28 مارس 2024 - 15:34

جشن آتش؛ وداع با تاریکی زمستان

18 مارس 2020 - 14:00 dsfr.ir/599yt

چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری جشنی که از سال های بسیار دور در بین ایرانی ها رواج داشته است. جشنی ملی و باستانی که با آن به استقال بهار و نوروز می روند. امسال اما با توجه به شرایط شیوع بیماری ناشی از ویروس کرونا، قاعدتا این رویداد هم با توجه به ضرورت گردهمایی و مواجه افراد، ممکن نیست؛ اما ذکر و یادی از آن هم خالی از لطف نیست.

ایرانی ها از دیرباز در آخرین غروب سه شنبه سال، هیزم، بوته های خار، گون، گز و... را روی بام ها یا در حیاط خانه ها، یا در گذرگاه ها در چند کپه پشت سر هم می گذاردند، روشن می کرند و می خواندند: «زردی من از تو، سرخی تو از من/ غم برو شادی بیا، محنت برو روزی بیا»

در بین ایرانی ها این اعتقاد وجود داشت که آتش پاک کننده هر ناپاکی است. همچنین بارها شنیده ایم که نگاه کردن به آتش، آرامش روحی به انسان می بخشد.

بنا به گفته رشید شهمردان –تاریخ نگار و ایران شناس- بر اساس باور قدیم ایرانی، آتش با جهان هستی پیوسته و در هر ذره وجود دارد. آتش عامل حرارت و گرمی عامل حرکت، تلاش و فعالیت است. برای همین، افراد بیکار، افرادی سرد خوانده می شوند و بر عکس به گفتار موثر «گفتار آتشین» گفته می شود.

این محقق زرتشتی در مقاله ای با عنوان «آتش و چهارشنبه سوری» با اشاره به طور سینا، آورده است که قرآن کریم هم خدا را نور آسمان ها و زمین معرفی می کند. از سوی دیگر در دین زرتشت هم خدا نور است و نورهای مادی و جهانی مظهر و نمونه نور حقیقی است.

نور و آتش در فرهنگ ایرانی از اهمیت بالایی برخودار است. زرتشتی ها در اهمیت نور و آتش تعبیر جالبی دارند، بدین شرح که «یک چراغ فتیله ای به دست آور و نگذار روغنش تمام شود. آنگاه می توانی از شعله سوزان این چراغ کوچک، هر قدر چراغ، شمع و آتش بخواهی در جهان روشن کنی بدون اینکه از شعله آن بکاهد. این تعریفی از ذات خداست که تا از ازل بوده و تا ابد بدون تغییر خواهد بود.»

به همین دلیل است که روشنایی نماد آرامش و تاریکی نشان ترس دانسته می شود. برای همین این باور در بین ایرانیان وجود دارد که و آتش بازی شادمانی می آورد. ایرانیان در شب چهارشنبه سوری با روشن کردن آتش و پریدن از روی آن با تاریکی و زمستان خداحافظی می کنند.

در بین ایرانی‎ ها رایج بوده است که تا قبل از چهارشنبه سوری، کارهای مربوط به خانه ‎تکانی به اتمام می رسد. در شب چهارشنبه سوری علاوه بر روشن کردن آتش، دود کردن اسفند، قاشق زنی، خیرات برای اموات و شال اندازی، پوشیدن لباس نو و خوردن آجیل از جمله رسومی است که اجرا می شود. بر اساس مطالب مورد اشاره در مقاله «چهارشنبه سوری در فرهنگ عامه»، آب پاشی به در و دیوار و اثاث خانه از دیگر رسومی است که در آخرین چهارشنبه سال انجام می شود.

ایرانی ها معمولاً در شب چهارشنبه سوری در کنار خانواده، دوستان، همسایه و قوم خویش آتش روشن می کنند. از روی آتش می پرند. غم، ناراحتی، کدورت و بیماری های سال رو به پایان را به شعله های آتش می سپارند و از آن برای خود و عزیزانشان آرزوی سلامتی و کامیابی می کنند. گرچه امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا دورهمی و تجمع ها با محدودیت مواجه است اما می توانیم در این شب در کنار خانواده های کوچک هم برای آمدن سالی پر از نیکی و سلامتی برای همه انسان ها آرزو کنیم.

« دنیای سفر » این نوشته را از « ایسنا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
1