29 مارس 2024 - 11:10

موزه هایی که خلاق نیستند

20 می 2017 - 12:00 dsfr.ir/jm72g

موزه هایی که خلاق نیستند
میثم رودکی / دنیای سفر
اشیا موزه ای موزه ایران باستان

موزه های ایران خلاق نیستند این موضوع سالهاست که توسط مسوولان و کارشناسان مطرح می شود اما برنامه ای برای آن ندارند.

به گزارش خبرنگار مهر، حدود 650 موزه در ایران وجود دارد از موزه های بزرگ تا کوچک دولتی و خصوصی. این موزه ها اما تنها در ایام تعطیلات و نوروز دارای بازدیدکننده انبوه هستند نه در طول سال. موزه ها در بیشتر مواقع خالی از بازدیدکننده بوده و راهنمایان موزه نیز در موزه ها با رخوت مواجه هستند جز در همین ایام.

سارا عبدلی که در موزه های متفاوتی راهنما بوده می گوید: یا در ایام عید انقدر سرمان شلوغ است که فرصت استراحت نداریم و مهمتر از آن به دلیل حضور انبوه گردشگران نگران موزه و آثارش هستیم و یا در طول سال دلمان می خواهد بازدید کننده داشته باشیم تا برای او از موزه تعریف کنیم.

عبدلی که سابقه کار در کاخ گلستان موزه مردم شناسی لرستان و ... را دارد می گوید: باید به گردشگر حق بدهیم که در بهترین حالت تنها سالی یک بار به موزه برود چون اگر خوب راهنمایی شده باشد اطلاعات کامل درباره اشیا دارد و دیگر چند بار دیدن آن موزه و اشیایش جاذبه ای برای او نخواهد داشت.

عبدلی تعداد کم بازدیدکنندگان را با عدم وجود خلاقیت در موزه ها مرتبط می داند به این معنا که اگر در طول سال موزه ها همان شکل و شمایل و اثار را برای بازدید در نظر بگیرند و تغییری در آن ایجاد نکنند دیگر لزومی ندارد مردم هر روز به موزه بروند چون هیچ چیز تغییر نکرده است حسین ترابی از بازدیدکنندگان موزه ملی است او می گوید یک بار به همراه تور از این موزه بازدید کرده و حتی الان بعد از دو سال وقتی دوباره به این مکان رفته هنوز جای اشیا را حفظ بوده چون تغییری در چینش انها هم ندیده است.

در میان همه موزه های کشور تعداد محدودی از کاخ ها و موزه ها هستند که تلاش می کنند با برگزاری نمایشگاه و یا نشست تخصصی تغییری در حالت رخوت موزه ها ایجاد کنند اما این نشست های تخصصی معمولا در خارج از فضای موزه و در سالن های اجتماعات برگزار می شود تنها اقدامی که ممکن است گردشگر بیشتری را به موزه بیاورد نمایش اثاری از موزه هاست که کمتر دیده شده امد و یا نمایش اشیای خاص که به بهانه آن مردم می توانند پا به موزه بگذارند. مانند برپایی نمایشگاه اثار کشف شزه و با سرقتی و یا منشور کوروش و مجسمه های پنه لوپه که بازدیدکنندگان را تا سالن نمایش کشاند.

در کشورهای دیگر که تمدن و تاریخ آنها به اندازه ایران نیست برای هر موضوعی یک موزه ایجاد کرده اند هامبورگ آلمان موزه ای برای درک زندگی نابینایان ایجاد کرده و یا موزه ای برای احساس ترس از اتفاقات متفاوت طبیعی و غیرطبیعی زندگی. در اسپانیا نیز موزه ای برای همبرگر ایجاد شده و یا موزه ای خاص ورزشکاران مادرید و بارسلونا که اتفاقا تعداد بازدیدکنندگان آنها و نرخ بلیت هایشان نیز بسیار بالاست.

این موزه های متفاوت نیز تا وقتی جدید و جذاب است مخاطبان زیادی نیز دارد اما اگر سالها تغییری در آنها ایجاد نشود مخاطبشان را از دست می دهند.

چند روز پیش در نشست خبری رییس ایکوم به مناسبت روز موزه ها علیرضا قلی نژاد از اعضای ایکوم لابه لای همه صحبتهایش پیرامون موزه ها و تقدیر از موزه داران برتر گفت که متاسفانه ادبیاتی در جامعه جا افتاده که وقتی می خواهند حرف از رخوت و ساکن شدن چیزی بزنند می گویند مگر موزه است و یا به درد موزه می خورد این ادبیات خوب نیست چرا ما موزه را مظهر رخوت می دانیم!؟

این موضوعی بود که قلی نژاد مطرح کرد و به درستی نیز گفت در این باره احمد میررضایی از کارشناسان موزه داری می گوید: استفاده از ادبیاتی مثل این که هرچیز رخوت انگیز و ساکن را به موزه تشبیه می کنند به خاطر خود موزه داران است آنها برای تغییر و ایجاد خلاقیت تلاشی نمی کنند به همین علت است که مردم از موزه ها چنین برداشتی می کنند حالا از این برداشت ناراحت هستند چند موزه را می شناسید که لااقل ویترین موزه هایش را تغییر دهد آیا همه این اتفاقات نیازمند هزینه های گزاف است؟ پس چطور موزه ای به عنوان مثال برای مناسبتی جشن می گیرند و با این بهانه مردم را به فضای موزه دعوت می کند؟

او ادامه می دهد: می توان یک روز را ویژه کودکان انتخاب کرد یا یک روز ویژه بازدید از بانوان حتی می توان بسیاری از مراسم را در سالن اجتماعات موزه ها برگزار کنیم و برای آنها تسهیلات ویژه بازدید از موزه بگذاریم.

روز جهانی موزه همیشه فرصتی است تا باردیگر به موزه ها از دید کارشناسی نگاه کرد در طول هفته جاری نیز بارها نظریات متفاوت از سوی مسوولان شنیده خواهد شد این نگاه ها هر سال به موزه ها می شود اما تغییری در آن ایجاد نمی شود.

در سال 91 نیز یحیی رحمتی سرپوست اسبق امور موزه ها در نشست هم اندیشی روز جهانی موزه در موسسه اکو گفت: با اشاره به رشد خوب تعداد بازدیدکنندگان از موزه ها گفت: اگر در موزه ها تنوع نداشته باشیم رشد بازدیدکنندگان موزه ها خط نزولی پیدا می کند، سال گذشته حدود 20 میلیون بازدید کننده از موزه های کشور بازید کردند، ولی متاسفانه به دلیل نبودن خلاقیت و ابتکار در موزه ها امکان پائین آمدن این درصد وجود دارد.

او اضافه کرد: متاسفانه تنوع موضوعی موزه ها پایین است، آنچه در اختیار دولت است اکثرا موزه های باستان شناسی و مردم شناسی هستند، در حالی که در حوزه های تخصصی طیف گسترده ای داریم که جایشان در سطح کشور خالی است. بیشتر آثار این طیف در اختیار مجموعه داران خصوصی است، بنابراین از امسال قصد داریم به صورت شفاف و عملیاتی وارد این حوزه شویم.

عضو بخش هنری کمیته ملی موزه های ایران (ایکوم) نیز گفته بود: تا زمانی که نگاه و روش مدیریت نسبت به موزه همین گونه باشد قطعا موزه ها خلوت تر هم می شوند. ما اکنون به روش کلاسیک موزه داری می کنیم، پس طبیعی است که پای هیچ جوانی به موزه باز نشود.

اردشیر صالح پور گفت: ما در این بخش به دنبال کشف زبانی ساده برای موزه هستیم. این خیلی خوب است که برای هر شی یک داستان تعریف کنیم. باید انبارهای موزه را از شکل کنونی شان خارج کنیم، انبار می تواند خود یک فضای هنری باشد، در واقع باید به دنبال یک زبان تازه برای حرف زدن با مخاطب باشیم.

1