28 مارس 2024 - 19:23

سی و سه پل در زمین فرو می رود!

29 اوت 2018 - 10:00 dsfr.ir/3o4hb

سی و سه پل

«گسترشِ فرایندِ پوک شدن خاک بسترِ پل ها همراه با فشار طبیعی حاصل از وزن سازه پل، عبور کنترل نشده گردشگران و عابران، تراژدی تخریب پل های اصفهان را ابتدا در بخش های غیرقابل رویت پل های تاریخی اصفهان فراهم کرده و وقوع یک فاجعه برای این آثار نفیس را قریب الوقوع می کند.»

یکی از شاخصه های اصفهان و زیبایی هایش را پل های تاریخی این شهر می دانند، پل هایی که به واسطه طول عمرهای متفاوت شان با یکدیگر نمی توان آن ها را در یک رنج و زمان بررسی کرد، اما این دلیلی بر کاستن از درجه اهمیت شان نیست.

هر چند مدتی است هر بار نام یکی از این پل ها بر سر زبان ها می افتد و هشدارهاست که از سوی دوستداران میراث فرهنگی و بعضا کارشناسان مطرح می شود، یک روز تعویض سنگ های کفِ پل «خواجو» را رو می کنند و یک بار به پیاده راه کردن «پل شهرستان» فکر می کنند و بار دیگر سراغ «سی و سه پل» می روند تا دهانه هایش را ببندند از «پل مارنان» و «پل چوبی» هم که دست کم در طول سال های گذشته حساسیت ها برای نوع حفاظت از آن ها که بگذریم، امروز حرف های دیگری در مورد وضعیت این پل های تاریخی مطرح می شود.

ایجاد ترک در نقاط مختلف سی و سه پل یکی از عواملی است که باعث بروز این حساسیت ها در درجه بالاتر شده است. حساسیتی که می توان نامش را «بلعیده شدن این پل های تاریخی در دل زمین» گذاشت!

هر چند شاید برخی افراد این حساسیت را به واسطه ی نبود اب در زاینده رود می دانند، اما به نظر می رسد این تنها دلیل برای فاجعه ای که به مرور در حال خوردنِ جانِ پل های تاریخی اصفهان است، نباشد.

حمید مظاهری تهرانی، رئیس پژوهشکده تخصصی «پنج اُ هفت» در اصفهان با مطرح کردن این هشدار، از چگونگی فرآیند این اتفاق با مرور زمان صحبت می کند.

این مدرس دانشگاه نخست در توصیف وضعیت پل های تاریخی اصفهان می گوید: اصفهان شهر زایند رود و شهر پل های تاریخی متعدد و بی نظیر است، قدمت برخی از این پل ها مانند پل شهرستان به پیش از اسلام و دوره ساسانیان می رسد و پل های شگفت انگیزی مانند خواجو و سی وسه پل در دوره ی صفوی در آن بنا شده اند.

سازه و بدنه اصلی این پل ها آجری است و مهندسی دقیقی که تاق و قوس های متعددی را بر پایه های قدرتمندی از سنگ و ساروج - ملات یا اندودی (روکش) آبدوست است که برای ادامه حیات و حفظ استحکام خود به طور دائمی به آب نیاز دارد و در نبود آب به مرورترد و سست می شود و به عبارتی گیرش و استحکام خود را از دست می دهد برای قرن ها استوار کرده است.

او از خصوصیات ساروج را به واسطه ی نوع ترکیبات خود و نحوه و فرایند ماهرانه عمل آوردن آن، در ذات خود قادر به تحمل دوره هایی از خشکی یا کم آبی می داند و می گوید: اساسا خشکسالی و خشک شدن رودخانه زاینده رود از همان دوره ساخت این پل ها در دوره صفوی نیز بسیار و تقریبا هر ساله اتفاق می افتاده است، به طوری که بسیاری از جشن های شهر اصفهان در هنگام شروع خشکی یا آغاز آبگیری زاینده رود برگزار می شدند. 

وی با بیان این که بسیاری از ترک ها و شکستگی های قابل مشاهده روی پل های تاریخی مانند سی وسه پل و خواجو به علت نشست و فرسودگی طبیعی مصالح به کار رفته در ساختار آن (آجر،گچ،کاشی،سنگ و ساروج) و البته فرو رفتن تدریجی جسم سنگین پل در بستر زیرین خود است، ادامه می دهد: این عوارض حتی در صورت پر آب بودن دائمی زاینده رود نیز به مرور اتفاق می افتد، هر چند نباید فراموش کرد که اکثر پل های اصفهان و ایران بر اساس مکان یابی دقیق و با اشراف کامل معماران بر مقدار سختی و میزان مقاومت جنس خاک بستر پل ها ساخته شده اند که این امر تضمین کننده طول عمر و ادامه حیات پل های اصفهان در طول این سال ها بوده است.

« دنیای سفر » این نوشته را از « ایسنا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
1