19 مارس 2024 - 08:12

فرمول مشارکت جامعه محلی در گردشگری

21 ژانویه 2019 - 18:00 dsfr.ir/ob26m

توسعه گردشگری

امروزه هدف اصلی برنامه های مبتنی بر توسعه و حفظ و ترویج فرهنگ مردمی، ایجاد راهبردهای مشارکتی به ویژه در حوزه جامعه های محلی است.

بی تردید با مشارکت جامعه های محلی در زمینه توسعه گردشگری نه تنها از کمرنگ شدن هویت اجتماعی و فرهنگی این جوامع جلوگیری می شود، بلکه این هویت تقویت خواهد شد. در همین حال، درک ساکنان بومی مقاصد گردشگری نقش مهمی در پیشبرد برنامه های توسعه و یکپارچگی تصمیم های مدیریتی و مشارکتی دارد.

در پژوهشی که توسط محمد نجارزاده و مجید نعمت الهی انجام شده، عوامل موثر بر درک ساکنان بومی نسبت به حمایت از توسعه پایدار گردشگری در تخت جمشید و متغیرهای تاثیرگذار بر درک آنها نسبت به این مجموعه تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد از میان متغیرهایی که بر درک ساکنان تاثیر می گذارند، مشارکت اجتماعی بیشترین تاثیر را دارد. همچنین متغیرهای نگرش زیست محیطی، تاثیر منفی و معنادار و تعلق اجتماعی، تاثیر مثبت و معناداری بر درک ساکنان نسبت به مجموعه تخت جمشید دارد.

این پژوهش تاکید می کند که نتیجه فعالیت های توانمندسازی محلی، باید اقدام محلی برای رفع نیازهای محلی باشد. ساکنان باید به این باور رسیده باشند که می توانند با ورود خود به این عرصه، جامعه را متحول کنند. در جوامعی که انواع محدودیت را بر افراد تحمیل می کنند، فرد ممکن است از مشارکت در فعالیت سیاسی یا عمومی خودداری کند، بنابراین مشارکت اجتماعی عامل مهمی در نگرش و درک مردم محلی نسبت به مجموعه تخت جمشید است.

نتیجه این پژوهش نشان می دهد مشارکت اجتماعی تاثیر مثبت و معناداری بر درک ساکنان محلی در روستاهای نمونه دارد. در حال حاضر نگرش زیست محیطی مردم محلی نسبت به مجموعه تخت جمشید نیز اهمیت زیادی دارد. اتفاق هایی که در سال های اخیر در نزدیکی مجموعه و در همسایگی روستاها افتاده است، نگرانی بیشتر مردم را در پی داشته است.

از سوی دیگر، درواقع حفاظت از آثار تاریخی یک کشور در ذهن ها اتفاق می افتد و باید با آگاهی مردم نسبت به ارزش میراث فرهنگی خود در حفظ آنها کوشا بود. برای رسیدن به چنین هدفی از ابزار رسانه برای آگاهی بخشی به مردم استفاده می شود. نتیجه پژوهش حاضر نشان می دهد نگرشی که ساکنان محلی نسبت به مجموعه دارند، تاثیر منفی و معناداری بر درک آنها از تخت جمشید دارد.

ارزش های هویتی، نشان دهنده پیوندهای عاطفی جامعه بامیراث فرهنگی اند. ساکنان بومی نسبت به مکان تولد، میراث و هویت مردم خود تعلق خاطر زیادی دارند. اثرهایی که داخل و خارج از کشور شناخته شده اند، نشان دهنده تاریخ و هویت یک جامعه اند. مردمی که در همسایگی مجموعه تخت جمشید زندگی می کنند، نسبت به وجود این مجموعه احساس افتخار و سربلندی می کنند و آن را عاملی در تعلق اجتماعی خود می دانند.

در واقع تعلق اجتماعی فرد نسبت به یک مکان و ارزش قائل شدن، قدردانی و وفاداری نسبت به آن شناخته می شود. از این رو، نتیجه پژوهش مذکور نشان می دهد متغیر تعلق اجتماعی تاثیر مثبت و معناداری بر درک مردم محلی و حمایت از مجموعه تخت جمشید به عنوان میراث جهانی دارد.

در همین حال، از نشانه های توسعه پایدار در مجموعه های فرهنگی، رفاه اقتصادی و افزایش اشتغال است. رشد صنعت گردشگری باید بتواند برای جامعه میزبان شغل ایجاد کند. بیشتر مصاحبه شوندگان در این تحقیق اظهار کردند گردشگری تا حدودی توانسته است شغل های جانبی را برای روستاییان ایجاد کند ولی این مقدار کافی نبوده و نتوانسته است مانع بیکاری جوانان در روستاها شود.

اطلاع نداشتن از اثرهای مثبت اقتصادی و کمرنگ بودن نقش آن در زندگی مردم روستاها، سبب شده اصل های توسعه پایدار گردشگری تحقق نیابد. از این رو، ساکنانی که گردشگران را خطری برای محیط خود قلمداد می کنند، با توسعه آن مخالفت می کنند. اما جوامع میزبانی که گردشگران را عاملی برانگیزاننده برای رشد و توسعه و حفظ محیط خود می دانند، خود به حمایتگر آن تبدیل می شوند. شرایط مطلوب زمانی به وجود می آید که بازدیدکنندگان و ساکنان کشور میزبان از جنبه اجتماعی شناخت بهتری از یکدیگر پیدا کنند و با هم مانوس شوند.

این شرایط سبب می شود هر یک از آنها از کیفیت و ویژگی های شخصیتی یکدیگر آگاهی بیشتری پیدا کنند و به یکدیگر احترام بگذارند. درک ساکنان محلی نیز بر حمایت از مجموعه تخت جمشید به عنوان میراث جهانی تاثیر دارد. در عین حال، نتیجه پژوهش نشان می دهد ساکنان بومی نسبت به توسعه پایدار گردشگری در مجموعه تخت جمشید نظر مثبتی دارند اما باوجود اینکه رابطه ای میان مشارکت اجتماعی آنان در تصمیم گیری مدیریتی و توسعه پایدار گردشگری وجود نداشته، درک ساکنان بومی نسبت به این مجموعه مسیر توسعه پایدار گردشگری در این منطقه را هموار می کند.

« دنیای سفر » این نوشته را از « دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
1