19 مارس 2024 - 12:28
در میزگرد گردشگری و توسعه پایدار دانشگاه یزد مطرح شد:

چرا گردشگری بهترین راهکار برای توسعه پایدار کشور است؟

26 آوریل 2017 - 13:30 dsfr.ir/kr1bz

چرا گردشگری بهترین راهکار برای توسعه پایدار کشور است؟
ایسنا
میزگرد گردشگری و توسعه پایدار دانشگاه یزد

نخستین میزگرد #گردشگری و توسعه پایدار با حضور مسئولان سازمان میراث فرهنگی، بخش خصوصی و سازمان های مربوط در دانشگاه #یزد برگزار شد.

به گزارش ایسنا، دکتر «سعید عطار» رییس بخش علوم سیاسی دانشگاه یزد در ابتدای این نشست با برشمردن اهمیت پیوستگی نظریه و عمل در مورد موضوع گردشگری و ارتباط آن با توسعه پایدار، گفت: چهار دهه پیش، «میشل فوکو» اندیشمند فرانسوی، ایران را «روح یک جهان بی روح» نامید به عبارتی ایران، روح و انرژی جهانی ظاهرا بی روح و بی انرژی پنداشته می شد.

وی افزود: گفته می شد که ایران روح جهانی بی روح است چرا که چنین تصور می شد که ایران و ایرانیان دارای طرحی نو برای زندگی سعادتمند هستند، طرحی که با اجرایش می توان زندگی در رفاه را در کنار زندگی مومنانه و اخلاقی داشت.

عطار ادامه داد: خواست حفظ محیط زیست همراه با توسعه و دگرگونی اقتصادی-سیاسی، جلوه ای از خواست زندگی در رفاه توام با اخلاق است به عبارتی دیگر نمی توان مومنانه و اخلاقی زیست اما محیط زیست ایران را تخریب کرد، سفره های زیرزمینی اش را خشک کرد و چاههای آب را تخلیه کرد. نمی توان مومنانه زیست اما به تاراج جنگل ها مشغول شد و شهرها را آلوده کرد. زیست مومنانه و اخلاقی در عین زیستن در رفاه، همان توسعه پایدار است.

گردشگری، حوزه ای به غایت سالم و بی نهایت رفاه بخش

عضو هیات علمی گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه یزد با اشاره به برداشت و درک نادرست از مفهوم توسعه پایدار، اظهار کرد: قبلا فکر می کردند توسعه امری هزینه بر است. به عبارت دیگر توسعه هدف و نقطه کانونی تمرکز سیاست گذاری کشور شمرده می شد و بر این اساس گفته می شد که در راه دست یابی به توسعه باید هزینه آنرا پرداخت.

به گفته وی، نابودی قسمتی از جنگل ها و منابع طبیعی هزینه حرکت به سوی توسعه به حساب می آمد و این اصل که اگر می خواهید مردمتان را نجات دهید باید بخشی از محیط زیست را از دست بدهید، اصلی پذیرفته شده بود.

وی خاطرنشان کرد: به جز برخی بندهای برنامه توسعه چهارم، در هیچ کدام از 10 برنامه توسعه قبل و پس از انقلاب، درکی از توسعه پایدار وجود نداشت. در برنامه توسعه ششم نیز همان تصور با برخی تعدیلات برقرار مانده است، تمرکز بر صنایع اولویت داری چون صنایع فولاد و کاشی، صنایعی که آنها فکر می کنند مزیت صادراتی ما در آنهاست، همچنان برقرار مانده است. همچنان دولت های ما فکر می کنند که مثلاً با ساخت پالایشگاه در کرمانشاه و اشتغال زایی برای حدود 700 نفر خدمت بزرگی به مردم می کنند.

عطار ادامه داد: باورم این است که مهمترین حوزه ای که می توان زیست مومنانه و اخلاقی را با توسعه جمع زد، حوزه گردشگری است. حوزه ای به غایت سالم و بی نهایت رفاه بخش.

ایران جزء 10 کشور اول در زمینه جاذبه های گردشگری

عضو هیات علمی دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به جایگاه بالای ایران در زمینه جاذبه های گردشگری، عنوان کرد: ایران از لحاظ جاذبه های گردشگری بین 10 کشور برتر دنیا قرار دارد اما در حال حاضر شکافی عمیق بین این این جایگاه و صنعت گردشگری وجود دارد.

وی ادامه داد: سال گذشته تنها کمتر از 5.5 میلیون نفر از مجموع بیش از یک میلیارد و 200 میلیون نفر توریست بین المللی به ایران سفر کرده اند؛ یعنی از هر یک هزار نفر توریست، فقط چهار نفرشان به ایران آمده اند و تقریباً از هر هزار دلاری که در دنیا در حوزه های مرتبط با توریسم درآمدزایی می شود، سهم ما همان چهار دلار است که این متناسب با سهم ما از جاذبه های تاریخی، طبیعی و فرهنگی که ایران را در رده 10 کشور اول دنیا قرار داده نیست.

عطار بیان کرد: بر اساس گزارش های UNWTO و مجمع جهانی اقتصاد، با این که ما از نظر رقابت پذیری قیمت ها، رتبه اول جهان را در میان 141 کشور داریم، رتبه نهایی ما در متغیر رقابت پذیری سفر و گردشگری، جایگاه 97 است.

وضعیت ایران در منطقه خاورمیانه از لحاظ صنعت گردشگری

سعید عطار در ادامه ضمن اشاره به جایگاه منطقه ای ایران در مبحث گردشگری، گفت: اگر فکر می کنید که وضعیت ما در منطقه خاورمیانه بهتر از سایر کشورها است، سخت اشتباه کرده اید چرا که بهترین کشور منطقه از نظر صنعت توریسم، امارات متحده عربی است که رتبه 24 جهانی را دارد و حتی عربستان سعودی با رتبه 64 و عمان با رتبه 65، بالاتر از ایران هستند.

وی افزود: در این منطقه عمدتاً بی ثبات و پرتنش، رتبه کشور ما از میان 16 کشور جذب کننده توریست منطقه، دوازدهم است و این آمار، وضعیت اکنون کشورهای خاورمیانه است. متاسفانه در کشور ما عادتی رایج است که بر اساس آن، کمترین اهمیتی به تحولات کشورهای همسایه به خصوص اعراب نمی دهیم. شاهنامه فردوسی را که بخوانید در خواهید یافت که این ناچیز شمردن و بعضاً تحقیر، چه ریشه های عمیقی در فرهنگ و ادب کشور ما دارد.

وی ادامه داد: به طرح های امارات متحده عربی در مورد شهر پاک یا مَصدَر سیتی در 17 کیلومتری ابوظبی یکی از هفت امارت امارات متحده عربی و پایتخت آن نگاه کنید. طرحی بلندمدت است که از سه فاز آن، فاز اول آن از سال 2008 آغاز شده است، شهری با دمای هوای مناسب، خنک، با مصرف آب نصف شهرهای مشابه با همین جمعیت، شهری با انرژی های پاک. تمام برق این شهر از نور خورشید تامین می شود. یک شهر توسعه یافته و منطبق با محیط زیست. یک شهر با درجه بالایی از توسعه پایدار. همین شهر، مکان جذابی برای جذاب تر کردن کشوری است که هم اکنون هم جذاب ترین کشور توریستی در منطقه خاورمیانه است.

عطار خاطرنشان کرد: طرح سعودی 2030، قرار است اقتصاد وابسته به نفت عربستان را به اقتصادی با کمترین اتکا به نفت تبدیل کند و براساس این طرح، تقویت حوزه گردشگری یکی از مهمترین راهبردهای خروج از اتکا به نفت است.

وی اشاره کرد: هدف طرح سعودی 2030 در حوزه گردشگری، رسیدن به رقم 85 میلیارد دلار درآمد در سال است. برای رسیدن به این هدف، طرح هایی هم حتی در حوزه گردشگری کشاورزی در دست اجرا دارند یا نمونه دیگر اردن است که این کشور نیز طرح هایی جدی برای تقویت توریسم پزشکی دارد. وی ادامه داد: در حال حاضر بیش از 300 هزار نفر برای درمان به اردن می روند و درآمد خوبی برای این کشور ایجاد می کنند و اردن هم طرح هایی برای گسترش گردشگری و گرفتن سهم بیشتری از بازار جهانی توریسم بین المللی دارد.

این عضو هیات علمی دانشگاه تصریح کرد: اهمیت فراگرد ایجاد پیوند بین صنعت توریسم و توسعه پایدار به اندازه ای است که اگر امروز به فکر آغاز آن پروسه نباشیم، زمان زیادی نخواهد گذشت که در گردآب توسعه عقیم و محیط زیستِ برای همیشه از دست رفته، گرفتار می شویم.

پیوستگی حوزه سیاست و توریسم

«سیدمصطفی فاطمی» مشاور گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گفت: ما حدود پنج میلیون و اندی، براساس آمار اعلامی گردشگر در کشور داشتیم که از این تعداد غالباً توریست های مذهبی هستند.

وی در این مورد افزود: از مجموع گردشگر خارجی سال گشذته کشور حدود یک میلیون و 300 هزار نفر عراقی، 800 هزار نفر آذربایجانی، 800 هزار نفر افغان، 700 هزار نفر ترک و غیره بودند و این در حالی است که تعداد جمعیت توریست اروپایی که به لحاظ اقتصادی می تواند برای ما درآمد زا باشد حدود 600 تا 700 هزار نفر است یعنی در همان جایگاهی هم که باید باشد نیست.

فاطمی با اشاره به روند رو به رشد حضور توریست ها در استان یزد افزود: ما از سال 90 تا سال 95 به میزان بیش از 1000 درصد افزایش حضور توریست ها را در یزد داشته ایم به عبارتی در سال های اخیر ما حدود 180 هزار نفر گردشگر داشته ایم.

وی با تأکید بر پیوستگی حوزه سیاست و توریسم، عنوان کرد: از جمله دستاوردهای دولت یازدهم می توان به بحث برجام اشاره کرد که تاثیر زیادی بر افزایش حضور توریست ها و رونق صنعت گردشگری در کشور داشته است.

مشاور میراث فرهنگی استان خاطرنشان کرد: رونق صنعت توریسم و گردشگری نیاز به اقدامات اساسی در دو حوزه دارد که ما آن را به دو بخش سخت افزاری و نرم افزاری تقسیم کرده ایم.

فاطمی افزود: در حوزه سخت افزاری مواردی چون تعمیر محورهای توریستی و قرار دادن تابلوهای راهنما در دستور کار قرار گرفته است ولی گام اول در حوزه سخت افزاری شناسایی جاذبه های گردشگری و اولویت بندی آنهاست. وی ادامه داد: در بعد نرم افزاری نیز تغییر گفتمان مسئولان استانی به گفتمان توریسم و گردشگری باید در دستور کار گیرد که این تغییر گفتمان، یک امر کیفی است که در آمار و ارقام نمی گنجد.

یزد مقصد گردشگران فرهنگی

فاطمی در ادامه با تفکیک انواع توریسم عنوان کرد: با نگاهی به مبدأ توریست ها مشخص می شود که آنها به ترتیب از فرانسه، ایتالیا، آلمان، چین، ژاپن، کره جنوبی و غیره هستند و این نیز نشان می دهد که نوع توریست هایی که به کشور ما و استان یزد می آیند از نوع فرهنگی هستند.

وی تاکید کرد: ما باید بتوانیم از گردشگر فرهنگی و یا سایر انواع دیگر در آمد اقتصادی داشته باشیم تا حضور گردشگران گامی به سوی رونق اقتصادی باشد.

وی ادامه داد: در بحث فرهنگ چهار حالت در خصوص گردشگر فرهنگی متصور است که عبارتند از؛ تهاجم فرهنگی، تقابل فرهنگی، تعامل فرهنگی و تبادل فرهنگی که از این میان، تبادل فرهنگی می تواند سازنده و ثمر بخش باشد.

رونق گردشگری منجر به رونق تجارت می شود

فاطمی تصریح کرد: رونق گردشگری منجر به رونق تجارت می شود و رونق تجارت نیز به رونق صنعت ساختمان می انجامد که مادر صنایع دیگر است. کشورهایی مانند امارات و مالزی از همین طریق اقتصاد خود را رونق بخشیدند.

وی افزود: در گذشته نیز یزد مقصدی برای مهاجران بوده است و عموماً افراد متمکن به یزد می آمدند. وجود خانه لاری ها، تهرانی ها و غیره نشان از این امر دارد اما در حال حاضر مهاجرین بیشتر حاشیه نشینانی هستند که به دلایل عموما صنعتی به یزد مهاجرت کرده اند.

فاطمی گفت: ما یک مثلثی را به عنوان مثلث طلایی بین استان های یزد، فارس و اصفهان تشکیل داده ایم که سعی بر این است کار جذب گردشگر به صورت تشکیلاتی و نه انفرادی انجام شود و علاوه بر این اصولاً گردشگران برای بازدید از یک مجموعه به یک کشور سفر می کنند و تعامل این سه استان می تواند منجر به رونق گردشگری شود.

گردشگری و توسعه پایدار جامعه عشایر

«پژمان رضایی» عضو هیات علمی گروه جغرافیا دانشگاه یزد نیز در این نشست با بر شمردن اهمیت جامعه عشایری گفت: جامعه عشاری یک ظرفیت بالایی دارد که می تواند موجب رونق صنعت گردشگری شود.

وی ادامه داد: جامعه عشایری بکر مانده است و این امر از این لحاظ که مانند سایر مناطق گردشگری تبدیل به زباله دان نشده است، بعد خوبی دارد اما باید به این بخش توجه شود و مسئله توجه به محیط زیست و نگهداری از آن نیز حتما مد نظر قرار گیرد.

این عضو هیات علمی دانشگاه اظهار کرد: زندگی عشایری سه ویژگی دارد که عبارتنداز؛ زندگی مبتنی بر دامداری، زندگی مبتنی بر سلسله مراتبی و زندگی مبتنی بر کوچ. عشایر کامل و به معنای کلمه واقعی تنها 20 درصد از جمعیت عشایری کشور را تشکیل می دهند و 80 درصد آنها یا نیمه کوچنده هستند و یا یکجانشین شده اند.

وی با اشاره به ظرفیت های جامعه عشایری برای رونق صنعت گردشگری گفت: جامعه عشایری ویژگی ها و مشخصه هایی از جمله نوع پوشش، تولیدات، جشن ها و مراسمات، موسیقی، غذاهای محلی، بازی های محلی دارد که می توان از آنها در امر گردشگری استفاده کرد.

به گفته ی وی، حضور گردشگران می تواند منجر به تقویت زیرساخت های مبتنی بر تولیدات دستی شود که با توجه به تأکید مقام معظم رهبری در نامگذاری امسال به عنوان اقتصاد مقاومتی تولید و اشتغال می تواند در این چارچوب مؤثر باشد.

توسعه پایدار با اکوتوریسم محقق نمی شود

«علی دلشاد» عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری دانشگاه یزد هم با برشمردن تفاوت گردشگری با اکوتوریسم، گفت: اکوتوریسم نوعی گردشگری است که از آن به بوم گردشگری تعبیر می شود و تفاوت آن با گردشگری به عنوان یک صنعت این است که در اکوتوریسم اعضای یک جامعه به مناطق گوناگون سرزمین خود سفر می کنند اما در گردشگری عموما گردشگر خارجی که منجر به رونق اقتصادی می شود مد نظر است.

وی افزود: بیش از 40 سال است که بحث توسعه پایدار در جهان مطرح می شود. رویکرد نوین که رویکردی علمی است تا حدودی اغواگرانه است زیرا بر اقتصاد تأکید می کند.

صنعت گردشگری عاملی در جهت انتفاع جامعه میزبان

«سید رضا بهادری» فعال حوزه گردشگری با تأکید بر مزایای صنعت گردشگری و سهم آن در پروسه توسعه، اظهار کرد: شعار سال 2017 از سوی سازمان ملل به عنوان گردشگری و توسعه پایدار انتخاب شد، نکته مهم در صنعت گردشگری انتفاع جامعه میزبان از این صنعت است.

وی افزود: به عبارت دیگر همانطور که چند بخش از این صنعت سود می برند مردم و جامعه نیز باید منتفع شوند. در این فرآیند صنایع محلی و دستی می تواند بسیار تاثیرگذار باشد.

کسب و کارهای پایدار در صنعت گردشگری

«دلارام کی منش» کارشناس سازمان میراث فرهنگی استان یزد با پر اهمیت خواندن مسئله کسب و کار در امر گردشگری، این صنعن را نوعی نگاهی جهانی به تولیدات محلی دانست.

وی گفت: برخی می گویند چرا از گردشگری به عنوان صنعت تعبیر می شود. در پاسخ می توان گفت جایی که عرضه و تقاضا مطرح باشد را می توان صنعت نامید حال چه تولیدات صنعتی باشد و چه حوزه خدمات.

وی همچنین گفت: توانمندسازی زنان نیز یکی از گام های تحقق توسعه پایدار است که می توان آن را در صنعت گردشگری تقویت کرد. چرا که حضور گردشگران منجر به تحقق کسب و کارهای محلی شده که در این میان سهم زنان نیز بسیار برجسته است.

1