19 مارس 2024 - 07:44

قلعه ای 2500 ساله که در آن آب سربالایی می رفته!

21 اکتبر 2018 - 08:00 dsfr.ir/wn8xm

قلعه سارو

مدیر میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری شهرستان سمنان از قلعه های سارو به عنوان یکی از کهن ترین آثار تاریخی سمنان نام برد و گفت: استحکام کم نظیر این قلاع بعد از گذر قرن ها از ساخت آن از شگفتی های این اثر تاریخی است.

حمیدرضا دوست محمدی اظهار کرد: قلعه های شمالی و جنوبی سارو، در یک منطقه کوهستانی و در 10 کیلومتری شمال شرقی سمنان قرار دارد. این قلعه ها در استحکام، تسخیرناپذیری و نوع مصالح ساختمانی به کار رفته در آنها، زبان زد خاص و عام و موجب شگفتی همگان است.

قلعه شمالی کلاته سبز و خرم «سارو» با گذشت ایام و حوادث طبیعی و دست برد سودجویان در جست وجوی گنج، تا حدودی ویران شده است امّا اسکلت محکم آن با ابهّت و غرور خاصّی، هنوز پابرجاست.

مدیر میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری شهرستان سمنان گفت: قلعه جنوبی به سبب موقعیّت خاص و تسخیر ناپذیری، بر بلندای کوه، سالم و پابرجا، جلوهگری می کند. نفوذ و ورود به قلعه بسیار دشوار و خطرناک است و عامل بقای آن در همین دور از دسترس بودن است.

وی با اشاره به معرفی این بنا در کتاب تاریخ قومس تصریح کرد: مؤلف «تاریخ قومس» این قلعه را از دژهای دفاعی بسیار مهمّ خطّه شرق ایران می داند. ساختمان قلعه جنوبی سارو به مانند بسیاری از دژهای سرزمین ایران از سه طبقه تشکیل شده است و احتمال دارد که در طبقه زیرین، چارپایان را جای می داده اند. در طبقه دوم رعایا و خانواده های آنان زندگی می کردند . طبقه سوم جایگاه بزرگان و محافظان قلعه بوده است؛ چون امکاناتی از قبیل معبد، حمام و آبدارخانه داشته است، به این طبقه «بارگاه» می گفتند.

وی با بیان اینکه ساختمان این قلعه، شبیه دژ گردکوه دامغان است افزود: در چهارگوشه قلاع شمالی و جنوبی، برج های دیده بانی ساخته اند که خود جالب و دیدنی است.

مدیر میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری شهرستان سمنان با بیان اینکه تاریخ بنای قلعه ها را به دوران اولیه تاریخی نسبت می دهند، امّا سند متقنی در این مورد، در دست نیست یادآوری کرد: گفته ها حاکی از بهره وری مردم از آنها در دوران پیشدادیان، کیانیان و اشکانیان است. قلعه های سارو در ادوار مختلف تاریخی، دست به دست شده و هر گروهی، چند صباحی در آن پناه گرفته است.

خطه قومس سالیان درازی تخت سیطره اسپهبدان طبرستان بوده است و باید این قلعه ها مورد بهره برداری آنان و عواملشان قرار گرفته باشد. از طرفی گستره نفوذ و فعالیّت فرقه اسماعیلیه در قومس، بسیار پر رنگ بوده است و هر جا که دژی بوده، در آن پناه می گرفته اند. بنابراین روزگاری دژهای سارو نیز باید در اختیار آنان بوده باشد.

وی با بیان اینکه فاصله قلعه سارو تا قلعه گردکوه، از راه اصلی 80 کیلومتر و از راه میان بُر، 6 کیلومتر است ادامه داد: به دلیل وجود آذوقه کافی در این کلاته و انتقال آن به قلعه ها، مقاومت اهل قلعه در مقابل مهاجمان به درازا می انجامیده است به همین علّت، در طول تاریخ دست نیافتنی، باقی مانده است.

از نکات بدیع در قلعه جنوبی سارو که از قلعه شمالی بزرگ تر و دارای امکانات بیشتری است انتقال آب چشمه از صد متری پای کوه به قلعه است. در این قلعه، آب به مسیر سربالا می رفته است! این موضوع نشان می دهد که اهل قلعه، فقط از قاعده های رزم و کشاورزی آگاه نبوده اند، بلکه در بین آنان اهل علم و فن نیز حضور داشته اند.

در لغتنامه دهخدا درباره این قلعه آمده است: "سارو"از توابع سمنان و دارای معدن زغال سنگ است. این معدن در 20 هزار گزی شمال شرقی سمنان در سارو، نزدیک کوه پیغمبران واقع شده و در عمق چهارگزی، رگه های زغال سنگ به عرض 40 تا 50 صدم گز وجود دارد و اهالی محلّ، جهت رفع احتیاجات خود از آن بهره برداری می کنند.

« دنیای سفر » این نوشته را از « ایسنا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
1