دیوارنویسی روی بناهای تاریخی به ویژه پل های تاریخی اصفهان موضوعی است که متأسفانه مدتهاست تکرار می شود، اما این روزها برای از بین بردن آثار وندال های میراث فرهنگی روی سی و سه پل از شیوه ای استفاده شده که در نوع خود، وندالیسم دیگری است!
به گزارش «دنیای سفر» اگر به سی و سه پل سری بزنید در جای جای آن متوجه ریختن رنگ های مختلف و به ویژه رنگ زرد بدنه این بنا خواهید شد که برای از بین بردن دیوارنویسی های روی پل استفاده شده است! اگرچه موضوع وندالیسم بناهای تاریخی از جمله دیوارنویسی روی آن ها، مسئله ای ناپسند و مورد نکوهش است، اما مسئله اینجاست که متولی مرمت و حفاظت از پل های تاریخی اصفهان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. این در حالی است که به گفته مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان، پاکسازی های اخیر که البته باید آن ها را وندالیسم دیگری نامید توسط شهرداری اصفهان و بخش خدمات شهریِ این نهاد و بدون هماهنگی با کارشناسان مرمتی میراث فرهنگی انجام شده است!
شهرام امیری، مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان در گفت و گو با ایسنا و با اشاره به معضل وندالیسم در پل های تاریخی شهر اصفهان، اظهار کرد: خوشبختانه یا متأسفانه سی و سه پل پُر ترددترین پل عابر پیاده در شهر اصفهان است، یعنی هم، محور جنوب شهر را به شمال وصل کرده و هم میدان مرکزی شهر را به محور جنوب متصل می کند.
او افزود: سال هاست که از پل های تاریخی شهر اصفهان ازجمله پل خواجو و به ویژه سی وسه پل به عنوان معبر شهری استفاده می شود که هم حُسن و هم عیب است. حُسن آن ازاین جهت است که نشان می دهد این پل ها کارکرد خود را از دست نداده و همچنان به عنوان معبر شهری مورداستفاده هستند، اما عیب آن انواع وندالیسم است که در مورد آن ها اتفاق می افتد. متأسفانه وقتی از این پل ها زیاد استفاده می شود، معضلات و مشکلات بسیاری نیز برای آن ها به وجود می آید که همواره نیز وجود داشته است.
امیری گفت: متأسفانه حفاظت از این پل ها تنها به عهده اداره کل میراث فرهنگی استان نیست و بخش خدمات شهری شهرداری نیز روی آن کار می کنند. همین بحث، حساسیت نگهداری از این پل ها را افزایش می دهد و گاهی نظافت و پاک سازی پل های تاریخی آن طور که بایدوشاید دقت لازم را ندارد و حتی ما بارها در این خصوص با دوستان معاونت خدمات شهری شهرداری صحبت کردیم.
مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان با بیان اینکه دیوارنویسی روی پل های تاریخی فقط مربوط به چند ماه اخیر نیست و این معضل سال هاست که وجود دارد، تصریح کرد: مشکل به الآن ختم نمی شود و این مسئله در سال های گذشته نیز زیاد دیده می شد که در مورد سی وسه پل نیز بیشتر از پل خواجو است، چون در میدان مرکزی شهر واقع شده و زمانی که زاینده رود آب نداشته باشد در قسمت های زیرین پل مشکل تردد و اتراقِ بعضی از شهروندان دیده می شود، به طوری که حتی برخی افرادی هم که در مناطق اطراف اصفهان ساکن هستند به این سو آمده و در قسمت های زیر این پل یا در پارک های اطراف آن اتراق می کنند و به این ترتیب سی وسه پل به مأمنی برای بعضی از افرادی تبدیل می شود که جای خاصی برای اتراق چندساعته خود ندارند.
او ادامه داد: متأسفانه در اتراق های قسمت های زیرین این پل ها به خصوص سی وسه پل انواع و اقسام موارد نادرست اخلاقی را نیز می بینیم؛ ازجمله اینکه آنجا آتش روشن می کنند، سیگار می کشند، مواد مخدر ردوبدل می کنند، سفره پهن می کنند، پتو پهن می کنند، در رواق ها آویزان می شوند و بالا و پایین می پرند، کارتن خواب ها در آنجا تجمع می کنند و یا متاسفانه از قسمت های زیرین پل به عنوان سرویس بهداشتی استفاده می کنند! حتی ایجاد جان پناه روی دهانه های سی وسه پل و پل خواجو که موردانتقاد بسیاری است نه تنها یکی از راهکارها برای حفاظت از جان گردشگران و به حداقل رساندن امکان سقوط مردم است، بلکه راهی برای جلوگیری از چنین معضل هایی در دهانه های فوقانی نیز به شمار می رود.
امیری با ابراز تأسف از اینکه معضلات بسیاری روی پل های تاریخی به خصوص سی وسه پل وجود دارد که هنوز در این موارد راهکار مشخصی ارائه نشده و باید درباره آن ها به طور ویژه فکر کرد، گفت: یکی از بهترین راهکارها این است که این پل ها کاملاً بسته شود که البته این موضوع هم شدنی نیست، چراکه اگر پل ها را به روی مردم ببندیم به دلیل خاطره جمعیِ مردم و مسئله گردشگری، موجب ایجاد پدیده های ناخوشایند اجتماعی می شود. از سوی دیگر کنترل دائمی پل ها نیز ممکن نیست، چراکه مثلاً سی وسه پل ۳۰۰ متر طول دارد و یک سازه عظیم است و نگهداری و حفاظت از آن به صورت ۲۴ ساعته از عهده اداره کل میراث فرهنگی خارج است؛ ضمن اینکه پل های تاریخی به طور مستقیم در اختیار این اداره قرار ندارند و نهادهای دیگر ازجمله شهرداری نیز در آن دخیل هستند. ازاین رو موضوع حفاظت از پل های تاریخی و جلوگیری از وقوع انواع وندالیسم ها به خصوص در سی وسه پل، به یک کلاف سردرگم تبدیل شده و برای رسیدن به یک راهکار بینابین، عزم عمومی لازم است.
او افزود: اصفهان شهری است که بین شهرک ها و روستاهای پیرامون خود محاط شده است. این شهر از دوران صفوی شهری کشاورزی بوده و بر همین اساس مراکز حاشیه شهر تقریباً به شهر اصفهان چسبیده اند، به طور مثال ساکنان این مناطق با طی مسیری کوتاه به پل های تاریخی شهر ازجمله پل خواجو می رسند و در این پل ها اتراق هایی با رفتارهای ناپسند شکل می گیرند، به ویژه در زمان هایی که آب در رودخانه جاری نباشد. حتی باوجوداینکه هر دو سمت سی وسه پل نیز کیوسک نیروی انتظامی مستقر است و پیش از ناآرامی های اخیر نیز در شمال پل خواجو یک کیوسک نیروی انتظامی مستقر بود، اما همچنان معضلات بسیاری وجود داشته و دارد.
مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان تأکید کرد: برای رفع معضل های موجود در پل های تاریخی به ویژه سی وسه پل و پل خواجو باید بافت جامعه شناسی شهر اصفهان و محیط های پیرامون آن را استخراج کرد، کارکرد پل ها را مجدداً بازنگری کرده و در مورد حفاظت آن ها بررسی جامع و کاملی انجام داد. در این خصوص یک نهاد به تنهایی نمی تواند در این خصوص اقدام حفاظتی انجام دهد، چراکه مثلاً پل های تاریخی به طور کامل در اختیار اداره کل میراث فرهنگی استان قرار ندارند و ۲۴ ساعته به عنوان معبر شهری استفاده می شوند.
امیری اضافه کرد: حتی در ایام کرونا گاهی این پل ها بسته شدند، ولی در بسیاری موارد مردم به نوارهای منع عبور هم توجهی نمی کردند و از روی پل ها رفت وآمد می کردند؛ ازاین رو بخش مهمی از این معضل به دلیل انجام نشدن اقدامات فرهنگی است، یعنی در مورد پل ها مانند سایر بناهای تاریخی روی مباحث فرهنگی کار نشده و هرچند که دیوارنویسی روی پل های تاریخی در سال های اخیر کمتر شده، ولی متأسفانه به صفر نرسیده است؛ ضمن اینکه بافت جمعیتی شهر اصفهان و پیرامون آن متأسفانه بافتی نامتجانس است.
او در خصوص پیشنهاد علیرضا ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان مبنی بر بلیت فروشی در دو پل خواجو و سی وسه پل توضیح داد: سال های ۶۳ و ۶۴ یعنی دقیقاً یک تا دو سال بعدازاینکه عبور ماشین روی این پل ها متوقف شد روی عرشه پل خواجو یک در چوبی بسیار زیبا طراحی شده بود که آن را در ساعتی معین می بستند، ضمن اینکه آنجا نگهبانی هم وجود داشت؛ اما موضوع این است که پل ها در خاطره جمعی مردم اصفهان و ایران به عنوان یک معبر عمومی جایگاه ویژه ای دارند؛ ما نیز مدتی به فکر بستن آن ها بودیم، اما متوجه شدیم که این اقدام ممکن است اعتراضات زیادی را ایجاد کند. حتی چند سال قبل پیشنهاد داده شد که پل های عابر پیاده ای به طور موقت استفاده کنیم که به پل های تاریخی آسیب منظری وارد نکند، اما اکثر کارشناسان مخالفت کردند که مخالفت آن ها هم درست بود و دید بصری پل ها را از بین می بُرد، چراکه مردم با عبور از این پل ها خاطرات زیادی دارند. حتی مسئله جان پناه ها نیز از سال ۹۷ تا الآن هزینه معنوی زیادی را برای ما ایجاد کرده است.
امیری با بیان مرمت و حفاظت فیزیکی از پل های تاریخی به عهده اداره کل میراث فرهنگی استان و نظافت آن به عهده معاونت خدمات شهری شهرداری است، یادآوری کرد: موضوع حفاظت از پل های تاریخی به خصوص پل خواجو و سی وسه پل به کلافی سردرگم تبدیل شده است، حتی اگر برای عبور از روی پل ها بلیت فروشی هم بگذاریم بازهم اختلاف سلیقه و اختلاف نظر و ناآرامی ایجاد می شود. جالب این است که در دوره صفوی نیز برای مدتی در مورد روی رفت وآمد روی سی وسه پل محدودیت ایجاد شد که با اعتراض مردم در همان چهارصد پیش مواجه شد!
او گفت: شاید بتوان روی بعضی از پل های کوچک تر مثل پل شهرستان، جویی یا پل مارنان یکسری محدودیت ایجاد کرد، اما در مورد پل خواجو و به ویژه سی وسه پل امکان پذیر نیست، چراکه قسمت اصلی شهر است و چهارباغ پایین و چهارباغ بالا را به یکدیگر متصل می کند و با توجه به اینکه عبور ماشین در چهارباغ نیز متوقف شده، تردد عابران روی سی وسه پل نیز افزایش پیداکرده است، به طوری که شاید در یک ساعت چند هزار نفر از روی این پل تردد می کنند. از طرفی نیز این پل بسیار عظیم است و شاید تنها راهکار حفاظتی این باشد که در بخش های مختلف آن دوربین نصب شود و یگان حفاظت میراث فرهنگی و نیروی انتظامی و بخش سد معبر شهرداری پلتفرمی ایجاد کنند که همه نهادهای مرتبط، حفاظت فیزیکی و الکترونیکی این دو پل خواجو و سی وسه پل را به عهده بگیرند.
مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان با تأکید بر اینکه بستن پل ها در شرایط فعلی به دلیل ثبت آن ها در خاطره جمعی مردم اصفهان و ایران به عنوان معبر شهری، خطر ایجاد می کند و به یک جریان اعتراضی تبدیل می شود، بیان کرد: فرهنگ سازی و همگرایی نهادهای خدمات رسان شهری در کاهش معضلات ایجادشده در پل های تاریخی نقش مؤثری خواهد داشت.
او گفت: متأسفانه اخیرا بازهم روی پل ها دیوارنویسی انجام شده و با دستور شورای تأمین، بخش خدمات شهری شهرداری، یک سطل رنگ روی آن ها ریخته است! از سویی دیگر با این تصور از رنگ زرد برای پوشاندن دیوارنویسی ها استفاده شده که به نوعی رنگ آجر است! اما همین رنگ از نوع روغنی است و جمع کردن و پاک کردن آن از روی آجرهای ۴۰۰ ساله مصیبت است و باعث خوردگیِ آن می شود! حتی در یک زمانی دیدم پاکبان های شهری، پل خواجو را با واتر جت می شستند! درحالی که با این شیوه، بندکشی های روی عرشه پل از بین می رود.
امیری افزود: مسئله رنگ پاشیدن روی دیوارنویسی ها فقط مربوط به الآن نیست، ضمن اینکه مضمون این نوشته ها می تواند اخلاقی باشد یا هر نوشته دیگر. اداره میراث فرهنگی استان در سال ۹۴ مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان برای پاک سازی دیوارنویسی های روی سی وسه پل هزینه کرده بود! آن زمان به شهردار منطقه ۵ اصفهان گلایه کردیم که چرا به پاکبان ها رنگ می دهید تا روی دیوارنویسی ها بریزند!
او با بیان اینکه مسئولین باید به این باور برسند که پل خواجو و سی وسه پل، پل های تاریخی هستند و نمی توانند مثل پل آذر یا پل فلزی و پل غدیر به آن ها نگاه کنند، توضیح داد: مسئولین باید به این درک برسند که نمی توان به پل خواجو و سی وسه پل صرفاً به عنوان یک معبر شهری نگاه کرد، بلکه آن ها یک معبر شهریِ تاریخی هستند و باید نسبت به چنین پل هایی نگاه حفاظتی داشته باشند. حتی لازم است نیروهایی که برای حفاظت از آن ها استفاده می شود آموزش های لازم را ببینند و درنهایت باید بین همه نهادها و سازمان ها همگرایی ایجاد شود یعنی شهرداری، میراث فرهنگی، نیروی انتظامی و سایر نهادهای مرتبط باید در حفاظت فیزیکی این پل ها ورود پیدا کنند؛ بنابراین من در درجه اول معتقدم که مسئولین باید به این باور برسند و دوم اینکه همین مسئولین آموزش های فرهنگی لازم را به مردم ارائه کنند تا مردم نیز با پل ها مهربانانه تر برخورد کنند.
امیری با اشاره به پیشنهادهای مطرح شده برای حفاظت از پل های تاریخی در مقابل وندالیسم، تصریح کرد: مدتی قبل یک پیشنهاد ارائه شد که برای حفاظت از پل ها و جلوگیری از تردد عابران از طبقات زیرین سی وسه پل و پل خواجو یک دریاچه مصنوعی ایجاد کنند، پیشنهاد دیگر نیز سیرکوله کردن آب از پل وحید بود، ولی این پیشنهادها را به طورجدی بررسی نمی شود تا به یک نتیجه منطقی و کارشناسانه برسد.
مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان تأکید کرد: این مسائل به آموزش نیاز دارد و دوستان ما در شهرداری، شهرداران مناطق، معاونت های خدمات شهری، معاونت های اجرایی و مسئولین سد معبرها باید یاد بگیرند و بدانند که با پل ها حرفه ای تر برخورد کنند و لازم است تا یک آموزش و فرهنگ سازی دائمی وجود داشته باشد که متأسفانه فعلاً وجود ندارد، ولی باید ایجاد شود.
امیری با بیان اینکه ما باید یاد بگیریم و به این باور برسیم که اصفهان یک شهر گردشگری و تاریخی است، توضیح داد: وضع آب و هوا و صنعت و کشاورزیِ اصفهان واضح است و همه باید بدانیم که سفره این قصه ها در شهر اصفهان جمع شده و اگر بخواهیم این شهر از حیات ساقط نشود باید به سمت میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری پیش رفت، چراکه در اصفهان برخلاف تهران که پایتخت است و مرکزیت دارد به دلیل مسائل زیست محیطی، سیل مهاجرت و فرار سرمایه می تواند در آن اتفاق بیفتد؛ بنابراین چاره ای جز این نداریم که به سمت اقتصاد فرهنگی حرکت کنیم. اقتصاد فرهنگی این است که افرادی که عهده دار مسئولیت مناطق مختلف شهر اصفهان به ویژه مناطق تاریخی می شوند فکر و ذکرشان باید حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی باشد، در این صورت است که کم کم می توان معضلات دیگر را هم حل کرد.
او گفت: اگر ما می خواهیم دیوارنویسی های سی وسه پل را پاک کنیم و در عین حال برای پاک کردن این آثارِ وندالیسم عجله هم داریم حداقل به نیروهای حفاظت اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان نیز اطلاع بدهیم، یا با معاونت میراث فرهنگی استان تماس بگیریم که یا چگونگی این پاک سازی را از آن ها بپرسیم و یا بگوییم خودشان انجام دهند. ایجاد این ارتباط، سخت و پیچیده ای نیست!
امیری یادآوری کرد: این مسئله به وقایع چند ماه اخیر هم ارتباط ندارد، بلکه موضوع، فرهنگ انجام یک فعالیت گروهی است و ما باید یاد بگیریم که در شهری تاریخی به سمت حفاظت از میراث فرهنگی پیش برویم و اول ازهمه نیز مسئولین باید یاد بگیرند و بعد هم همین مسئولین، آن را به مردم یاد دهند که وقتی ما در شهری مثل اصفهان زندگی کرده و تردد و کسب وکار داریم لازم است بدانیم که شرایط زندگی در این شهر با شهر دیگری مانند تهران متفاوت است. ما باید در یک شهر فرهنگ مدار و فرهنگ پرور زندگی کنیم و اصفهان باید به سمت شهر فرهنگ مدار یعنی به سمتی برود که همه اقشار آن از کوچک و بزرگ یاد بگیرند که باید زندگی خود را به واسطه صنعت گردشگری و حفاظت از میراث فرهنگی، حفظ محیط زیست و ترویج صنایع دستی بگذرانند. اصفهان باید به این سمت حرکت کند چون راه دیگری وجود ندارد.
مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان خاطرنشان کرد: پل های تاریخی باید به عنوان معبر شهری باز بمانند، ولی همه ما وقتی از روی آن ها عبور می کنیم باید بدانیم و باید یادمان باشد که این پل ها تاریخی هستند و لازم است که با آن ها مهربان تر رفتار کنیم. همان طور که همه ما دلمان می خواهد از روی سی وسه پل، پل جویی، پل خواجو، پل شهرستان و پل مارنان عبور کنیم، بنابراین باید یاد بگیریم که از آن ها نگهداری کنیم.
