گردشگری انواع و اقسام دارد گردشگران نیز مختلف هستند از سن و سال گرفته تا علاقه مندی های آن ها. اما آنچه واضح است این است که کودکان نیز بخشی از دنیای گردشگری هستند. بخشی که کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
روی دیوار مدرسه پر از کاغذ دیواری بود، هر دو سمت راهرو، درست تا کنار دفتر مدیر. حاشیه های رنگی کاغذ دیواری ها به زحمت از میان آن همه عکس و نوشته پیدا بود. برای دیدن شان باید کمرت را خم می کردی. طبیعی هم بود، در ارتفاعی متناسب با قد دانش آموزان ابتدایی نصب شده بودند.
توی صورت فلاش خورده بچه ها پر از شادی و هیجان بود. با عینک های بزرگ روی صورت شان کنار میز و وسایل آزمایشگاه، مثل دانشمندان کوچک افتاده بودند. در نوشته هایشان که اتفاقا با دست خط خودشان هم بود، از سیر تا پیاز ماجرا را نوشته بودند. از اینکه در حیاط آزمایشگاه داروسازی دو سگ کوچک با مزه زندگی می کنند تا اینکه یک آقای دکتر مهربان برایشان گفته قرص سرماخوردگی چطور تهیه می شود یا مثلا اینکه در این لوله قرمز رنگ چه ریخته اند و خلاصه تمام سوال هایی که پرسیده بودند و جواب هایی که شنیده بودند.
معاون مدرسه برایم گفت "هر مدرسه به فراخور بودجه و امکاناتی که در اختیار دارد یکی دو بازدید علمی در طول سال برگزار می کند. برخی از معلم ها بعد از بازدید از دانش آموزان گزارش کتبی می خواهند. برخی دیگر نیز به گفتن "خوب حالا بگید ببینم چی یاد گرفتید؟" بسنده می کنند. ولی ما دوست نداشتیم همه چیز در همان یک روز برای بچه ها تمام شود. از آن ها خواستیم هرچه را که دیدند و می خواهند برای دوستان شان تعریف کنند، بنویسند. معلم ها کمک شان کردند. همه کلاس ها را به اردویی مشابه نمی بریم. برخی رفتند آزمایشگاه، بعضی ها هم به کارخانه بیسکوئیت سازی. برای خودمان هم جالب بود. خیلی چیزها را ما ندیده بودیم ولی آن ها آنقدر با دقت نگاهش کرده بودند که توانستند با جزئیات درباره اش بنویسند.
این روزنامه دیواری ها را برای سال های بعد بایگانی می کنیم. این طوری کلاس های پایین تر قبل از اینکه به بازدید علمی بروند می توانند درباره آن مکان اطلاعاتی به دست بیاورند. حتی می توانند از بین بازدید از کارخانه یا مثلا موزه با توجه به اطلاعاتی که دارند انتخاب کنند.
پیش تر، بزرگترها اغلب بر اساس شناخت شان از کودکان (که البته شاید خیلی هم شناخت درستی نبوده باشد) و بر پایه ترجیحات و امکانات خودشان برنامه سفر را طرح ریزی می کردند. اما با تغییراتی که در نظام خانواده ایجاد شده، جایگاه قدرت و تصمیم گیری نیز دچار تحولات اساسی شده است. این روزها نظر فرزندان اهمیت بسیاری دارد و اگر قرار باشد برای سفری خانوادگی برنامه ریزی کنیم حتما سلیقه و انتخاب بچه ها را در اولویت قرار می دهیم.
این موضوع از نظر برنامه ریزان و بازاریابان صنعت گردشگری نیز پنهان نمانده است. کشورهای مختلف می کوشند تا جاذبه ها و سرگرمی هایی را مختص کودکان طراحی نمایند و به نیازهای همه افراد خانواده پاسخ گویند. اگر در دنیای مجازی واژه کودک (kid) را در کنار گردشگری جستجو کنید حتما به وب سایت هایی بر می خورید که مستقیما گردشگران کوچک را مخاطب قرار داده اند.
نسل اول این وب سایت ها اغلب شامل مطالبی بودند درباره کودکان و احتیاجات و نیازهای آن ها در سفر. اما رفته رفته بزرگترها قلم شان را زمین گذاشتند و تصمیم گرفتند از کودکان بیاموزند، داستان سفر را از زبان آن ها بشنوند و از دریچه نگاه آن ها به مقصدهای گردشگری بنگرند. حال اغلب این سایت ها می کوشند تا اطلاعات سفر را از سفرنامه های کودکان و مشورت با والدین آن ها استخراج کنند و به جای آن که منبعی باشند درباره گردشگری کودک، برای کودکان بنویسند و به سوال های آن ها پاسخ دهند. وب سایت هایی مانند www.kids-world-travel-guide.com مصداق چنین منابعی هستند.
در واقع همان گونه که خود این سایت مدعی شده است، می کوشد تا پا جای پای کودکان بگذارد و دنیا را از نگاه آن ها ببینید. طراحی وب سایت هایی مختص کودکان در مرحله تصمیم گیری و انتخاب مقصد سفر بسیار موثر است. اگر به دنبال جذب بازارهای گردشگری خانوادگی هستیم نمی توانیم کودکان را نادیده بگیریم. اگر بتوانیم با فراهم آوردن امکانات لازم وعده راحتی و خوشحالی فرزندان را به پدر و مادرها بدهیم، حتما در گروه انتخاب های اول آن ها خواهیم بود.
برای تحقق این وعده مقصدها نه تنها باید فعالیت هایی مخصوص کودکان طراحی نمایند بلکه باید فضای موزه ها، محوطه های تاریخی و هر جای دیگری که شاید برای بچه ها قدری کسالت آور و تکراری باشند را جذاب و برای آن ها دوست داشتنی نمایند. برخی از کشورها مانند کشورهای اسکاندیناوی با شخصیت پردازی و ساختن داستان هایی از زبان عروسک ها به گردشگری کودک و نوجوان هویتی مستقل داده اند. بسیاری از موزه ها در دنیا بخش هایی مخصوص کودکان دارند. راهنماهای موزه در این قسمت برای ارتباط برقرار کردن با بچه ها و ارائه اطلاعات به آن ها آموزش دیده اند و تا حد ممکن اطلاعات در قالب بازی، سرگرمی، شعر و داستان به بچه ها عرضه می شود.
کودکان گردشگرانی هستند با نیازهای ویژه که نظرات شان از مرحله تصمیم گیری تا مرحله ارزیابی سفر اهمیت فراوان دارد. در حالی که دنیا هر چه بیشتر به سوی شناخت نیازهای کودکان و احترام به حقوق آن ها پیش می رود، گردشگری به عنوان صنعتی که مدعی رعایت عدالت و محترم شمردن حقوق همه افراد است، نباید از توجه به این گروه غافل بماند.
