«همگانی شدن سفر هوایی» هدفی بود که وزارت راه و شهرسازی از طریق خروج نرخ #بلیت #هواپیما از حالت دستوری و آزادسازی کامل آن دنبال می کرد.
همزمان با تصمیم دولت و با مصوبه شورای عالی هواپیمایی، آزادسازی نرخ بلیت هواپیما از اوایل سال 93 عملیاتی شد و بر این اساس، قیمت بلیت هواپیما مانند پروازهای خارجی، بدون اینکه «حداقل» خاصی داشته باشد با مزیت تعیین «حداکثر» قیمت همراه شد. براساس همین ویژگی آزادسازی نرخ بلیت باعث شد به جای تعیین نرخ ثابت بلیت توسط نهادهای دولتی، قیمت ها بر اساس خدمات، فصل سال، حجم تردد و سایر عوامل اثرگذار بر میزان «تقاضا» تعیین شود.
این اقدام در ابتدا مخالفان زیادی داشت اما سرانجام با اجرای آن نتایج نسبتا مطلوبی به دست آمد به طوری که تعداد مسافران هوایی در هفت ماهه سال گذشته بیش از 18 درصد افزایش داشت. افزایش 12 درصدی حمل ونقل هوایی نیز از دیگر نتایج آزادسازی نرخ بلیت در این حوزه بود. تجارب موفق جهانی و لزوم نزدیک شدن به استانداردهای بین المللی برای ایجاد فضای رقابتی باعث شد این اقدام به سرعت پس از روی کار آمدن دولت یازدهم در دستور کار قرار گیرد. کاهش قیمت در زمان های کم سفر و برای مسیرهای کم تردد از زمانی که قیمت ها آزاد شده یکی از مهم ترین فواید این اقدام بود به طوری که در برخی از روزهای سال می توان بلیت مسیرهای هوایی طولانی را با پرداخت حدود 40 هزار تومان تهیه کرد.
قیمت چگونه تعیین می شود
پیش از آزادسازی نرخ بلیت هواپیما، قیمت ها به صورت دستوری از سوی شورای عالی هواپیمایی تعیین و با تایید رییس جمهور ابلاغ می شد. قیمت یک پرواز به تناسب افزایش نرخ سوخت هواپیما و هزینه تمام شده پرواز برای ایرلاین ها تغییر می کند. افزایش نرخ سوخت هواپیما یا هزینه خدمات ایرلاین ها از جمله مواردی است که ممکن است باعث افزایش قیمت بلیت ها باشد.
براساس آخرین محاسبات انجام شده در سال 93 قیمت تمام شده برای هر ساعت صندلی پرواز حداقل 130 هزار تومان است. این میزان بدون شک در سال جاری افزایش یافته است. در برخی پروازها این نرخ به تناسب نوع هواپیما و نوع ایرلاین تا بیش از 200 هزار تومان می رسد. با این وجود با همین میزان هزینه هم سفر با هواپیما برای مشتریان مقرون به صرفه است و همین مزیت باعث افزایش مسافران هوایی پس از آزادسازی نرخ بلیت ها شده است.
گرانی در روزهای اوج
آزادسازی نرخ بلیت هواپیما و افزایش پروازهای چارتری در ایام نوروز نیز باعث تعدیل قیمت ها شد و افزایش بهای بلیت در این مقطع از سال را منطقی تر کرد. با وجود اینکه در ابتدای اجرای این طرح بسیاری از صاحبنظران از عدم تناسب عرضه و تقاضا در این حوزه و در نتیجه افزایش نجومی قیمت ها ابراز نگرانی می کردند اما چنین مشکلی تاکنون در روند فروش بلیت هواپیما رخ نداده است. از سوی دیگر نگاهی به آمار موجود از پروازها و نحوه رضایت مسافران مهم ترین ملاکی است که برای سنجش میزان اثرگذاری آزادسازی نرخ بلیت ها وجود داشته باشد.
در تعطیلات نوروز که ایام پیک مسافرت های هوایی محسوب می شود افزایش قیمت در شرایطی که نرخ بلیت ها شناور است، امری طبیعی است. اما آنچه اهمیت ویژه ای دارد این است که این افزایش قیمت ها منطقی و متناسب با نوع پرواز باشد و از سوی دیگر طیف های قیمتی مختلف براساس کیفیت خدمات پروازی وجود داشته باشد. به طور مثال در ایام عید برای یک پرواز به بندرعباس از 190 تا 500 هزار تومان بلیت وجود داشت. بر همین اساس مسافران با توان مالی مختلف امکان خرید بلیت مورد نظر خود را داشتند.
افزایش تقاضا در صنعت هوایی
به گفته قائم مقام مدیرعامل شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران در نوروز۹۶ در فرودگاه مهرآباد 6852 پرواز انجام و 830 هزار و 423 مسافر اعزام و پذیرش شدند. در نوروز امسال نشست و برخاست هواپیما در فرودگاه مهرآباد به رشد 15 درصدی رسیده است. فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) نیز با انجام 3913 پرواز به رشد 14 درصدی در آمار پروازی رسید.
آزادسازی نرخ تعرفه خدمات فرودگاهی نیز از دیگر برنامه هایی است که در راستای توسعه صنعت هوایی کشور در دستور کار قرار دارد. این اقدام وابسته به تصمیم دولت و سازمان هواپیمایی کشوری است و به گفته مدیرعامل شرکت فرودگاه ها باعث افزایش قیمت بلیت ها نخواهد شد.
در شرایطی که مکانیسم رقابت در بخش فروش بلیت و ایرلاین ها در حال توسعه است، خدمات فرودگاهی و ناوبری هوایی به دلیل وجود انحصار و تعرفه های دولتی هنوز آزادسازی نشده و قرار است به صورت تدریجی آزاد شود.
براساس درخواست دولت و سازمان هواپیمایی کشوری، پس از آزادسازی نرخ بلیت هواپیما، باید آزادسازی یا واقعی شدن تعرفه های فرودگاهی انجام می شد و شرکت فرودگاه ها در این زمینه پیشنهاداتی را به شورای عالی هواپیمایی کشوری ارائه داده آزادسازی نرخ تعرفه ها در این بخش نیز در دستور کار شورا و همچنین سازمان هواپیمایی کشوری قرارگرفته است.
با آزادسازی تدریجی تمام بخش های صنعت هوایی از سوی می توان به افزایش کیفیت خدمات امیدوار بود و از سوی دیگر می توان روی توان رقابت ایرلاین های داخلی برای رقابت به ایرلاین های بزرگ منطقه حساب کرد. در شرایطی که کشورهای همسایه ایران بهترین خطوط پروازی جهان را در اختیار گرفته اند ایران با وجود برخورداری از مزیت های نسبی خود بدون آزادسازی قیمت خدمات نمی تواند در این رقابت موفق باشد.
« دنیای سفر » این نوشته را از « روزنامه جهان صنعت » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.
