نمایشگاه "پیکره ای برای صلح؛ مجسمه های پنه لوپه" گشایش می یابد

آئین گشایش نمایشگاه «پیکره ای برای صلح: مجسمه های پنه لوپه از تخت جمشید تا رم» روز دوشنبه ششم مهر ماه 1394 با حضور مقامات عالی رتبه سیاسی و فرهنگی ایران، واتیکان و ایتالیا در محل موزه ملی ایران برگزار می شود.

به گزارش مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، معاون میراث فرهنگی کشور از مدت برگزاری نمایشگاه «پیکره ای برای صلح: مجسمه های پنه لوپه از تخت جمشید تا رم» به مدت 4 ماه خبر داد.

این نمایشگاه برای نخستین بار و بر اساس طی تفاهم نامه ای که بین موزه ملی، موزه واتیکان و موزه کاپیتولینی و با حمایت بنیاد پرادا صوت گرفت برگزار می شود.

«محمدحسن طالبیان» معاون میراث فرهنگی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، مجسمه پنه لوپه نشان را پیام صلح و دوستی دانست و گفت: سبک ساخت مجسمه پنه لوپه مکشوفه از تخت جمشید ترکیبی از هنر یونانی-رومی است و از نظر زمانی به میانه های سده پنجم پیش از میلاد تعلق دارد. به گفته وی، احتمال غارت این مجسمه توسط سپاهیان ایرانی و آوردن آن به تخت جمشید در این تاریخ وجود نداشته است.

بر اساس اظهارات معاون میراث فرهنگی کشور، این مجسمه به عنوان هدیه ای به نشانه صلح و دوستی و عهد و پیمان توسط یونان به پادشاه ایران داده شده است. علاوه بر این نمونه که در موزه ملی ایران نگه داری می شود یک مجسمه در موزه کاپیتولینی (Capitolini) در روم و دو نمونه در موزه واتیکان نگاه داری می شوند.

سه نمونه تاریخی نگه داری شده در موزه های کاپیتولینی و واتیکان که بر اساس سنت پیکره تراشی دوران تاریخی و تداوم ارزش های هنری همان دوران و برگرفته از نمونه یافت شده در تخت جمشید، خلق شده است، نشان از اهمیت این اثر منحصر و خلاقانه هنری دارد. نمایش همزمان این پیکره ها در این نمایشگاه، به لحاظ علمی و درک هنری از اهمیت به سزایی برخوردار است.

طالبیان همچنین تاکید کرد، موسسه شرق شناسی شیکاگو در 1314 خورشیدی (1935 میلادی) در کاوش تخت جمشید در راهروی 31 خزانه، به نیم تنه ای شکسته از سنگ مرمر برخورد کرد که با مجموعه های مکشوفه در کاخ بسیار متفاوت بود. کاوشگر این مجموعه بر اساس کشف قسمتی از دست مجسمه در تالار ستون دار شماره 38، معتقد بود محل اصلی نصب این مجسمه، که پنه لوپه (Penelope) نامیده می شود، راهروی شمارۀ 31 نبوده و این مجسمه پس از هدیه از سوی یونانیان به پادشاه ایران در تالار ستون دار شمارۀ 38 جای گرفته است.

بر اساس مستندات تاریخی، با حملۀ اسکندر مقدونی در 331 پیش ازمیلاد و تارج و غارت سپاهیانش این مجسمه مانند سایر آثار تخریب و از مکان اصلی خود خارج و به دلیل سنگینی زیاد تا راهروی 31 کشیده شد و در همان جا رها شد. این تندیس در محل سر، بازوها و پاها به شدت آسیب دیده و علاوه بر شکستگی های عمیق که در زیر گردن، شانه و بخشی از بالاتنه دیده می شود، قسمت بیشتر هر دو دست، سر و پاهای مجسمه نیز مفقود شده است.

همچنین در بخش میانی دست شیاری دیده می شود که به نظر می ‍رسد مجسمه در دست خود میله ای را به طور عمودی نگاه می داشته که با توجه به داستان ریسندگی پنه لوپه، احتمال دارد این حفرۀ میانی محل نگه داشتن میلۀ دوک بافندگی باشد.

این مجسمه ها که سمبل بانوی سوگوار و بانوی وفادار در سدۀ 5 پیش از میلاد هستند یادآور داستان اُدیسه اثر هومر نویسندۀ معروف و حماسه نویس سدۀ 8 پیش از میلاد یونان است.

در این داستان اُدیسه فرمانروای ایساکا بوده که با زن زیبایی به نام پنه لوپه ازدواج می کند. حاصل این ازدواج پسری به نام تلماک است. هنگامی که تلماک یک ساله بود، اولیس یا اُدیسه برای جنگ با تروا فرا خوانده می شود. این جنگ 20 سال طول کشید و ماجراهای زیادی برای اُدیسه و سربازانش پیش آمد. از سوی دیگر پنه لوپه همسر با وفای اُدیسه در غیبت او خواستگاران زیادی داشت و به رسم بیوه زنان یونان باید همسری انتخاب می کرد. اما پنه لوپه در قلب خود امید به بازگشت همسر خود داشته و از خواستگارها فرصتی می خواهد تا لباسی را ببافد و پس از کامل شدن به خواستگارها پاسخ دهد. پنه لوپه روزها می بافت و هر شب آن بافته را می شکافت تا کار بافتن پایان نپذیرد. اما سرانجام رازش فاش شد و اعلام کرد همسر کسی می شود که بتواند کمان اُدیسه را خم کند. سرانجام اُدیسه پس از 20 سال از جنگ تروا بازگشت و در قالب یک چوپان به زندگی اش ادامه داد. او با استفاده از تیر و کمان و مهارتش در این رشته، در لباس گدایان توانست در مسابقه خم کردن کمان شرط را ببرد و تک تک خواستگارها را که در این مدت اموالش را به سرقت برده بودند بکشد. عشق پنه لوپه به همسرش اُدیسه و انتظار او برای بازگشت همسرش او را به سمبل بانویی وفادار و سوگوار در هنر یونان تبدیل کرده است.

شایان ذکر است نمایشگاه «پیکره ای برای صلح، مجسمه های پنه لوپه از تخت جمشید تا رم» از روز گشایش در سالن اختصاصی موزه ایران باستان به مدت 4 ماه ادامه دارد و درهای آن به روی علاقه مندان فرهنگ و هنر باز است.