شاید بیشتر از دو دهه باشد که درباره جلوگیری از بازارگردی بی رویه زائران ایرانی به ویژه در زمان حج واجب تاکید جدی می شود، بی آنکه تغییری در این شرایط حاصل شود. بازارهای مدینه و مکه هر روز وسیع و پر رونق تر می شوند و ایرانی ها نیز همچنان لقب مهم ترین مشتریان این بازارها را به خود اختصاص می دهند.
به گزارش ایسنا، سازمان حج و زیارت تا به حال آمار رسمی از میزان خرید ایرانی ها در بازارهای عربستان اعلام نکرده، اما قطعا حجم آن به حدی است که نگرانی مسؤولان این سازمان و البته مقام معظم رهبری را نسبت به تخریب چهره زائران ایرانی و جمهوری اسلامی ایران برانگیخته است.
با آن که هر سال به زائران توصیه می شود از حجم این بازارگردی ها کم کنند، اما هنگام بازگشت حجاج به کشور، سالن های ترخیص بار در فرودگاه های داخلی تماشایی است و به وضوح می توان اثر چنین توصیه هایی را مشاهده کرد!
حجت الاسلام و المسلمین سیدعلی قاضی عسکر، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت امسال نیز پیش از آن که به مراسم حج تمتع بپیوندد، به زائران توصیه کرد بیش ترین فرصت خود را برای بهره برداری معنوی به کار گیرند. او گفت: چون بار دیگر مقام معظم رهبری بر پرهیز از بازارگردی و اتلاف وقت تاکید داشتند، ما نیز تاکید بیشتری روی این مساله خواهیم داشت تا مردم دنبال سوغات معنوی باشند و با بازارگردی وقت شان را تلف نکنند.
مقام معظم رهبری نیز 31 مردادماه در دیدار با کارگزاران حج 94، گفته بودند: «یکی از کارهای مهم در حج، همان جنبه های شخصی و فردی است. اینکه ما روی جنبه های اجتماعی حج تکیه می کنیم، ما را از جنبه های فردی حج غافل نکند: تضرع، خشوع، خشیت، دعا. فرصت خوبی است، هیچ جا مثل مسجدالحرام نمی شود، هیچ جا مثل مسجدالنبی نمی شود، این فرصت در اختیار شما است، در اختیار حاجی است.»
مقام معظم رهبری تقریبا هر سال پیش از آغاز حج توصیه ای در این باره و ضرورت چاره اندیشی برای خرید سوغات حجاج دارند، اما هنوز راه کار جدی به مرحله اجرا گذاشته نشده است، آن چنان که ایشان به استناد گزارش هایی که دریافت کرده اند، پی برده اند که هنوز جلوی این بازارگردی ها گرفته نشده است.
سازمان حج و زیارت در سال 92 اعلام کرد، در برنامه ای سه ساله بازار خریدی در فرودگاه ایران راه اندازی خواهد شد تا زائران پیش از سفر و یا پس از آن در فرودگاه سوغاتی خود را تهیه کنند.
فارغ از آن که چنین طرحی چقدر می تواند بازارگردی زائران ایرانی را در شهرهای مکه و مدینه کم و یا کنترل کند، اجرای این طرح در این سال ها به خاطر تغییر اصلی ترین فرودگاه اعزامی زائران یعنی مهرآباد و جایگزین کردن فرودگاه امام (ره) به تعویق افتاد؛ اما در هر حال بودند فرودگاه هایی که این سازمان می توانست طرح ایجاد بازار سوغات زائران را به صورت پیشرو به اجرا درآورد تا در این فرصت فرهنگ آن در بین زائران نهادینه شود.
مساله آن است که با وجود تاکیدهای فراوان، اما تاکنون تنها اقدام اساسی مسؤولان حج در کشور برای مقابله با بازارگردی زائران ایرانی در هنگام حج و عمره تنها توصیه و نهی کردن صرف، بدون اتخاذ راه کار اصولی بوده است.
