رئیس پژوهشکده گردشگری و زیارت دانشگاه فردوسی مشهد گفت: بازار و اقتصاد زیارت در خراسان رضوی و مشهد سیاست زده است و مداخله زیاد در این بازار محدودیتی جدی است.
روشن و مورد وثوق همگان تا جامعه را به سمتی حرکت دهد که جهت افزایش بهره وری اقتصادی در حوزه گردشگری شود، اظهار کرد: آنچه به اقتصاد سیاسی زیارت و گردشگری به ویژه در استان خراسان رضوی و شهر مشهد مربوط می شود، این است که بازار و اقتصاد زیارت خیلی سیاست زده است.
مداخله زیاد در این بازار محدودیتی جدی است؛ هم از حیث ذائقه و تنوعی که در کالا باید وجود داشته باشد، این محدودیت خیلی ملموس است و هم اینکه با قاعده اقتصادی هماهنگ نیست، یعنی کنشگر اقتصادی در چارچوبی بسیار محدود و مراقبت شده باید فعالیت انجام دهد.
رئیس پژوهشکده گردشگری و زیارت دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: به عنوان مثال در بحث هتل داری، رستوران ها، مراکز تفریحی و اقامتی مراقبت های خیلی شدیدی وجود دارد؛ مراقبت هایی که گاهی اوقات از منظر اقتصادی فرصت سوزی است. این مساله محدودیتی است که مداخلات سیاسی در عرصه اقتصاد زیارت و گردشگری به وجود می آورد.
به عنوان مثال برخی توریست های خارجی علاقه ویژه ای به قلیان دارند و قلیان را نه به عنوان ماده ای که به آن معتاد هستند، بلکه به عنوان پرستیژ در نظر می گیرند که البته مراتبی هم دارد؛ به عبارتی بخشی از لذت سفر و به عنوان یک جاذبه برای زوار خارجی مطرح است. این مساله یک قلیان خانه را ایجاد می کند و از طرفی هم یک فرصت اقتصادی و جاذبه است که با محدودیتی که ما در داخل داریم، چالش پیدا می کند؛ گاهی ممکن است اماکن ورود پیدا کند که قلیان با مقررات داخلی سازگاری ندارد و شخص مقابل مجبور می شود که این کار را نکند؛ یعنی وقتی این فرصت گرفته می شود، یکی از انگیزه های سفر را از بین می برد و گاهی اوقات ممکن است روی مدت اقامت هم تاثیر بگذارد.
فرصت های فراوانی وجود دارند که اگر بنا باشد با منطق اقتصاد کمتر مداخله شده یا اقتصاد بازار، تدارک دیده شود، جذابیت های سفر و گردش مالی سفر را خیلی بالا می برند، بنابراین یک محدودیت جدید در حوزه اقتصاد زیارت و گردشگری در شهر مشهد، مداخله حکومت در این قلمرو است.
بخش دیگر هم ملاحظات ایدئولوژیک است؛ یعنی این مساله ممکن است جزو اختصاصات این شهر بوده باشد، در ظاهر رسمی نیست ولی در عمل اعمال می شود؛ پس محدودیت های ایدئولوژیکی ای هم وجود دارند که می توانند نباشند و اگر نباشند هم محدودیتی ایجاد نمی کنند ولی در عین حال این بخش از اقتصاد سیاسی زیارت است که محدودیت های ایدئولوژیک، فرصت های اقتصادی زیادی را از این سفر می گیرند و یعنی جذابیت های سفر را پایین می آورند.
رئیس پژوهشکده گردشگری و زیارت دانشگاه فردوسی مشهد عنوان کرد: شاید بخشی از نشاط و سرزندگی محیط سفر با برخی از محدودیت های ایدئولوژیکی که بعضا اعمال می شود، گرفته می شود و جاذبه سفر را چه برای زوار داخلی و چه برای زوار خارجی از بین می برد؛ فرصت هایی که می توانند به شکل کاملا مشروع در این مکان وجود داشته باشند، ولی به دلیل برخی از اختصاصات و محدودیت های ایدئولوژیک این فرصت گرفته می شود؛ یعنی خسارت آن متوجه کل جامعه ما و به ویژه جامعه میزبان می شود. این ها جزو ویژگی های خاص مشهد است و در عین حال می توان به شکل دیگری هم این فضا را مدیریت کرد و از فرصت سفرهای زیارتی و سیاحتی به مشهد به نفع توسعه استان استفاده بهتر و مناسب تری کرد.
رئیس پژوهشکده گردشگری و زیارت دانشگاه فردوسی مشهد گفت: به عقیده من در همین چارچوب و با ظرفیت های قانونی موجود ما خیلی مناسب تر و بیشتر می توانیم از فرصت سفرهای زیارتی استفاده کنیم؛ به نظر می آید در مطالعات آمایش سرزمینی استان هم به راحتی به آن نتیجه نرسیده اند که «زیارت و گردشگری پیشران توسعه است»؛ بلکه این نگاه که زندگی اجتماعی و اقتصادی این جامعه در این استان و شهر وابستگی شدیدی به سفر زیارتی دارد، حائز اهمیت بوده است.
یوسفی اظهار کرد: برای فکر کردن به هر گشایش اقتصادی، باید پیوند آن با زیارت را درنظر بگیریم؛ یعنی ببینیم اگر گشایشی نیست و انسداد به وجود آمده، نسبت آن با زیارت چطور است و چه باید کرد که سفر به بار بنشیند و آورده این سفر، گشایش اقتصادی باشد. این بحث روشن است و در یک تحلیل اجمالی می توان به این نتیجه رسید؛ اگرچه فکر می کنم که کارهای زیادی انجام شده و پیشران بودن و پیشگام بودن محوریت زیارت و گردشگری در حیات اقتصادی و اجتماعی استان و در توسعه استان کاملا روشن و مورد توافق است.
« دنیای سفر » این نوشته را از « ایسنا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
