28 مارس 2024 - 15:51

توسعه گفتمان خلاقیت در صنایع دستی

17 می 2017 - 15:30 dsfr.ir/u94ul

توسعه گفتمان خلاقیت در صنایع دستی
میثم رودکی / دنیای سفر
یک هنرمند صنایع دستی در نمایشگاه صنایع دستی تهران

قرن بیست و یکم را عصر صنایع فرهنگی و خلاق می دانند؛ دوره ای که فعالیت ها و صنایعی که مبتنی بر ایده های خلاقانه هستند در دنیا پیشرو خواهند بود.

در واقع دیگر تنها تکنولوژی و سخت افزارها برای توسعه اقتصادی- اجتماعی جوامع کافی نیست و این ایده های خلاقانه افراد است که نیرو محرکه تحولات قلمداد می شوند. از این رو بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، سرمایه گذاری های کلان و برنامه ریزی های استراتژیکی در عرصه صنایع خلاق و فرهنگی صورت داده اند تا از رهگذر گردش اقتصادی آنها، بستری موثر برای رشد اقتصادی و افزایش اشتغال در جوامع خود فراهم آورند و از سوی دیگر منابع استراتژیک و تجدیدناپذیر خود را برای نسل های آینده حفاظت و نگهداری کنند؛ رویکردی که امروزه اساس توسعه پایدار نیز قرار گرفته است. این در حالی است که توجه به این صنایع، ظرفیت های اقتصادی و توانایی های کشور را برای مواجهه با شرایط بحرانی و نوسانات عرصه اقتصاد ارتقا خواهد بخشید.

در واقع این شرایط موجب افزایش مقاومت اقتصادی آنها خواهد شد؛ چراکه ماده خام این صنایع خلاقیت ذهنی و فکر افراد است که همواره در درون یک کشور در دسترس است. از این منظر کشور ما دارای مزیت ها و ظرفیت های فراوانی در زمینه تولیدات و صنایع فرهنگی از جمله هنرهای سنتی و صنایع دستی است که از تنوع قابل ملاحظه ای برخوردار است. از آنجا که این محصولات فرهنگی- هنری برآمده از خلاقیت شهروندان بوده و متناسب با ویژگی های هویتی، زیست بوم و فرهنگ آنها است، به خوبی می تواند ظرفیت های بالقوه خود را در راستای توسعه این مرز و بوم معرفی کند. بنابراین در فرآیند مقاوم سازی عرصه هایی چون اقتصاد، فرهنگ و اجتماع تاکید بر عرصه هایی چون صنایع دستی و معرفی و گفتمان سازی برای آنها، اقدام موثر و مهمی برای پیشبرد هرچه بیشتر روند اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی در کشور خواهد بود.

نقش رسانه

با نگاهی به سیاست های اقتصاد مقاومتی و به طور دقیق تر در بند 21 این سیاست های ابلاغی از سوی رهبری، به گفتمان سازی در خصوص اقتصاد مقاومتی و فرآیندهای مرتبط با اجرای آن در محیط های علمی و آموزشی اشاره شده و بر حمایت رسانه های جمعی برای تبدیل شدن آن به یک گفتمان ملی و عمومی تاکید شده است. بنابراین فرآیندها و حوزه هایی که از ظرفیت بالایی برای محقق ساختن اقتصاد مقاومتی در سطوح مختلف کشور برخوردار هستند، نیز مورد حمایت رسانه های جمعی قرار گیرند و تبدیل به گفتمان رایج در جامعه شوند. همان گونه که پیش تر به ظرفیت های اقتصادی و تاثیرات اجتماعی عرصه صنایع دستی و هنرهای سنتی اشاره شد، این حوزه از اثربخش ترین حوزه های فرهنگی اقتصادی ایران اسلامی است که می تواند به مثابه نیرو محرکه اقتصاد خلاق در ایران باشد و زمینه های مساعدی برای توسعه و ثبات اقتصاد خانواده ها را مهیا سازد، از این رو ضروری است که رسانه های جمعی نیز در راستای گفتمان سازی و معرفی بیشتر این هنر - صنعت بومی به شهروندان، نسبت به آن اهتمام ویژه ای داشته باشند.

گفتمان سازی برای صنایع دستی از این حیث اهمیت دارد که با آگاهی یافتن افراد جامعه از ظرفیت های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی این هنر - صنعت بومی، توجه اقشار مختلف به آن بیشتر می شود و شناخت بهتری پیدا می کنند. از رهگذر چنین شرایطی، زمینه های مساعدی برای گرایش مردم به تولیدات و رشته های مختلف آن افزایش می یابد. این گرایش افکار عمومی هم موجب رونق عرصه فروش صنایع دستی خواهد شد و بازارهای داخلی آن تقویت می شوند و هم در خصوص اشتغال زایی می تواند علاقه مندان بیشتری به ویژه در مناطقی که با مشکل اشتغال روبه رو هستند، جلب کند؛ منوط به اینکه رسانه های جمعی در کشور و شبکه های اجتماعی بخش قابل قبولی از ظرفیت های خود را به معرفی این حوزه و گفتمان سازی مستمر در خصوص آن اختصاص دهند. این اقدام رسانه های جمعی را می توان به مثابه تلاش اثربخش در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی و مصداق بند 21 سیاست های ابلاغی آن که بر گفتمان سازی و تبیین وجوه مختلف آن تاکید دارد به حساب آورد. همچنین باید افزود مقوله گفتمان سازی برای عرصه هایی مانند صنایع دستی و هنرهای سنتی که ظرفیت های بالایی برای بسترسازی تحقق اقتصاد مقاومتی دارند، در نهایت منجر به گفتمان سازی برای اقتصاد مقاومتی خواهد شد.

بنابراین انتظار می رود رسانه های جمعی و نهادهای متولی امر فرهنگ سازی و اطلاع رسانی به افکار عمومی جامعه، نسبت به ترویج، تبلیغ و گفتمان سازی برای صنایع فرهنگی به ویژه صنایع دستی ایران اهتمام خاصی داشته باشند.

1