امروزه گر چه برخی کارکردهای زورخانه به واسطه تغییر در سبک زندگی رنگ باخته است اما هنوز سویه هایی از آن به چشم می خورد و می تواند جاذبه ای باشد از جنس فرهنگ و ورزش برای گردشگران علاقه مند.
زورخانه ها عموما در قلب تپنده محلات واقع می شدند، رفع و رجوع برخی مشکلات با آن ها بود و آیین جوانمردی و پاکبازی رسمی بود که هر آن که به زورخانه ورود پیدا می کرد آن را لاجرم فرا می گرفت. امروز گرچه برخی کارکردهای زورخانه به واسطه تغییر در سبک زندگی رنگ باخته است اما هنوز سویه هایی از آن به چشم می خورد. بازدید از این ویژگی ها و مشاهده کسانی که هنوز همانند پهلوانان گذشته لباس می پوشند و مراسم های زورخانه ای را اجرا می کنند این روزها به یکی از جاذبه های گردشگری در شهرهای مختلف بدل شده است.
امروز 12 مرداد ماه به نام روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای نام گذاری شده است که بهانه ای شد تا به این مهم بپردازیم؛ آیا این جاذبه به عنوان یک میراث معنوی ثبت شده در یونسکو توانسته است جای ثابت خود را در میان تورهای گردشگری به ویژه تورهای ورودی ایران باز کند یا خیر؟
یاسر موحد فرد، دبیر کل بنیاد فردوسی در گفت و گو با «دنیای سفر» با بیان این که زورخانه ها با توجه به قابلیت هایی که دارند می توانند به عنوان عاملی برای ترویج فرهنگ پهلوانی به ویژه برای گردشگران خارجی بهره گرفته شوند، گفت: زورخانه ها قدیمی ترین باشگاه های ورزشی دنیا هستند و مجموعه ای از ویژگی های انحصاری را دارند؛ به عنوان مثال فرهنگ و آداب و رسوم زورخانه ها شیوه خاص و متفاوت با سایر ورزش هاست و در آن اخلاقیات نقش عمده دارد. وی معماری زورخانه ها را از دیگر نقاط تمایز آن دانست و اضافه کرد: زورخانه ها از در ورودی تا فضای داخلی به شیوه ای خاص طراحی و ساخته می شود که شاهد آن کوتاه بودن درب ورودی و شیوه خاص گنبد و گود زورخانه است.
دبیر کل بنیاد فردوسی ادامه داد: موسیقی همچنین در زورخانه ها نقش عمده و حیاتی داشته و در کنار آن ما شاهد ریتم مشخصی از حرکت هستیم که آن را به قدیمی ترین ورزش ریتمیک دنیا تبدیل کرده است. مجموع این ویژگی ها سبب شده است که با تصویب آیین نامه ترویج فرهنگ پهلوانی از طریق توسعه ورزش زورخانه ای و با هدف جذابیت، محبوبیت و مقبولیت ابعاد ظاهری و باطنی این ورزش درقومیت ها و اندیشه های مختلف، قدمت تاریخی فرهنگی چند هزار ساله و اصالت ایرانی این ورزش و نقش آن در تحکیم هویت ملی ایرانیان و حمایت و پشتیبانی از نیروهای مستعد ورزش پهلوانی به منظور حضور در عرصه های جهانی به عنوان یکی از مزیت های فرهنگی ایران در خارج از کشور ثبت ملی شود.
موحد فرد با بیان این که در اجلاس میراث ناملموس جهان که در اصفهان و با حضور 40 کشور برگزار شد ورزش زورخانه ای و آیین های آن مورد توجه قرار گرفت، تصریح کرد: در این اجلاس این آیین ها معرفی شدند و بر اساس آن مقرر شد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، توریست ها را با آیین و آداب زورخانه ای آشنا کند زیرا موسیقی و حرکات نمایشی این ورزش به صورت انحصاری در اختیار ما ایرانیان است و بازدید از آن برای گردشگران از جذابیت ویژه ای برخوردار خواهد بود.
وی درباره وضع ورزش زورخانه ای در تورهای گردشگری گفت: ما شاهد بازدیدهای موردی از زورخانه ها هستیم اما همچنان این تبدیل به یک رویه و رویکرد سیستماتیک نشده است.
دبیرکل بنیاد فردوسی تهیه نقشه زورخانه ها و توزیع آن میان تور لیدرها را یکی از اقداماتی دانست که موجب گسترش بازدید از زورخانه ها می شود و گفت: بازدید از یک زورخانه می تواند یک بسته کامل گردشگری برای مشاهده فرهنگ ایران زمین باشد و اگر حمایت هایی بر مبنای آنچه گفته شد صورت گیرد و ما بروشورهای چند زبانه داشته و سایت هایی برای معرفی زورخانه ها ایجاد کنیم می توانیم امیدوار باشیم زورخانه ها سهمی شایسته از صنعت گردشگری را به خود اختصاص دهند.
وی یکی از راهکارهای این امر را امضای تفاهم نامه فدراسیون ورزش زورخانه ای با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری عنوان و اظهار کرد: در حال حاضر ما نزدیک به 750 زورخانه در سراسر کشور داریم که بازسازی و احیا شده اند و با امضای این تفاهم نامه در هر شهر می توانند به یک پایگاه برای بازدید گردشگران تبدیل شوند.
گفته های موحد فرد نشان دهنده جاذبه ای مغفول در زمین گردشگری ایران است؛ تورگردانانی که زورخانه ها را به عنوان یک جاذبه در برنامه های خود می گنجانند با انتخاب خود می توانند سویه هایی از فرهنگ ایرانی را برای گردشگران خود به نمایش بگذارند که بسیاری از آداب آن در دنیای مدرن از دست رفته است. پهلوانی و احترام به مرشد و حرکت هماهنگ ورزش و موسیقی از جمله این جلوه هاست که تنها در زورخانه امکان رویت دارد. تنها پس از این مشاهده است که ادوات زورخانه معنای خود را می یابند و همان گونه که تاکنون نیز مشاهده شده است با استقبال گردشگران برای خرید مواجه می شوند. از این روست که باید از این فرصت بهره بگیریم و آن را حاشیه ای بر تورهایی که به مقاصد شهرهای مختلف بسته می شود، نبینیم.
