بررسی ۴۱ اثر تاریخی در مطالعات فرهنگی- تاریخی محور انتقال آب سد کانی سیب به دریاچه ارومیه به شناسایی ۱۱۲۶ قطعه سفال شاخص منجر شد.
علی صدرایی، سرپرست پژوهش باستان شناسی مطالعات فرهنگی- تاریخی محور انتقال آب سد کانی سیب به دریاچه ارومیه روز یکشنبه با اعلام این خبر به تخریب گسترده و هر روزه محیط زیست و به ویژه محیط زیست های تاریخی – فرهنگی در چند سال اخیر اشاره کرد.
این باستان شناس با تاکید بر این که در زیر هیچ سنگی در کوهستان گنجی پنهان نکرده اند، افزود: علاوه بر حضور عده ای سود جود و گنج یاب در مناطق مختلف کشور و به ویژه دشت های میانکوهی و کوهستان ها و تخریب منابع طبیعی و باستانی و افزودن به زمین های زراعی و کشاورزی، اقدامات توسعه طرح های عمرانی نیز اضافه شده و تراژدی های بی شماری را در این روزها به وجود اورده است.
او با ابراز تاسف از شتاب غیرقابل توصیف این روند در سال های اخیر هشدار داد: تدوام این روند باعث می شود در چند سال آینده از بسیاری زیست گاه های تمدنی و فرهنگی نشانی باقی نماند.
صدرایی شاهد این ادعا را پژوهش باستان شناسی اخیر با عنوان "پژوهش باستان شناسی مطالعات فرهنگی- تاریخی محور انتقال آب سد کانی سیب به دریاچه ارومیه" اعلام کرد که در فاز نخست از محور بیگم قلعه در شهرستان نقده شروع می شود.
او با اشاره به انجام این برنامه در مدت ۴۵ شبانه روز تا ریک آباد در شهرستان پیرانشهر که ورودی تونل انتقال آب محسوب می شود، گفت: هیات پژوهش در طول این مدت مسافتی بیش از ۹۰ کیلومتر طول مسیر و بیش از ۳۰ کیلومتر عرض مسیر را مورد بررسی باستان شناسی قرار داد.
به گفته این باستان شناس، در این مدت از دره های طولانی و دشت های میانکوهی و قله های بلند و متعدد این خطه بازدید و سرانجام هیات پژوهش موفق شد داده های فرهنگی ۴۱ اثر تاریخی را ثبت و ضبط کند.
ماحصل این پژوهش نشان می دهد؛ تمدن های این خطه نیز همانند بسیاری از جاهای کشور در کنار رودخانه های دائمی و چشمه های پرآب و البته دائمی و خاک بسیار مناسب و حاصلخیز اطراف و چراگاه های کوهستانی و دشت های میانکوهی که همواره مورد توجه اقوام و ملل در طول تاریخ گشته استقرار یافته اند.
صدرایی گفت: با توجه به این بررسی سکونت در این مناطق در دوران پیش از تاریخ در حداقل ۶ تپه، در دوران تاریخی در ۵ تپه و در دوران اسلامی در ۴ محوطه به صورت اختصاصی تداوم داشته و در سکونت تلفیقی ادوار در دوران پیش از تاریخ و دوران تاریخی در ۱۰ مجموعه، سه دوره همزمان پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی در ۹ مجموعه و دوران تاریخی و اسلامی در ۶ اثر قابل مشاهده است.
او در ادامه تاکید کرد: این شاخصه ها بر مبنای مشاهدات فعلی بوده و احتمال تغییر در گاه نگاری منطقه با یافت شدن داده های جدید وجود دارد.
او با اشاره به بررسی یک منظر طبیعی و یک کتیبه ناتمام از مجموعه آثار ذکر شده توسط هیات گفت: در آمار کلی مجموعه فوق، ۱۱ محوطه تاریخی ۶ تپه تاریخی، ۱۰ قلعه و ۲ تپه قلعه، ۴ تپه محوطه و تپه ۴ محوطه قبرستان و ۲ قلعه و محوطه و ۳ قبرستان تاریخی در فهرست ارائه شده است.
از لحاظ سطح ارتفاعی زیستگاه ها از بین ارتفاع ۱۳۰۰ تا ۱۶۰۰ متر از سطح دریا های آزاد، هیات ۲۱ اثر، ارتفاع بین ۱۶۰۰ تا ۲هزار متری ۱۹ اثر تاریخی و فرهنگی را به ثبت رسانده شد.
او با اشاره به این که تنها یک اثر تاریخی به نام قلات شاه در ارتفاع بالاتر از ۲هزار متری قرار داشت، در توضیح علت این موضوع به شرایط آب و هوایی منطقه اشاره کرد و گفت: در شش ماه دوم سال در ارتفاع بالاتر از ۲ هزار متری عملا امکان زیست وجود نداشته و منطقه غیر قابل سکونت است.
این باستان شناس درباره داده های فرهنگی و تاریخی جمع آوری شده گفت: به طور کلی در این محوطه ها ۱۱۲۶ قطعه سفال شاخص جمع آوری شد که از این مجموعه با توجه به اعتبار لازم ۶۶۵ قطعه برای طراحی فنی سفال انتخاب شد.
او از بین یافته های هیات به وجود یک قطعه ابسیدین و سه قطعه تیغه سنگی و یک عدد شی سنگی شکسته که احتمالا بخشی از پاشنه در است، اشاره کرد.
وی در ادامه افزود: متاسفانه تمامی این مناطق توسط کشاورزان تبدیل به زمین های زراعی می شوند و علاوه بر آسیب فوق عده ای از سود جویان گنج های موهن نیز تمام محوطه را مانند لانه زنبور کرده و طرح های عمرانی و توسعه ای نیز به این تخریب ها دامن می زنند.
« دنیای سفر » این نوشته را از « خبرگزاری مهر » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
