یازده اثر طبیعی در فهرست میراث طبیعی به ثبت رسید.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری 11 اثر طبیعی از استان های مختلف در فهرست میراث ملی ثبت شد.
تپه دهل زنان مروست یکی از این آثار است، این تپه در نواحی خشک و نیمه خشکی که مسیر حرکت ماسه توسط باد، با موانعی مانند تپه ها یا کوه ها برخورد می کند، در صورت تغذیه کافی، ممکن است تراکمی از ماسه در جهت باد یا در دامنه های پشت به باد تشکیل شود. در بعضی از مناطق مستعد ضخامت این رسوبات تا 100 متر نیز می رسد ولی معمولا بین چند متر تا چند ده متر متغیر است. از نظر نوع و جهت حرکت در رابطه با مواضع مشخص (کشیدگی کوه) این تپه ها 2 نوع هستند: تلماسه های صعودی یا بالا رو و تلماسه های نزولی یا ریزشی که اثر مذکور از نوع تلماسه های صعودی (بالارو) محسوب می شود. این اثر مربوط به هولوسن و دوره آخر کواترنر است.
یکی دیگر از این آثار آبشار سفیده ندوشن است، این آبشار در حدود 10 کیلومتری شرق شهر ندوشن، جاده ای خاکی منشعب از محور خضرآباد-ندوشن مشخص است. درست در نقطه توقف حرکت سواره، دره ای بسیار زیبا با شیبی تند در زیر پای مسافرین به چشم می خورد. نقطه ابتدای این دره که در طول یک مسیر نسبتا طولانی حدود 2/5 کیلومتر و با شیبی تند به سوی شمال امتداد می یابد، آبشاری است که حاصل جریان یافتن آب حاصل از بارندگی به ویژه برف زمستان، در درون خلل و فرج لایه های سنگی آهکی موجود در منطقه و راه یافتن آن به سمت بیرون است. این آبشار معروف به آبشار سفیده است. سفید بودن آب این آبشار بیش تر به دلیل وجود املاح آهکی موجود در آن است.
درخت بنه کهنسال کمکوئیه هم در فهرست میراث طبیعی ثبت شد، درختان کهنسال ایران نشانگر تاریخ، فرهنگ و هویت ملی-اسلامی ایران محسوب می شوند. این درختان علاوه بر مهم ترین ذخایر ژنتیک کشور و در امر مدیریت احیای منابع طبیعی تجدید شونده هستند. قطر درخت حدود 191 سانتی متر است.
تلماسه های صادق آباد یکی دیگر از این آثار است، در نواحی خشک و بیابانی برخی پدیده های ژئومورفولوژیکی با اشکال مختلف و بنا به شرایط محیط از جمله ارتفاع، عمل رسوب گذاری آب، فرسایش و رسوب گذاری بادی، تخریب شدید مکانیکی به ویژه در اثر نوسان شدید دما و پدیده های تبخیری دیده می شوند. این اشکال مختلف ناهمواری مربوط به دوره های مختلف زمین شناسی هستند.
چشمه های دره آب شور: شکل گیری چشمه های آهکی مورد مطالعه در نزدیکی روستای نیوک از دوران پلیوسن و مستور پلیوستوسن در دوران چهارم زمین شناسی است و در طول هزاران سال اشکال موجود در فرآیندی بسیار بطئی و آهسته شکل گرفته اند. در این فرآیند آب های سطحی از منافذ موجود به اعماق زمین رفته و به دلایل مختلف گرم و مجددا به طرف سطح حرکت و به منظور خروج از اعماق به جستجوی شکستگی های زمین پرداخته و هر جا شرایط مناسب بوده با عبور از داخل خلل و فرج و شکستگی های سنگ های آهکی املاح کلسیم در آب حل و هر چه آب بیشتر در داخل سنگ ها حرکت می کند بر غلظت کلسیم محلول در آن افزوده می شود.
درخت چنار کهنسال روستای باجگان: این درخت کهنسال در نزدیکی ارس کهنسال باجگان قرار دارد. این درخت تک پایه و ماده بوده و از نظر ظاهری از سلامت خوبی برخوردار است. درخت دارای 3 شاخه اصلی است. ارتفاع درخت 25 متر، ارتفاع ناحیه تشکیل تاج 2/18 متر، محیط یقه 7/5 متر است.
درخت چنار کهنسال چک چک، یکی از شاخص ترین اِلمان های موجود در این مجموعه قدمتی برابر با تاریخ این زیارتگاه دارد این چنار است. این درخت تک پایه بوده، تنه آن به نسبت سالم است که دو شاخه فرعی آن با ریزش کوه شکسته شده است. ارتفاع درخت حدود 23 متر و قطر یقه در مجموع 4 متر است.
درخت چنار کهنسال گرمه اولیا، این درخت تک پایه بوده و قطر یقه درخت 685 سانتی متر و در حال حاضر تاج درخت به طور کامل سالم بوده ولی تنه آن در اثر سن زیاد پوک و سوخته شده که منجر به خالی شدن آن گردیده است. توجه و اعتقادات خاصی به این آثار وجود دارد که در نگرش مردم این منطقه نیز این موضوع استثناء نمی باشد به طوری که وقتی زوج های جوان صاحب فرزند نمی شوند به آنجا رفته نذر و نیاز می کنند و دخیل بر شاخه های درخت می بندند.
مجموعه سروهای کهنسال قبرستان گور کهنه، شامل 3 سرو با میانگین سنی 270 الی 300 سال هستند که در محدوده قبرستان قرار دارند.
مجموعه چنارهای خورجان خرم بید، شامل 3 درخت چنار در کنار هم با قطر های 5، 1.84 و 2.2 متر بوده که از شادابی خوبی برخوردار هستند. در نزدیکی شرق کوه های خورجان قرار گرفته است.
درخت چنار کهنسال مظفرآباد خرم بید، با قطر 2.86 متر و سن تقریبی 380 سال از درختان کهنسال شاخص استان است.
