجام نشده است.
نایب رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش ایرانی ادامه می دهد: صادرکنندگان روی مشوق های صادراتی حساب باز می کردند. این مشوق ها قیمت تمام شده فرش را کاهش می داد و توان رقابت برای تولیدکننده داخلی ایجاد می کرد. اما در حال حاضر این جوایز حذف شده است. ضمن آنکه اعلام کرده اند به دلیل کمبود بودجه جوایز سال 89 نیز پرداخت نخواهد شد.
عراقچی بر این باور است که در بازار آشفته و بدون برنامه فرش ایرانی، تولیدکننده اصیل بیشترین آسیب را خواهد دید. به گفته عراقچی، توزیع یارانه در جامعه سبب شده که ساکنان 400 پارچه آبادی موجود در همدان شغل اصلی خود یعنی فرشبافی را رها کنند. فرشبافان اگر این حرفه را کنار گذاشته و سراغ مشاغل کاذب که کسب درآمد در آن راحت تر است بروند، حتی با رونق یافتن صنعت فرش هم به چرخه تولید باز نخواهند گشت.
4 بار تدوین سند، بدون هیچ ابلاغی
عبدالله بهرامی، مدیر عامل اتحادیه سراسری فرش دستباف ایران هم در گفت وگو با «فرصت امروز» از عدم ابلاغ سند راهبردی صنعت فرش سخن می گوید. وی اضافه می کند: تاکنون چهار بار برای صنعت فرش سند راهبردی نوشته شده اما هیچ ابلاغی به فعالان صنعت فرش انجام نشده است. حداقل یک سوم تولیدات کشور در بخش تعاون انجام می شود، بنابراین حداقل باید سند راهبردی صنعت به ما ابلاغ شود. البته تاکنون چنین اتفاقی رخ نداده است.
بهرامی نبود برنامه را یکی از مهم ترین مشکلات صنعت فرش دانسته و می گوید: دولت هیچ برنامه ای برای دوران پساتحریم ندارد. در حال حاضر با روند کاهش تولید مواجه هستیم. صادرات کاهش یافته و عرضه داخلی دچار رکود است. خروج بافنده ها از هنر- صنعت فرش، مشکلی است که آینده این صنعت را تحت تاثیر قرار خواهد داد. به گفته وی، فرش کشور به یک خواب حرفه ای رفته و باید برای خروج از این بحران برنامه جدی و منظمی تدوین شود.
مدیر عامل اتحادیه سراسری فرش دستباف ایران معتقد است که بهترین راه خروج از مشکلات فعلی تدوین سند راهبردی است زیرا اهداف، برنامه ها و چشم انداز آتی در این سند مشخص می شود. وی با ذکر این نکته که آینده روشنی برای صنعت فرش متصور نیست، بیان می کند: بدون داشتن سند راهبردی، تکلیف صنعت فرش در بودجه مشخص نیست. نمی دانیم کجای کار هستیم و کدام بانک عهده دار سرمایه گذاری در صنعت فرش است.
بهرامی اضافه می کند: حتی نمی دانیم آیا با بهره 25 درصدی وام های بانکی، می توانیم محصول رقابت پذیر تولید کنیم؟ در حال حاضر مزیت نسبی فرش کشور در حال از دست رفتن است. فرش نیاز به نوآوری و تحرک در ارزش دارد.
ابلاغ سند راهبردی، 2 ماه دیگر
نادر خادم الحسینی، مدیر آموزش مرکز ملی فرش ایران در پاسخ به اظهارات فعالان بخش خصوصی که سند فرش را بدون نقشه راهبردی می دانند، به «فرصت امروز» می گوید: از سال 83 مرکز ملی فرش به دنبال تدوین سند برای هنر-صنعت فرش بود. وی ادامه می دهد: براساس قراردادی که بین مرکز ملی فرش ایران و موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی منعقد شد، تحقیقی با عنوان نظام جامع مدیریت فرش ایرانی انجام شد. این تحقیق دارای پنج فاز مطالعاتی بود و پیشنهاداتی را به مرکز ملی فرش ایران ارائه می کرد.
خادم الحسینی با اشاره به اینکه تاکنون این سند چند بار بازنگری شده، از آخرین مراحل ویرایش آن خبر می دهد. به گفته وی، سند راهبردی نهایی شده صنعت فرش ایران، ظرف یک تا دو ماه آینده به فعالان صنعت فرش ابلاغ خواهد شد. مدیر آموزش مرکز ملی فرش ایران در پاسخ به این پرسش که آیا در این سند جزییاتی نظیر وضعیت بانک عامل سرمایه گذار در صنعت فرش مشخص شده یا خیر، عنوان می کند: در این سند خطوط کلی مشخص شده است. مثلا اینکه بخش خصوصی موظف است در چه حوزه ای سرمایه گذاری کند و دولت نیز باید زیرساخت های لازم را برای رسیدن به اهداف فراهم کند.
وی اضافه می کند: با تکمیل اسناد بالادستی، پروژه های مختلفی تعریف می شود. بخشی از این پروژه ها به بخش خصوصی واگذار می شود و اجرای قسمت های دیگر به عهده مرکز ملی فرش ایران است. دولت هم براساس این سند قادر خواهد بود پرداخت هایی را به بخش خصوصی داشته باشد.
