29 مارس 2024 - 06:26

مراسم «تُربی» رسمی جدا افتاده از «عروسی پیرشالیار»

11 فوریه 2023 - 13:30 dsfr.ir/7s44l

مراسم «تُربی» رسمی جدا افتاده از «عروسی پیرشالیار»
فرشید اردلان
مراسم «عروسی پیرشالیار» در روستای اورامان تخت

مراسم «تُربی» بخش دیگری از آیین «عروسی پیرشالیار» است که یک هفته پس از این مراسم در منطقه «اورامانات تخت» برگزار می شود و مردم این روستا بر مزار این عارف گردهم می آیند.

به گزارش «دنیای سفر» «عروسی پیر شالیار» یکی از رسم ها و آیین های سنتی «اورامان تخت» در استان کردستان است که گفته می شود هزار سال و حتی بیشتر قدمت دارد و آیینی است که هر سال در نیمه زمستان برگزار می شود. این آیین در سال ۱۳۹۷ در فهرست ملی میراث ناملموس ایران به ثبت رسیده است. برگزاری این آیین از روزهای پایانی هفته اول بهمن ماه تا پنجشنبۀ دومین هفته بهمن ماه ادامه دارد.

امیر صادقی کارشناسی ارشد مردم شناسی کردستان درباره برگزاری «عروسی پیرشالیار» در بهمن ماه امسال به ایسنا گفت: «عروسی پیرشالیار» امسال هم مانند سال های گذشته برگزار شد، اما به دلیل بارش برف و شرایط آب وهوایی مسیرهای روستا «اورامان تخت» بسته بودند و مراسم امسال ۱۳ بهمن ماه فقط با حضور اهالی روستا برگزار شد. 

پیر شالیار مراسم های مختلفی را چون «خَبَر»، «کوته کوته»، «کلاو روچنی»، «ذبح حیوانات نذری» و طبخ «هلوشین» شامل می شود.

با این حال، انجام رسم های «عروسی پیرشالیار» به همین جا ختم نمی شود و مراسم «تربی»، یکی دیگر از آیین های این مراسم است که یک هفته پس از عروسی پیرشالیار برگزار می شود. 

امیر صادقی کارشناسی ارشد مردم شناسی درباره آیین «تربی» نیز به ایسنا گفت: این مراسم در جمعۀ سومین هفتۀ بهمن ماه، یعنی هفته بعد از مراسم «عروسی پیرشالیار» برگزار می شود. در این مراسم اهالی روستا نان مخصوصی را که در گویش اورامـی «گی ته مه ژگی» نام دارد، می پزند. «گی ته مه ژگی» بـه اندازه یک بشقاب معمولی با قطر آن، حدود یک سانتی متر است. هر خانوار در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه قبل از مراسم «عروسی پیرشالیار» حدود ۵۰ تـا ۶۰ قـرص از این نان را می پزند. پس از آماده شدن نان ها خانوارهای روستا ۱۰ تـا ۲۰ قـرص از آن ها را بـه عنوان هدیه و سوغات به فامیل و دوستان خود در دیگر روستاها یـا شـهرها مـی فرستند. ۳۰ قـرص نـان دیگر را برای مصرف خود خانواده کنار گذاشته و مابقی را که حدود ۱۰ قـرص می شود بـرای مراسـم «تربی» Trbe استفاده می کنند.

این کارشناس مردم شناسی اضافه کرد: مراسم «تربی» در واقع همان سَرِ خاک رفتن است. اهالی روستا در این جمعه از بهمن ماه، نـان هـایی را کـه پخته اند در دستمالی می پیچند و به سر مزار سه نفر از پیرهای اورامان به نام های «پیرشالیار»، «پیرخالو» و «پیر سیاو» می روند. اهالی طول مسیر را با ندای «الله الله» و دف زنان می پیمایند. پس از جمع شدن همه اهالی، نان های «گی ته مه ژگی» را در جایی روی هـم انباشته سپس آن ها را تکه تکه کرده و به قسمت های مساوی تقسیم می کنند. پس از آن همگی گرد مرقد «پیرشالیار» جمـع می شوند و و پس از قصیده خوانی چند نفر از افراد به عنوان «لاله مه می»، هر قسمت از نان ها را برداشته و به طرف روستا حرکت می کنند. وظیفه «لاله مه می» ها تقسیم نان بین اهالی روستا در تمام محله هاست.

1