ساکنان شهر دربند روسیه خود را ایرانی می دانند

ساکنان شهر دربند روسیه با وجود جدا شدن این شهر از ایران در سال ها پیش هنوز خود را ایرانی می دانند و این را به وضوح در مضامین سنگ نوشته ها و کتیبه های این شهر می توان دید.

به گزارش «دنیای سفر» ار روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مرتضی رضوانفر زبان شناس و عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، با بیان این مطلب تصریح کرد که سال 2015 توسط ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه به عنوان سال دربند قدیمی ترین شهر روسیه که توسط قباد ایرانی ساخته شده نامگذاری شده است.

به گفته وی، سنگ بنای این شهر در زمان قباد توسط پسرش خسرو انوشیروان گذاشته شد و او 3 هزار خانوار را با خودش به این منطقه برد که در آن زمان مرز تمدن ساسانی بود. او با اشاره به علل ساخت این شهر خاطرنشان ساخت که خسرو انوشیروان این شهر با به دلیل مقابله با هجوم قبایل وحشی و به منظور بومی ساختن منطقه توسط ایرانیان ساخت.

این زبان شناس با اشاره به اینکه خسرو انوشیروان در این منطقه 40 کیلومتر دیوار با ارتفاع حدود 20 متر و قطر 2/5 تا 4 متر شبیه دیوار گرگان ساخت تصریح کرد که در حال حاضر نزدیک به 12/5 متر از این دیوار باقی مانده است.

به گفته وی، شهر دربند شامل یک قلعه به نام نارین قلعه است و به 7 محله تقسیم می شود که همگی درون یک حصار که از نارین قلعه شروع شده و تا دریا ادامه دارد قرار گرفته اند، به گونه ای که انتهای هر دو دیوار در دریا واقع شده و یک حالت تدافعی به شهر داده است و به همین دلیل علاوه بر کشتی ها مردم هم بایستی برای عبور به داخل شهر آمده و کسب اجازه می کردند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، با بیان اینکه دربند یک هویت کاملا ایرانی دارد تصریح کرد: از جمله جذابیت های این شهر وجود 32 کتیبه پهلوی است که روی دیوارهای نارین قلعه نسب شده و چون تاریخ ساخت قلعه را نشان می دهند ارزش تاریخی دارند. وی با ابراز تأسف از اینکه ایرانیان هنوز موفق به مستندسازی و خوانش این کتیبه ها نشده اند تصریح کرد که پیش از این دو نفر از روسیه و آذربایجان برخی از این کتیبه ها را خوانده اند.

رضوانفر از دیگر جذابیت های این شهر را که تنها شهر شیعه نشین روسیه است وجود 2 روستای جالقان و می تاقی در 18 و 40 کیلومتری این شهر دانست که اهالی آن ها هنوز به زبان پهلوی سخن می گویند البته با تغییراتی که در اثر تأثیر زبان روسی و آذری بر آنها تحمیل شده است.

او وجود کتیبه های فارسی دری که در دوره صفویه و قاجار روی ابنیه این شهر کار شده است را از دیگر جاذبه های گردشگری دربند عنوان کرد. به گفته رضوانفر شهر دربند دارای 7 محله است که هر محله یک مسجد تاریخی دارد مانند مسجد جمعه، ایرانیان، همشهری، مناره، شیر و خورشید، توبه و... که تقریبا همگی دارای کتیبه های فارسی هستند.

رضوانفر وجود دو قبرستان به نام های 40 تن و مومنین (دلدل) را از آثار تاریخی این شهر عنوان کرد و افزود: در قبرستان چهل تن، اهالی معتقدند این 40 قبر متعلق به مسلمانانی است که در حمله اول مسلمانان به این منطقه به شهادت رسیده اند از این رو این قبرستان بسیار مورد تکریم است به طوری که از مناطق داغستان و چچن و کشورهای همسایه برای بازدیداز آن به دربند می آیند. او با اشاره به وجود فراوان سنگ قبرهایی با کتیبه های فارسی در قبرستان مومنین افزود: مقبره قمری دربندی شاعر فارسی و ترکی زبان نیز در این قبرستان قرار دارد.

رضوانفر با اشاره به نام های فارسی در این شهر که نشان از هویت ایرانی آن دارد تصریح کرد: در ایران ده ها منطقه به نام دربند داریم که به دلیل تنگ و باریک و گذرگاه بودن دربند نام گرفته اند و نام نارین قلعه نیز نامی فارسی به معنای انار است.

وی با بیان اینکه بافت تاریخی شهر و نارین قلعه تماما در سال 2006 در آثار جهانی ثبت شده است تصریح کرد که یونسکو برای ثبت دربند 2 معیار را عنوان کرد یکی اینکه این شهر نمادی از تمدن ساسانی است و دیگری اینکه این شهر و حصار آن به مدت 1500 سال کارکرد دفاعی داشته اند که کمتر قلعه ای در دنیا این ویژگی را داراست.

او با اشاره به اینکه شهر هم اکنون به دلیل نبود امنیت خالی از گردشگر است گفت: در طول تاریخ به دلیل موقعیت سوق الجیشی دربند همواره مورد توجه اقوام مختلف بوده است به طوری که در حال حاضر مشاهده می کنیم اقوام زیادی از گذشته به این شهر مهاجرت کرده اند و در آن جا ماندگار شده اند.

این زبان شناس دربند را منطقه ای مورد نظر محققان و پژوهشگران دانست و افزود: آن جا در مورد دربند اعتقاد بر این است که خسرو انوشیروان این دیوار را روی خرابه های دیواری که ذوالقرنین در مقابل قوم یجوج مجوج کشیده ساخته است. به گفته او محققان معتقدند همانطور که در انجیل، تورات و قرآن آمده است ذوالقرنین دیواری را توسط اجنه کشیده که قوم یجوج و مجوج به مومنین آسیب نرسانند و روزی که بتوانند این دیوار را خراب کنند روز قیامت خواهد بود.

وی گفت: به همین دلیل محققین یهودی، مسیحی و مسلمان در این منطقه کار تحقیقاتی بسیاری انجام داده اند و در طول تاریخ اقوام مختلف لشکرکشی های زیادی به شهر دربند انجام داده اند. از این روست که روستاهای زیادی در اطراف این شهر وجود دارد که اقوام مختلفی با نزدیک به 30 زبان در آن زندگی می کنند.

این عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با بیان اینکه در شهر دربند آیین های مختلفی از آیین های ایرانی شامل پیش از اسلام و پس از اسلام برگزار می شود افزود: جشن دو هزار سالگی دربند با همکاری 8 کشور همسایه قرار است برگزار شود که هر کدام یک بخشی از برگزاری جشن و فعالیت های فرهنگی آن را به عهده گرفته اند. ولی با وجود علائم و نشانه های ایرانی در این شهر، از ایران برای شرکت در این جشن دعوت نشده است که البته رایزن فرهنگی ما در روسیه در تلاش است که بتواند زمینه های حضور ایران را در این جشن فراهم آورد.

رضوانفر در ادامه با اشاره به شکل گیری برخی جشن ها در کشورهای همسایه در راستای ایران ستیزی گفت: یکی از این جشن ها برگزاری روز ترکمن چای است که تحت عنوان آزادی از ایران مردم به شادی و خوشحالی می پردازند. اما واقعیت چیز دیگری است. پژوهش های میدانی بیانگر این نکته است که مردم این شهر همواره خود را ایرانی دانسته و سعی کرده اند ایرانی بودن خودشان را آشکار کنند. به عنوان مثال کتیبه ای از دوران مظفرالدین شاه در این شهر داریم که نشان می دهد 90 سال بعد از اینکه این منطقه به روسیه واگذار شده هنوز به نام شاه ایران کتیبه می زنند نه به نام تزار روسیه. حتی من در سفر به این شهر قبرهایی را متعلق به سال های 2012 و 2013 در قبرستان پیدا کردم که آرم جمهوری اسلامی بر روی سنگ آن ها حکاکی شده است و این نشان از آن دارد که مردم دربند هنوز خود را ایرانی می دانند.

وی با بیان اینکه استقبال و مهمان نوازی اهالی دربند از ایرانیان را بارها در سفر به این شهر از نزدیک حس کرده است اظهار داشت: در گفت گو با اهالی این شهر دریافتم که این افراد هنوز ایران را وطن خود می دانند و حسرت روزهایی را می خورند که این شهر به ایران تعلق داشت که این را هم در قالب اشعاری که روی سنگ نوشته های قبرستان ها حک شده می توان دید.